Większość polskich gmin chętnie udzieli wsparcia w utworzeniu na ich terenie przedsiębiorstwa, w którym niepełnosprawni znajdą zatrudnienie – wynika z badań przeprowadzonych przez Związek Gmin Wiejskich RP. Gminy pomagają niepełnosprawnym m.in. poprzez dowóz do szkół, tworzenie klas integracyjnych, organizację warsztatów terapii zajęciowej. Nowym przedsięwzięciem mogą być spółdzielnie socjalne.

„Gminy chcą udzielić wsparcia dla spółdzielni socjalnych. To godne uwagi, gdyż zadania z zakresu świadczenia usług osobom niepełnosprawnym leżą w kompetencjach powiatu” – ocenia Wojciech Marchlewski, ekspert Związku Gmin Wiejskich RP.

Związek Gmin Wiejskich RP uczestniczy w programie Partnerstwo na rzecz Rozwoju „Kluczowa Rola gminy w aktywizacji zawodowej osób niepełnosprawnych”. Celem programu realizowanego w ramach Inicjatywy Wspólnotowej EQUAL jest pobudzenie aktywności zawodowej niepełnosprawnych mieszkańców wsi i małych miejscowości oraz aktywności gmin i organizacji pozarządowych w tym zakresie, poprzez wypracowanie modelu spółdzielni socjalnej.

Związek Gmin Wiejskich w ramach programu wysłał do wszystkich gmin wiejskich i miejsko-wiejskich z całego kraju (2176 jednostek) ankietę, której celem było zbadanie poziomu zainteresowania gmin tematyką projektu. Ankietę dotychczas odesłało 338 gmin, co stanowi 16 proc. badanej grupy respondentów. Wśród gmin, które przesłały odpowiedź na ankietę 89 proc. zgłosiło chęć udzielenia wsparcia utworzenia na ich terenie przedsiębiorstwa, w którym niepełnosprawni znaleźliby zatrudnienie.

Dowóz i edukacja
Gminy w ramach swoich kompetencji włączają się w świadczenie usług dla osób niepełnosprawnych. Jak wynika z ankiety, w 64 proc. gmin organizowany jest dowóz niepełnosprawnych dzieci do szkoły. Kolejna usługą świadczoną niepełnosprawnym to klasy integracyjne. W 34 proc. gmin utworzono klasy integracyjne w szkołach podstawowych, a w 24 proc. gmin – klasy integracyjne w gimnazjach. Na to zadanie gminy otrzymują zwiększoną subwencję oświatową, która ma pokryć dodatkowe koszty związane z edukacją dzieci niepełnosprawnych. Jednak, jak oceniają autorzy raportu, „zazwyczaj dotacja ta jest zbyt mała a liczba dzieci niewielka, także suma ta nie pokrywa tych kosztów”.

Jednocześnie warto zauważyć, że gminy świadczą również innego rodzaju pomoc osobom niepełnosprawnym. Jest to zwykle pomoc rzeczowa i finansowa (9 proc. gmin). Przykładowo, 5 proc. gmin udziela poradnictwa dla osób niepełnosprawnych, 10 proc. gmin udziela pomocy w rehabilitacji, 3,7 proc. gmin pomaga w zakupie sprzętu rehabilitacyjnego.

Większość gmin realizuje usługi dla niepełnosprawnych z wykorzystaniem środków budżetu państwa lub organizacji pozarządowych.
W 26 proc. gminach, które odpowiedziały na ankietę, działają warsztaty terapii zajęciowej. Jest to zadanie zlecone wykonywane przez gminę na zasadzie umowy. Środki przekazywane na warsztaty terapii zajęciowej w całości pokrywają ich działalność. Podobnie w przypadku środowiskowych domów pomocy, które są tworzone jako zadanie zlecone finansowane z budżetu państwa.

Gminne spółdzielni
Spółdzielnie socjalne są dla gmin nowym przedsięwzięciem.

Jak podkreśla Wojciech Marchlewski, „ich organizacja wymaga wiele nakładów ze strony organizatorów, ale również pomocy ze strony jednostek samorządu terytorialnego”.

Wśród gmin, które odpowiedziały na ankietę 80 proc. chciałoby wesprzeć działanie spółdzielni socjalnych. Najczęściej zgłaszaną formą pomocy było wsparcie organizacyjne i prawne (61 proc.) Użyczenie obiektów zaproponowało 44 proc. gmin, zaś wsparcie finansowe deklarowało 13 proc. gmin.

Wyniki ankiet przeprowadzonych przez Związek Gmin Wiejskich będą pomocne w opracowaniu rozwiązań w zakresie aktywizacji osób niepełnosprawnych na obszarach wiejskich.
W skład Partnerstwa Programu „Kluczowa rola gminy w aktywizacji zawodowej osób niepełnosprawnych” wchodzą następujący Partnerzy realizujący projekt:

Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych, Krajowy Związek Rewizyjny Spółdzielni Inwalidów i Spółdzielni Niewidomych, Centralny Instytut Ochrony Pracy, Akademia Pedagogiki Specjalnej, Krajowa Izba Gospodarczo-Rehabilitacyjna, Związek Gmin Wiejskich RP, Polskie Forum Osób Niepełnosprawnych, Fundacja Promocji Gmin Polskich.

Więcej o projekcie na stronie internetowej ZGWRP.

Anna Mikołajczyk-Kłębek
a.mikolajczyk@pap.pl