Związek Gmin Wiejskich Rzeczypospolitej Polskiej negatywnie zaopiniował projekt ustawy o parkach narodowych, którego celem jest kompleksowe unormowanie działalności parków narodowych w Polsce. 

Przede wszystkim regulacja przewiduje utworzenie nowego podmiotu - Polskich Parków Narodowych (PPN). Projekt ustawy zakłada, że będzie obejmował Generalną Dyrekcję Polskich Parków Narodowych oraz parki narodowe. Jak wskazano w OSR, dzięki nowym regulacjom, Polskie Parki Narodowe będą państwową osobą prawną. Dojdzie, wobec tego skupienia w strukturze funkcjonowania parków narodowych jako obecnych państwowych osób prawnych – z dwudziestu trzech odrębnych podmiotów powstaje jeden, z ośrodkiem centralnym. 

Projekt przewiduje też m.in. szersze niż dotychczas włączenie samorządów w proces ustalania lub zmiany granicy parków narodowych. Zgodnie projektem do określenia lub zmiany granic parku konieczne będzie, tak jak dotychczas, uzyskanie uzgodnienia organów uchwałodawczych jednostek samorządu terytorialnego, których działanie to dotyczy. W projekcie zaproponowano jednocześnie, by określanie granic odbywało się przy czynnym udziale zainteresowanych stron, w tym przedstawicieli samorządów, w procedurze konsultacji społecznych.

W swojej opinii ZGWRP podkreślił, że projekt zakłada całkowitą centralizację parków narodowych. „W ocenie skutków regulacji (05R) wielokrotnie przytoczono konfliktowość funkcjonowania parków narodowych. Wydaje się jednak, iż projekt ustawy wcale nie usuwa przyczyn tego stanu, a wręcz może je nawet pogłębić. W naszej ocenie remedium na konfliktowość nie jest centralizacja, czy też nadanie uprawnień do noszenia przez pracowników ministerstwa odpowiedzialnego za środowisko umundurowania pracowników parków narodowych” – zaznaczono w opinii Związku.

Jak zauważają samorządowcy, w projekcie ustawy pominięto usunięcie właściwych przyczyn (barier) rozwoju parków narodowych poświęcając jednocześnie najwięcej uwagi kwestii tworzenia nowej jednostki centralnej, jaką ma być PPN. 

Samorządom nie podoba się sposób, w jaki zapisano w ustawie ewentualne rekompensaty dla samorządów, których tereny zostaną objęte parkami narodowymi. „Bliżej nieokreślone funkcjonowanie zaprezentowanych w ustawie rekompensat, uruchamianych na wniosek gminy, z pewnością nie są właściwą i gwarantowaną formą zadośćuczynienia za zastąpienie jednostkom samorządu terytorialnego wymogów uzgodnień na rzecz opiniowania. Dlatego też domagamy się wyłączenia tych zapisów z projektu ustawy i zastąpienie ich właściwym ustawowym mechanizmem finansowym w postaci subwencji ekologicznej, właściwie rekompensującej gminom utracone dochody i korzyści z funkcjonowania na ich terenie różnych, a nie tylko parków narodowych, form ochrony przyrody” – czytamy w opinii. 

ZGWRP skrytykowała też rozłożenie kompetencji dotychczas jednego organu, jakim jest minister odpowiedzialny za środowisko, na dwa organy, - czyli ministra i dyrektora PPN. „To i podporządkowanie niezależnych dziś podmiotów, tzn. parków narodowych, zewnętrznemu ośrodkowi decyzyjnemu i przyjmującemu większość wpływów z działalności parków narodowych pozbawia w rzeczywistości ich wpływu na gospodarowanie majątkiem parków narodowych. Samorządy wiejskie mają tu ogromne, z reguły negatywne, doświadczenie w kontaktach z Lasami Państwowymi, gdzie prawie wszystkie decyzje, szczególnie majątkowe, podejmowane są wyłącznie w centrali” – zaznaczono w opinii. 

ZGWRP wskazał też na procesy uzgodnień studiów uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gmin, miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego - w części dotyczącej parku narodowego i jego otuliny, które muszą zachować zgodność z dokumentami opracowywanymi dla parków narodowych. „Nie trudno zauważyć że wprowadzenie w miejsce uzgodnień opinii w tym zakresie w odniesieniu do efektu skali, mogą znacznie zmienić krajobraz, oraz możliwości rozwojowe poszczególnych JST” – czytamy w stanowisku Związku.


mp/