Nowa europejska perspektywa finansowa 2021-27 oznacza nowy model finansowania zadań w woj. śląskim oparty m.in. o nowy Fundusz Sprawiedliwej Transformacji. Zgodnie z zaprezentowanym w styczniu br. przez rząd projektem Umowy Partnerstwa Polski z UE na lata 2021-2027 do woj. śląskiego mają trafić największe w kraju środki polityki spójności zasilające regionalne programy operacyjne (2,365 mld euro) i ponad połowa całej puli FST (2,066 mld euro).

Fundusz Sprawiedliwej Transformacji ma - zgodnie z intencją Komisji Europejskiej - zasilić trzy polskie regiony, które szczególnie potrzebują kompensacji społecznych, gospodarczych i środowiskowych skutków trwającej transformacji energetycznej (śląskie, dolnośląskie i wielkopolskie). Zgodnie z wolą rządu środki te miałyby wesprzeć trzy kolejne województwa (lubelskie, małopolskie i łódzkie).

Rozdział środków FST będzie ujęty w Umowie Partnerstwa Polski z UE na lata 2021-2027, a podstawą ich wydawania będą powstające w województwach Terytorialne Plany Sprawiedliwej Transformacji. Samorząd woj. śląskiego prowadzi prace nad projektem swojego TPST w uzgodnieniu z partnerami społeczno-gospodarczymi i publicznymi, przy wsparciu firmy PwC. W woj. śląskim środki FST mają trafić do wszystkich podregionów, poza dawnym woj. częstochowskim.

Urząd marszałkowski regionu, pracując nad TPST, przeprowadził w ub. roku seminaria partycypacyjne, a następnie, także w tym roku, serię spotkań konsultacyjnych z wybranymi partnerami społecznymi i gospodarczymi. Jak poinformowała PAP we wtorek rzeczniczka funduszy europejskich w urzędzie marszałkowskim Beata Goleśna, obecnie firma PwC realizuje kolejne kroki przewidziane w pracach nad projektem TPST, a jego docelowy szkic ma być gotowy w połowie kwietnia br.

Zgodnie z wcześniejszymi informacjami specjalistów wydziału rozwoju regionalnego urzędu marszałkowskiego mechanizm sprawiedliwej transformacji w woj. śląskim skoncentruje się na dwóch kierunkach: pierwszy to adresowana m.in. do biznesu dywersyfikacja i modernizacja gospodarek lokalnych; drugi ma ograniczać negatywne skutki dla rynku pracy.

W założeniach projektu śląskiego TPST uwzględniono pięć komponentów odnoszących się do założeń FST. Pierwszy, obejmujący gospodarkę, ma wspierać badania i rozwój – kompleksowe inwestycje w firmy i sektor B+R, szczególnie wspierające potrzeby cyfrowej zielonej gospodarki oraz inteligentne specjalizacje regionu.

Woj. śląskie chce też środkami FST wspierać przedsiębiorczość i konkurencyjność – poprzez inwestycje w sektor MSP, szczególnie w jego części wymagającej dywersyfikacji produkcji i usług np. świadczonych na rzecz sektora węglowego i okołowęglowego. Zamierza inwestować pod kątem poprawy konkurencyjności przedsiębiorstw i generowania miejsc pracy, rozwoju działalności start-upowej np. na terenach pokopalnianych czy rozwoju infrastruktury służącej przedsiębiorczości.

Kolejne zakładane kierunki to cyfryzacja oraz automatyzacja procesów produkcyjnych i usługowych w przedsiębiorstwach, a także działania na rzecz gospodarki o obiegu zamkniętym - zmniejszenie energochłonności i materiałochłonności procesów produkcyjnych i logistycznych, zwiększenie ponownego użycia produktów, recyclingu i efektywnego gospodarowania zasobami.

W komponencie dot. energetyki kluczowe będą efektywność energetyczna i odnawialne źródła energii, w tym np. projekty budowy instalacji OZE na terenach poprzemysłowych, budowa i przebudowa infrastruktury dystrybucyjnej pod tym kątem oraz modernizacja energetyczna budynków, wsparcie dla energetyki rozproszonej oraz energetycznego użycia odpadów.

Wspierane mają być też zrównoważona mobilność (zakupy taboru zeroemisyjnego wraz z infrastrukturą), zagospodarowanie terenów poprzemysłowych i rewitalizacja, w tym przestrzeni miejskich, a także kompleksowe rozwiązywanie problemów środowiskowych na terenach pogórniczych (związanych np. z gospodarką komunalną czy zasobami wodnymi, w tym np. uzdatnianiem wód kopalnianych).

W pakiecie dotyczącym kwalifikacji woj. śląskie zamierza m.in. kierować środki do pracowników zatrudnionych w górnictwie i przedsiębiorstwach okołogórniczych, poprzez podnoszenie kwalifikacji i szkolenia zgodnie z potrzebami rynku pracy, szczególnie w kierunku zielonej gospodarki cyfrowej, a także do przedsiębiorców tych branż. Poszerzane mają być też kompetencje cyfrowe mieszkańców, środki mają trafiać na nowe kierunki studiów i potrzebną infrastrukturę w zakresie szkoleń i edukacji.

Wsparcie w poszukiwaniu zatrudnienia ma być kierowane do pracowników branży górniczej i okołogórniczej, chcących pracować w cyfrowych, zielonych segmentach gospodarki; planowane jest kompleksowe wsparcie w zakresie poradnictwa zawodowego, pośrednictwa pracy i szkoleń.

Fundusze FST mają też w woj. śląskim trafić na przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu: programy zdrowotne i profilaktyczne, programy ułatwiające rehabilitację i powrót na rynek pracy czy programy integracji społecznej dla zatrudnionych w górnictwie i branży okołogórniczej, ich rodzin czy społeczności lokalnych.

Specjaliści wydziału rozwoju regionalnego informowali wcześniej, że przygotowanie ostatecznego szkicu projektu TPST mają poprzedzić dwie rundy uzgodnień, robocza i docelowa; równolegle ma być on opiniowany przez stronę rządową. Zostanie też przygotowywany program operacyjny, aby docelowy dokument mógł zostać w połowie roku przesłany do uzgodnień z KE.

Równocześnie urząd marszałkowski bierze udział w części prac zmierzających do wypracowania tzw. umowy społecznej ws. transformacji górnictwa, którym ze strony rządowej przewodniczy wiceszef nadzorującego branżę Ministerstwa Aktywów Państwowych Artur Soboń. W pierwszej połowie lutego br. na posiedzeniu zespołu roboczego ds. transformacji marszałek regionu Jakub Chełstowski przedstawił stan prac nad TPST związkowcom.

mtb/ mam/