Samorządy wydają rocznie 5 mld zł z naruszeniem dyscypliny finansów publicznych - alarmuje poseł Piotr Uruski (PiS) i podaje listę 30 gmin. Chodzi o nadwyżkę z tytułu opłaty śmieciowej.

Poseł Piotr Uruski zwrócił się do ministra środowiska z interpelacją w sprawie opłat wnoszonych przez mieszkańców na pokrycie kosztów wywozu odpadów. Jego zdaniem gminy uczyniły sobie z nich stałe, dodatkowe źródło dochodów.

„Powszechne łamanie obowiązującego prawa polega na przeznaczaniu części opłat pobieranych od mieszkańców miast i gmin na inne cele, niż na pokrycie kosztów gospodarki odpadami komunalnymi, wbrew wyraźnym zapisom zamieszczonym w ustawie" - wyjaśnia poseł.

Jego zdaniem sytuacja wymaga pilnego rozwiązania. Poseł szacuje, że ok. 90 proc. gmin wykazuje, co roku, znaczne nadwyżki dochodów nad kosztami gospodarki odpadami. Według jego szacunków może chodzić nawet o 5 mld zł rocznie.

Na dowód poseł przedstawia dane z wybranych gmin w zakresie dochodów i kosztów gospodarki odpadami za okres 2013-2015 r. Wynika z nich, że m.in. Kielce zanotowały w tym czasie ponad 11 mln zł nadwyżki z tytułu opłaty śmieciowej, którą wydały na inne cele niż gospodarka odpadami. 

	Jednostka	dochody – opłaty	koszty	różnica	uwagi
				(3 -4)
	UM Tarnobrzeg	7.018.771,00	5.686.408,00	1.332.363,00	nie wykorzystano
	UM Sanok	16.449.902,98	13.661.197,81	2.798.705,17	inne różne cele
	UG Chorkówka	2.102.829,75	1.671.863,89	430.965,86	nie wykorzystano
	UG Rymanów	2.725.992,76	2.414.341,68	311.651,08	nie wykorzystano
	UG Baligród	840.591,00	786.930,00	53.661,00	nie wykorzystano
	UM Kraków	429.741.452,00	356.130.916,00	73.610.536,00	inne różne cele
	UM Ustrzyki	4.645.887,89	4.198.302,26	447.585,63	nie wykorzystano
	UM Elbląg	33.218.100,00	32.214.618,00	1.003.482,00	nie wykorzystano
	UM Kielce	75.845.083,00	64.746.700,00	11.098.333,00	inne różne cele
	UM Nowy Sącz	23.110.015,00	22.718.616,00	391.399,00	b.d
	UM Brzesko	8.003.558,00	6.886.220,00	1.117.338,00	b.d
	UM Jasło	14.614.125,00	12.551.299,00	2.062.826,00	b.d
	UG Jasienica R.	1.199.131,00	1.072.050,00	127.081,00	b.d
	UMiG Paczków	3.846.667,00	3.685.623,00	242.530,00	nie wykorzystano
	UM Strzyżów	2.552.476,00	2.504.470,00	48.006,00	nie wykorzystano
	UG Jedlicze	2.827.324,00	2.740.971,00	86.353,00	b.d
	UG Besko	900.110,00	874.802,14	25.307,86	b.d
	UM Zakopane	21.158.863,34	17.824.668,86	3.334.194,48	b.d
	UM Jarosław	12.990.590,83	11.804.019,93	1.186.570,90	inne różne cele
	UM Ełk	15.989.512,19	15.275.057,00	714.455,19	b.d
	UM Przemyśl	22.201.668,58	21.664.059,91	537.608,67	b.d
	UM Bielsko-B.	71.769.846,23	62.857.343,58	8.912.502,65	b.d
	UG Łańcut	4.543.125,22	3.876.451,46	666.673,76	b.d
	UM Kolbuszow	4.344.339,32	3.933.340,57	410.998,75	b.d
	UM Mielec	29.830.256,27	26.830.676,25	2.999.580,02	inne różne cele
	UM Elbląg	33.218.100,51	32.214.618,43	1.003.482,08	b.d
	UM Olsztyn	68.104.832,88	56.352.353,21	11.752.479,67	b.d
	UM Biecz	3.413.073,00	2.809.699,09	603.373,91	b.d
	UM Tarnów	39.384.035,36	38.417.676,47	966.358,89	b.d
	UM Dukla	3.054.342,62	3.036.302,71	18.039,91	b.d

Źródło: Sejm, Interpelacja nr 7270 do ministra środowiska

Nadwyżka na niedoszacowane zadania

Barbara Nowak, skarbnik Kielc tłumaczy, że w przypadku jej miasta kalkulacja opłaty za odbiór odpadów nie uwzględniała wpływu na jej wysokość kosztów budowy Regionalnej Instalacji Zagospodarowania Odpadów Komunalnych , inwestycji realizowanej przez spółkę komunalną, PGO w Promniku k/Kielc. „Inwestycja została oddana do użytku w bieżącym roku" - poinformowała skarbnik.

Jak podkreśliła nadwyżka maleje z roku na rok, do kilkuset tysięcy w 2016 roku. Skarbnik zaznaczyła, że „korekta wysokości opłaty już po pierwszym lub drugim roku realizacji zadania, ze świadomością konieczności jej podnoszenia z powodów opisanych powyżej nie byłaby rozsądna". Nowak wyjaśniła też, że nadwyżka została przeznaczona na realizację innych zadań , które z różnych powodów wciąż są niedoszacowane.

Skarbnik wskazała przy tym, że miasto posiada opinię, z której wynika, że nie ma naruszenia dyscypliny finansów publicznych, jeśli niewykorzystane środki z opłat pozostaną na rachunku miasta i zostaną przeznaczone w kolejnym roku budżetowym na inne, niż związane z gospodarką odpadami, cele.

Z kolei Wydział Gospodarki Komunalnej z Krakowa wyjasnił, że nadwyżka z 2013 i 2014 r. „wynikała z dynamicznego rozwoju systemu gospodarowania odpadami komunalnymi i braku stabilnych wielkości zarówno po stronie przychodów jak i wydatków”. Według analiz zarządcy systemu (MPO Sp. z o. o. w Krakowie) i miasta Krakowa, średniomiesięczne różnice (wahania) wysokości kosztów funkcjonowania systemu wynosiły od 20 do 60 proc. (średnio 15 proc.), a w przychodach z tytułu opłat za gospodarowanie odpadami komunalnymi średnio 10 proc.

Stanowisko KR RIO

O opinię w sprawie wydatkowania nadwyżki z tytułu opłaty śmieciowej poprosiliśmy Krajową Radę RIO.
Jak zaznaczyła Grażyna Wróblewska, przewodnicząca KR RIO obecnie nadwyżka dochodów nad wydatkami w zakresie systemu gospodarowania odpadami komunalnymi musi być wykorzystana na pokrycie kosztów funkcjonowania systemu gospodarowania komunalnymi.

Wróblewska wskazała, zasadnicza zmiana w tym zakresie nastąpiła od 1 lutego 2015 roku. W tym dniu weszła w życie ustawa z dnia 28 listopada 2014 roku o zmianie ustawy o utrzymaniu i czystości w gminach oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2015 r., poz. 87). Chodzi o dodany tą ustawą art. 6r ust. 1aa, zgodnie z którym środki z opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi nie mogą być wykorzystane na cele niezwiązane z pokrywaniem kosztów funkcjonowania systemu gospodarowania komunalnymi oraz art. 6r ust. 2c, zgodnie z którym środki pochodzące z opłat za gospodarowanie odpadami komunalnymi, które nie zostały wykorzystane w poprzednim roku budżetowym, mogą być wykorzystane także na wyposażenie, zgodnie z regulaminem, nieruchomości przeznaczonych do celów publicznych w pojemniki przeznaczone do zbierania odpadów komunalnych, ich opróżnianie oraz utrzymywanie w odpowiednim stanie sanitarnym, porządkowych i technicznym.

„Powyższe zmiany oznaczają, że nadwyżka dochodów nad wydatkami w zakresie systemu gospodarowania odpadami komunalnymi, jako prawnie wyodrębniony zasób środków finansowych, pojawiła się dopiero w rozliczeniu budżetów gmin uchwalonych w  2015 roku, a prawny obowiązek jej wykorzystania na pokrycie kosztów funkcjonowania systemu gospodarowania komunalnym aktualny jest w zakresie budżetów za 2016 rok" - podkreśliła szefowa KR RIO.

Wróblewska przypomniała, że w latach 2013-2015 nie było podstaw prawnych do identyfikowania w gospodarce finansowej gmin, prowadzonej na podstawie uchwały budżetowej, nadwyżek dochodów z tytułu gospodarowania odpadami komunalnymi.

„W konsekwencji brak było prawnej możliwości wyznaczania przez organy kontroli i nadzoru - w tym RIO - sposobu wydatkowania takich środków. Byłaby to bowiem niedopuszczalna ingerencja w prawnie chronioną sferę autonomicznych decyzji podejmowanych przez jednostki samorządu terytorialnego" - wskazała przewodnicząca KR RIO.

Problematyka ta była przedmiotem stanowiska zajętego przez KR RIO w dniu 10 czerwca 2014 roku w sprawie wykorzystania nadwyżki przychodów nad kosztami funkcjonowania systemu odbioru odpadów komunalnych. W stanowisku tym KR RIO wskazała m.in., że „W przypadku powstania nadwyżki na koniec roku (zrealizowane dochody z opłat przewyższają wydatki na sfinansowanie systemu) zgodnie z zasadą roczności budżetu środki te pozostają do dyspozycji organu stanowiącego, który decyduje, oceniając gospodarność i celowość działania, o przeznaczeniu ich w roku następnym" (stanowisko to zostało opublikowane na stronach internetowych KR RIO).


Marcin Przybylski/Serwis Samorządowy