Rząd przyjął w środę projekt nowelizacji ustawy o finansach publicznych. Nowela ma zracjonalizować zadłużenie JST i zwiększyć bezpieczeństwo finansowe samorządów.

Projekt zakłada m.in. możliwość restrukturyzacji samorządowych długów; nowe zasady wyliczania wskaźnika spłaty zadłużenia; uelastycznienie gospodarki finansowej. Nowe rozwiązania mają wejść w życie 1 stycznia 2019 roku, z zachowaniem stosownych okresów dostosowawczych dla samorządów.

Restrukturyzacja samorządowych długów

"W praktyce zaproponowane rozwiązania umożliwią restrukturyzację długu samorządów poprzez spłatę istniejącego zadłużenia nowym długiem o niższych kosztach obsługi – w efekcie samorządy, które zaciągnęły droższe zobowiązania będą mogły je zamienić na bardziej korzystne, co jest uzasadnione ekonomicznie" - wskazano w komunikacie po posiedzeniu Rady Ministrów.

Projekt znosi też obowiązujące ograniczenia we wcześniejszej spłacie zadłużenia samorządów. Obecnie jeśli jednostka samorządu terytorialnego nie ma nadwyżki bieżącej z ostatnich trzech lat, a posiada własne środki, nie może przeznaczyć ich na wcześniejszą spłatę długów, bo nie pozwala na to art. 243. Ustawy o finansach publicznych. Po zmianach JST jeśli tylko będą posiadały wolne środki, pochodzące np. ze zwrotu udzielonej pożyczki czy z nadwyżki budżetowej z lat poprzednich, będą mogły przeznaczyć je na wcześniejszą spłatę zadłużenia.

"Propozycje te pozwolą na racjonalizację gospodarki finansowej przy jednoczesnym zmniejszeniu długu publicznego i kosztów jego obsługi" - podkreślono w komunikacie.

Wskaźnik spłaty zadłużenia po nowemu

Jednym z głównych celów projektu jest zwiększenie bezpieczeństwa finansowego JST i ograniczenie zagrożenia wynikającego z nadmiernego zadłużania. Temu służyć ma zmiana sposobu wyliczania indywidualnego wskaźnika spłaty zadłużenia samorządów. Jeśli projekt wejdzie w życie, przy wyliczaniu indywidualnego wskaźnika spłaty zadłużenia, uwzględniane będą "te zobowiązania, które wywołują skutki ekonomiczne podobne do umowy pożyczki lub kredytu". Obecnie, jak podkreśla Ministerstwo Finansów, niektóre JST korzystają z takich instrumentów, obchodząc wskaźnik zadłużenia na co wskazują Najwyższa Izba Kontroli i Regionalne Izby Obrachunkowe.

Chodzi nie tylko o pożyczki zaciągane w parabankach, ale też - jak wskazano w uzasadnieniu projektu - o "umowy sprzedaży, w których cena jest płatna w ratach, umowy leasingu (…), w których ryzyko i korzyści z tytułu własności są przeniesione na korzystającego z rzeczy, a także umowy nienazwane o terminie zapłaty dłuższym niż rok, związane z finansowaniem usług, dostaw, robót budowlanych, które wywołują skutki ekonomiczne podobne do umowy pożyczki lub kredytu".

Po zmianie wszystkie zobowiązania samorządów, które wywołują skutki ekonomiczne podobne do umowy pożyczki zostaną objęte ograniczeniem, takim jak dla tradycyjnych kredytów i pożyczek, a samorządy przed ich zaciągnięciem będą zobowiązane do uzyskania opinii regionalnej izby obrachunkowej. Projekt zakłada też, że limitem spłaty zadłużenia objęte zostaną wszystkie wydatki na obsługę długu (czyli także np. prowizje i opłaty), a wolne środki zostaną wyłączone z reguły dotyczącej zrównoważenia budżetu, określonej w ustawie o finansach publicznej, aby samorządy nie zaciągały nadmiernych kredytów.

Ponadto przy wyliczaniu wskaźnika zadłużenia - jak zakłada projekt - nie byłyby brane pod uwagę dochody ze sprzedaży majątku.

"Sprzedaż majątku to element, który może doraźnie poprawiać sytuację JST i zachęcać do pozbywania się majątku samorządowego tylko w celu poprawy wskaźnika. Dodatkowo sztuczne zawyżanie prognoz obniża realistyczność Wieloletniej Prognozy Finansowej. W związku z tym planowana sprzedaż majątku nie powinna być stałym elementem konstrukcyjnym wzoru limitującego spłatę długu JST" – uzasadnia zmianę resort finansów.

Projekt ustawy przewiduje jednak, że wykonane dochody ze sprzedaży majątku mogą być źródłem wcześniejszej spłaty długów. Nowelizacja miałaby wydłużyć do 7 lat okres, z którego liczony jest limit spłaty zadłużenia. Resort chce w ten sposób ograniczyć incydentalne zdarzenia, które mogą wpływać na możliwości JST w zakresie spłaty zadłużenia. Ponadto wyliczenia indywidualnego wskaźnika spłaty zadłużenia byłyby oparte na danych z wykonania budżetu, a nie z planowania.

Oprócz uszczelnienia systemu samorządowych finansów MF chce też uelastycznić gospodarkę finansową w samorządach. "Zgodnie z projektem, organ wykonawczy jednostki samorządu terytorialnego będzie mógł dokonywać zmian w budżecie i wieloletniej prognozie finansowej jednostki, w związku z realizacją projektów finansowanych z udziałem środków europejskich" - wskazano w komunikacie po posiedzeniu rządu.
 
js/ woj/