Zmieniona ordynacja dotyczy 256 gmin. W 2151 gminach, w których liczba mieszkańców nie przekroczyła 20 tysięcy, wybory odbywać się będą według starej ordynacji większościowej
W zdecydowanej większości polskich gmin obowiązuje ordynacja większościowa. Wedug danych Państwowej Komisji Wyborczej jedynie co dziesiąta gmina przekroczyła próg 20 tys mieszkańców i radni zostaną tam wybrani według ordynacji proporcjonalnej dopuszczającej blokowanie list.
Dokładnie w 2151 gminach liczba mieszkańców nie przekroczyła 20 tysięcy i zgodnie z ordynacją samorządową skład rady zostanie ustalony jedynie w oparciu o liczbę głosów, jaką poszczególni kandydaci uzyskali w swoich okręgach. Zdecydowanie łatwiej w takim systemie jest się przebić pojedynczym kandydatom, którym brakuje zaplecza politycznego, a wyborca głosując na konkretną osobę może mieć pewność, że przy okazji nie oddaje głosu na zupełnie innych kandydatów. Jedynie w 256 gminach natomiast obowiązuje ordynacja – wedle słów prof. Kuleszy - „partyjna, zwana dla niepoznaki proporcjonalną”. Partyjna, bo jej podstawową zasadą jest głosowanie na listę i od ogólnej liczby głosów na nią oddanych zależy, czy kandydat ma szansę zostać wybranym.
W obu przypadkach kandydaci są zgłaszani przez komitety w formie list wyborczych. W gminach do 20 tys mieszkańców wybiera się od 1 do 5 radnych. Na liście można zgłosić najwyżej tylu kandydatów, ile mandatów jest w okręgu. W gminach większych wybiera się w okręgu od 5 do 8 radnych. W tym przypadku kandydatów na liście nie może być więcej niż dwukrotność mandatów. Każda list kandydatów powinna być poparta podpisami co najmniej 25 wyborców – jeżeli dotyczy zgłoszenia w gminie liczącej do 20 tys mieszkańców i co najmniej 150 – jeżeli gmina liczy więcej mieszkańców.
Inaczej sytuacja wygląda również w przypadku nieobsadzenia, lub wygaśnięcia mandatu. Jeżeli ma to miejsce w gminie liczącej do 20 tys mieszkańców wojewoda zarządza wybory uzupełniające. W gminach powyżej tej granicy w podobnej sytuacji rada, po stwierdzeniu wygaśnięciu mandatu radnego podejmuje na następnej sesji uchwałę o wstąpieniu na jego miejsce kandydata z tej samej listy, który w wyborach uzyskał kolejno największą liczbę głosów.
Daniel Pawluczuk
d.pawluczuk@pap.pl