Rzecznik Praw Obywatelskich chce wyjaśnień od burmistrza Jordanowa; pyta na jakiej podstawie włodarz powiadomił organy ścigania o znieważeniu herbu miejskiego.
Rzecz dotyczy grafiki jaką 16-latek z Jordanowa opublikował na swoim profilu w portalu społecznościowym. Herb Jordanowa widniał tam na tęczowym tle.
W reakcji na tę przeróbkę burmistrz zawiadomił organy ścigania o naruszeniu art. 137 kodeksu karnego. Według tego artykułu, kto publicznie znieważa, niszczy, uszkadza lub usuwa godło, sztandar, chorągiew, banderę, flagę lub inny znak państwowy, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku. Sprawą ma zająć się sąd rodzinny w Suchej Beskidzkiej. Posiedzenie wyznaczono na 26 marca.
Burmistrz w oświadczeniu opublikowanym na stronie miasta potwierdził, że podjął "stosowne czynności", w związku z wykorzystaniem Herbu Miasta Jordanowa w sposób niezgodny z postanowieniami Uchwały Rady Miasta Jordanowa z dnia 26 września 2013 r. w sprawie zasad używania Herbu Miasta Jordanowa.
"Niezależnie od powyższego, informuję, że Miasto Jordanów nie podjęło żadnych kroków w kierunku podjęcia tzw. „uchwały przeciwko ideologii LGBT”, w tym w szczególności Rada Miasta Jordanowa nigdy nie podjęła stosownej uchwały w tym zakresie" - stwierdził jednocześnie burmistrz Andrzej Malczewski.
W ocenie Rzecznika Praw Obywatelskich Adama Bodnara, mogło w tej sprawie dojść do "naruszenia praw i wolności obywatela", stąd Rzecznik z urzędu podjął postępowanie wyjaśniające i wystąpił do burmistrza.
Według RPO, opublikowanie grafiki z herbem miasta na tęczowym tle stanowiło wypowiedź jej autora.
"Zabrał on w ten sposób głos w debacie publicznej na temat sytuacji prawnej i społecznej osób LGBT. Nastolatek chciał okazać solidarność wszystkim nieheteronormatywnym mieszkańcom Jordanowa, a także dać wyraz nadziei, że gmina nie będzie wykluczać obywateli ze względu na ich orientację seksualną lub tożsamość płciową. Była to zarazem forma odpowiedzi na uchwałę "przeciw ideologii LGBT", przyjętej przez Radę Gminy Jordanów 30 maja 2019 r. RPO z zaskoczeniem stwierdza, że jej przyjęciu burmistrz zaprzeczył w oświadczeniu z 25 lutego" - oświadczył Adam Bodnar.
Według RPO, jednym z zagrożeń związanych z tymi uchwałami jest tzw. efekt mrożący, polegający na ograniczeniu wolności wypowiedzi i swobody debaty publicznej - wskutek uzasadnionej obawy, że głoszenie określonych poglądów jest przez władze niepożądane.
"Z niepokojem stwierdzam, że niniejsza sprawa wydaje się potwierdzać powyższą obawę co do skutków uchwał przyjmowanych przeciw ideologii LGBT" – oświadczył Bodnar, który zaskarżył już kilka takich samorządowych uchwał do sądów administracyjnych.
Rzecznik zauważa jednocześnie, że uchwała Rady Miasta Jordanowa z 26 września 2013 r. ws. zasad używania herbu miasta (na którą powołał się burmistrz) dopuszcza jego stylizację w postaci dzieł artystycznych. Pozwala także na umieszczanie herbu w formie stylizowanej lub artystycznie przetworzonej na przedmiotach przeznaczonych do obrotu handlowego.
"Podobny przepis w odniesieniu do symboli państwowych zawiera ustawa z 31 stycznia 1980 r. o godle, barwach i hymnie Rzeczypospolitej Polskiej. Jej art. 16 ust. 2 zezwala na wykorzystywanie godła w formie stylizowanej i artystycznie przetworzonej na produktach handlowych – co jest powszechnie stosowane. Na ten właśnie przepis powołał się biegły, który sporządził opinię w postępowaniu prokuratorskim w 2018 r. w sprawie wykorzystania motywu tęczowego jako tła znaku państwowego (godła). Śledztwo to umorzono, bo tęczowe tło w najmniejszym stopniu nie wskazywało na intencję świadomego znieważenia godła" - wskazał Rzecznik.
"Z tego względu działania burmistrza, polegające na publicznej krytyce wypowiedzi autora oraz zawiadomieniu o sprawie organów ścigania, można w mojej ocenie uznać za nieproporcjonalną i nieuzasadnioną ingerencję w wolność słowa i wolność ekspresji artystycznej obywatela" – ocenia Adam Bodnar.
Rzecznik poprosił burmistrza o stanowisko w sprawie. Spytał go też, jakie dokładnie działania oraz na jakiej podstawie prawnej podjął w związku z modyfikacją herbu.
js/