Stopniowo przyzwyczajamy się do tego, że coraz więcej spraw jesteśmy w stanie załatwić używając komputera podłączonego do sieci. Banki, sklepy, biura obsługi klienta – coraz więcej instytucji komercyjnych udostępnia swoje usługi zdalnie.

W najbliższych latach spodziewana jest zmiana jakościowa w odniesieniu do usług administracji publicznej świadczonych przez instytucje obywatelowi. Niepokój może jedynie budzić różnorodność powstających systemów oraz zakres działania ograniczony do urzędu bądź resortu.

Naprzeciw tym obawom wychodzi projekt ePUAP, czyli elektroniczna Platforma Usług Administracji Publicznej – system mający w zamierzeniu umożliwić „odmiejscowiony” i niezależny od resortu dostęp do usług administracji publicznej.

Co to jest ePUAP?

ePUAP stanowi platformę do udostępniania usług administracji publicznej. Usługi te mogą być udostępniane zarówno obywatelom i przedsiębiorcom, jak i innym instytucjom administracji publicznej. Do podstawowych elementów ePUAP możemy zaliczyć:
- usługi wewnętrzne platformy udostępniane instytucjom publicznym (należą do nich usługi bezpieczeństwa, płatności, komunikacyjne); 
- usługi instytucji publicznych udostępniane innym podmiotom; 
- katalog usług, czyli miejsce gromadzące informacje o wszystkich usługach wraz z systemem przeszukiwania i klasyfikacją;
- portal interoperacyjności pozwalający instytucjom publicznym na wymianę doświadczeń i ustalanie standardów.

Dla kogo jest ePUAP?

ePUAP adresowany jest do instytucji administracji publicznej, jako wspólna platforma neutralna technologicznie, umożliwiająca jednostkom administracji udostępnianie własnych usług bez konieczności tworzenia własnej specjalizowanej infrastruktury do publikowania usług. Zgodnie z założeniami architektury biznesowej ePUAP platforma adresowana jest do wszystkich podmiotów administracji zapewniając zakres wsparcia świadczenia usług zależny od potrzeb i możliwości danej instytucji. Gama możliwości oferowanych administracji publicznej przez ePUAP jest bardzo szeroka dlatego w niniejszym artykule ograniczę się do kilku najważniejszych.

Kto będzie właścicielem usługi udostępnionej na ePUAP?

ePUAP nie będzie odbierał usługi urzędowi właściwemu do jej świadczenia. ePUAP - platforma umożliwiająca świadczenie usługi, jest miejscem, gdzie urząd może „wystawić swoje okienko” dla usługobiorcy, zostaje wyposażony w infrastrukturę i miejsce o tyle wygodne dla urzędu, że dające wysoką gwarancję dostępności zarówno dla usługodawcy jak i usługobiorcy.

Właścicielem usług i faktycznym wykonawcą będzie ciągle urząd, który w swoich systemach będzie dalej przetwarzał dokumenty dostarczone w ramach usługi. ePUAP można więc określić jako platformę do tworzenia własnych aplikacji (ASP – Application Service Provider) dla instytucji publicznych. Istotne jest to, że tworzenie aplikacji nie będzie polegało na pisaniu kodu, lecz na konfiguracji odpowiednich parametrów (zestawu metadanych), użycia wzorów dokumentów z ustaleniu sposobu ich wyświetlania.

Konfiguracja może też obejmować proces potrzeby do wykonania usługi (jeśli np. będzie istniała potrzeba skorzystania z innych usług), proces ten jednak nie będzie zastępował wewnętrznego obiegu dokumentów w urzędzie – będzie mógł go zasilać dokumentami.

Elektroniczna skrzynka podawcza

Zgodnie z zapisami Ustawy z dnia 17 lutego 2005 r. o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne instytucje administracji publicznej, a w tym organa samorządowe będą zobowiązane do posiadania elektronicznej skrzynki podawczej. Na platformie ePUAP będą one mogły założyć skrzynkę zgodną z wymaganiami ustawowymi.
Elektroniczna skrzynka podawcza wśród swoich funkcji posiada generowanie urzędowego poświadczenia odbioru. Skrzynka będzie dostępna przez WWW umożliwiając wymianę elektronicznych dokumentów od usługobiorcy do usługodawcy bezpiecznym kanałem (nie będzie to poczta elektroniczna). Skrzynka poza tym, że będzie spełniała wymogi ustawowe, będzie mogła być wyposażona w bardziej zaawansowane funkcjonalności, jak weryfikowanie i odrzucanie niepoprawnych dokumentów, przyjmowanie wniosków w zależności od rodzaju dokumentu bądź wnioskodawcy. W przypadku odpowiedzi osobie składającej dokument poprzez system ePUAP możliwe będzie także wygenerowanie potwierdzenia odbioru.

Proces koordynatora

Skrzynka podawcza to najprostszy komponent, z którego mogą korzystać instytucje publiczne. Na przeciwległym krańcu znajduje się proces koordynatora, czyli umożliwienie tworzenia złożonych usług (przykładem takiej usługi jest rejestracja działalności gospodarczej w jednym okienku).

Obywatel korzystający z złożonej usługi nie musi wiedzieć jakie składowe usług i w jakiej kolejności odbywają się po złożeniu odpowiednich dokumentów. Wykonywane jest to raz na początku – potem proces koordynatora przejmuje inicjatywę i to on „biega od okienka do okienka” by za usługobiorcę załatwić sprawę w kilku urzędach.

Należy się spodziewać, że w miarę rozwoju elektronicznych usług administracji publicznej coraz więcej usług będzie usługami koordynatora i to „okienka będą biegały wokół obywatela, a nie obywatel pomiędzy okienkami”.

Kiedy planowane jest zakończenie projektu ePUAP?

Zgodnie z planem projektu stworzenia platformy ePUAP w wersji 1. ma się zakończyć w maju 2008r. W ramach projektu wybrane instytucje będą mogły udostępnić swoje usługi pilotażowo już w maju.

W chwili obecnej trwają rozmowy z organami administracji centralnej będącymi dysponentami rejestrów. Spodziewane jest, że w maju 2008r. na platformie będzie uruchomionych kilka kluczowych usług dostępu do rejestrów centralnych na potrzeby zarówno instytucji publicznych oraz przedsiębiorców i obywateli, czyli usługobiorców. Dostępne będą także wszystkie usługi podstawowe platformy umożliwiające z kolei tworzenie usług przez inne instytucje publiczne.

Mirosław Prywata