Gminy źle wypełniały zadania własne w zakresie zaopatrzenia w energię elektryczną, ciepło i paliwa gazowe – wynika z raportu NIK na temat lokalnego bezpieczeństwa energetycznego.
Najwyższa Izba Kontroli przedstawiła raport z kontroli lokalnego bezpieczeństwa energetycznego. Przy czym w znaczeniu lokalnym bezpieczeństwo energetyczne rozumiane jest jako możliwość zaspokojenia potrzeb energetycznych lokalnych społeczności, np. mieszkańców gminy.
Z raportu wynika, że w okresie objętym kontrolą działalność administracji publicznej nie zapewniała należytego poziomu lokalnego bezpieczeństwa energetycznego, w szczególności pod względem pokrycia zapotrzebowania odbiorców na ciepło i paliwa gazowe oraz pod względem wymagań ochrony środowiska.
Kontrola wykazała, że żaden organ państwowy odpowiedzialny za zadania z obszaru bezpieczeństwa energetycznego nie posiadał pełnych, wiarogodnych informacji dotyczących stopnia realizacji obowiązków zaopatrzenia w energię elektryczną, ciepło i paliwa gazowe przez gminy oraz nie ma narzędzi interwencji w sytuacji, gdy potrzeby odbiorców w tym zakresie nie są zaspokojone.
Skontrolowane jednostki samorządu gminnego nienależycie wypełniały zadania własne w zakresie zaopatrzenia w energię elektryczną, ciepło i paliwa gazowe. Według NIK niewłaściwe planowanie i organizacja zaopatrzenia w wymienione nośniki energii, a także zaniechania lub nieskuteczne działania na rzecz racjonalizacji zużycia energii powodowały niewystarczający poziom lokalnego bezpieczeństwa energetycznego.
Izba zwróciła uwagę, że gminy realizowały zadania związane z planowaniem energetycznym nie w pełni zgodnie z przepisami i w sposób niezapewniający pełnego bezpieczeństwo dostaw ciepła i paliw gazowych odbiorcom końcowym.
Przykładem takich działań było nie wywiązanie się przez większość gmin (21 z 22) z obowiązku uchwalenia bądź aktualizacji założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe w terminie wymaganym art. 17 ustawy z dnia 8 stycznia 2010 r. o zmianie ustawy – Prawo energetyczne oraz o zmianie niektórych innych ustaw, tj. do 12 marca 2012 r.
Zwłoka w przyjęciu założeń wyniosła od dwóch do 80 miesięcy, a pięć gmin w ogóle do zakończenia kontroli nie wykonało tego obowiązku. Ponadto gminy nie dokonywały aktualizacji uchwalonych Założeń w ustawowym terminie, czyli co najmniej raz na trzy lata. W konsekwencji, w okresie przeprowadzania kontroli większość objętych kontrolą gmin (12 z 22, czyli 54,5%) nie dysponowała aktualnymi Założeniami do Planu Zaopatrzenia. Uwzględniając łącznie skontrolowane gminy oraz 220 gmin, z których pozyskano informacje w tym zakresie w ramach kontroli w Ministerstwie Energii, jedynie 61 z 242 gmin (25%) posiadało aktualne Założenia. Dodatkowo założenia były obarczone licznymi wadami.
Gminy zaniechały też jakichkolwiek działań sprawdzających, czy plany rozwoju przedsiębiorstw energetycznych zapewniają realizację przyjętych w gminie Założeń.
W sytuacji gdy, nie była zapewniona realizacja Założeń, niemożliwe było wypełnienie ustawowego obowiązku opracowania Planu Zaopatrzenia w nośniki energii. Gminy w praktyce nie kształtowały spójnej lokalnej polityki energetycznej. Założenia do Planu Zaopatrzenia przyjęte przez gminy nie zawsze w pełni uwzględniały cele i zadania określone w innych opracowanych strategicznych dokumentach gminy, a w niektórych przypadkach były wręcz sprzeczne. Gminy nie wyznaczały też zadań, których wykonanie było niezbędne do zaspokojenia zdiagnozowanych potrzeb mieszkańców w zakresie dostępności do sieci energetycznych. Przyjmowane przez gminy programy rozwoju sieci były z kolei realizowane przez przedsiębiorstwa energetyczne w znacznie mniejszej skali niż planowano.
Wprawdzie podejmowane działania związane z rozwojem sieci elektroenergetycznej, ciepłowniczej i gazowej zwiększały dostępność odbiorców do tej infrastruktury, jednak w konsekwencji stwierdzonych nieprawidłowości, znaczna część mieszkańców w kontrolowanych gminach pozbawiona była nadal dostępu do sieci ciepłowniczych i gazowych.
Działania skontrolowanych gmin nie zapewniały lokalnego bezpieczeństwa energetycznego również w zakresie spełniania wymogów ochrony środowiska.
Według NIK faktyczne działania skontrolowanych gmin nie wskazują, by traktowały one priorytetowo kwestię tworzenia niskoemisyjnych systemów energetycznych i skutecznego obniżania w ten sposób poziomu tzw. niskiej emisji.
mp/