Szczegółowe zasady centralizacji rozliczeń VAT w samorządach, w tym m.in. najważniejsze obowiązki i prawa JST zarejestrowanej jako podatnik VAT - zawiera broszura informacyjna przygotowana przez resort finansów.  

Ministerstwo Finansów (w zakładce VAT > Broszury informacyjne) opublikowało broszurę informacyjną z dnia 24 listopada 2016 r. pt. „Centralizacja rozliczeń w podatku VAT jednostek samorządu terytorialnego".

Określono w niej m.in. zakres podmiotowy i przedmiotowy centralizacji, terminy obowiązkowej centralizacji, a także szczegółowe zasady centralizacji rozliczeń VAT, w tym m.in. najważniejsze obowiązki i prawa JST zarejestrowanej jako podatnik VAT.

Centralizacja VAT w samorządach stała się konieczna w związku z wyrokiem Trybunału Sprawiedliwości UE z dnia 29 września 2015 roku oraz uchwałą NSA z dnia 26 października 2015 r., w których uznano, iż to gmina może być podatnikiem VAT, a nie jej jednostki czy zakłady budżetowe.

W uaktualnionej broszurze resort przypomina, że do scentralizowania rozliczeń w VAT wraz ze swoimi jednostkami organizacyjnymi obowiązane są jednostki samorządu terytorialnego (gminy, powiaty, województwa). Centralizacji podlegać będą także związki międzygminne, związki powiatów, powiatowogminne, przejmujące na podstawie ustaw prawa i obowiązki JST, wraz ze swoimi jednostkami organizacyjnymi.

Jednostki organizacyjne JST, które podlegają centralizacji rozliczeń:
- urząd gminy, starostwo powiatowe, urząd marszałkowski,
- utworzone przez JST (związki JST) samorządowe jednostki budżetowe,
- utworzone przez JST (związki JST) samorządowe zakłady budżetowe.

Jeśli zatem dana jednostka budżetowa (zakład budżetowy) została utworzona przez JST, celem wykonywania przypisanych JST zadań publicznych (np. Gminny czy Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej), jednostka ta będzie podlegała centralizacji rozliczeń.

Według broszury centralizacji rozliczeń nie podlegają:
- inne jednostki budżetowe (w tym również państwowe), których obowiązek utworzenia wynika z mocy prawa (obsługujące m. in. organy administracji zespolonej), np. Powiatowy Urząd Pracy, Komenda Powiatowa Policji, Inspektorat Nadzoru Budowlanego, Komendy Państwowej Straży Pożarnej,
- samorządowe instytucje kultury posiadające osobowość prawną (np. domy kultury, biblioteki, muzea, teatry, kina itp.),
- samodzielne publiczne zakłady opieki zdrowotnej (szpitale, przychodnie zdrowia itp.),
- inne samorządowe osoby prawne,
- tworzone przez JST spółki działające jako spółki prawa handlowego (np. przedsiębiorstwa wodno-kanalizacyjne).

Resort wyjaśnia, że jeśli konieczność utworzenia danej jednostki budżetowej JST wynika z mocy prawa lub też JST utworzyła (powołała) inną jednostkę posiadającą osobowość prawną (np. na podstawie Kodeksu spółek handlowych) jednostka ta nie będzie podlegała centralizacji rozliczeń (art. 2 pkt 1 ustawy centralizacyjnej).

Z kolei „podmioty edukacyjne, które zostały przejęte przez JST w ramach reformy samorządowej zapoczątkowanej w 1990 r. na podstawie ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym, ustawy z dnia 17 maja 1990 r. o podziale zadań i kompetencji określonych w ustawach szczególnych pomiędzy organy gminy a organy administracji rządowej oraz o zmianie niektórych ustaw, ustawy z dnia 17 maja 1990 r. o zmianie ustawy o rozwoju systemu oświaty i wychowania oraz ustawy - Karta nauczyciela, ustawy z dnia 14 grudnia 1990 r. o dochodach gmin i zasadach ich subwencjonowania w 1991 r. oraz o zmianie ustawy o samorządzie terytorialnym należy traktować jako utworzone przez JST, w związku z tym będą one objęte centralizacją".

mp/Serwis Samorządowy PAP