Publikujemy kolejne odpowiedzi pracowników Ministerstwa Edukacji Narodowej na pytania czytelników. Pytali Państwo m.in. o urlopy wypoczynkowe dla nauczycieli i opłacanie składek na Fundusz Emerytur Pomostowych.

Pytania do pracowników MEN można przesyłać korzystając z formularza dostępnego w zakładce „Edukacja”.

Wioletta, kierownik
Dyrektor gimnazjum zatrudnił na zastępstwo nauczyciela od 8 listopada do 5 stycznia. Czy ten nauczyciel nabył prawo do urlopu wypoczynkowego i w jakim wymiarze? Jest to osoba po studiach i była to jej pierwsza praca jako nauczyciela. Wcześniej była zatrudniona, ale na podstawie przepisów kodeksu pracy.

Zgodnie art. 64 ust. 5 ustawy - Karta Nauczyciela nauczyciel zatrudniony przez okres krótszy niż 10 miesięcy w szkole, w której w organizacji pracy przewidziano ferie szkolne, ma prawo do urlopu wypoczynkowego w wymiarze proporcjonalnym do określonego w umowie okresu prowadzenia zajęć.

Jednocześnie należy zauważyć, że art. 65 ustawy – Karta Nauczyciela reguluje prawo nauczycieli zatrudnionych w szkołach, w których w organizacji pracy przewidziano ferie szkolne do uzyskania pierwszego urlopu wypoczynkowego.

Z przedstawionego pytania wynika, iż nauczyciel wcześniej zatrudniony był na podstawie przepisów Kodeksu pracy, w związku z czym w poprzednim zatrudnieniu uzyskał prawo do urlopu wypoczynkowego. Biorąc powyższe pod uwagę, Ministerstwo Edukacji Narodowej wyraża opinię, iż w przedstawionej sprawie nauczycielowi przysługuje urlop wypoczynkowy w wymiarze określonym na podstawie art. 64 ust. 5 ustawy – Karta Nauczyciela.
 
Daniel, radny
Czy dyrektor szkoły może być prezesem uczniowskiego klubu sportowego w swojej szkole i zatrudniać siebie jako trener oraz pobierać pieniądze z dotacji gminnej na ten klub?

Zgodnie z art. 7 ust. 2 i 3 ustawy z dnia 18 stycznia 1996 r. o kulturze fizycznej (Dz. U. z 2007 r. Nr 226, poz. 1675, z późn. zm.) uczniowski klub sportowy działa na zasadach przewidzianych w ustawie z dnia 7 kwietnia 1989 r. - Prawo o stowarzyszeniach (Dz. U. z 2001 r. Nr 79, poz. 855, z późn. zm.), z wyłączeniem przepisów dotyczących rejestracji. Członkami uczniowskiego klubu sportowego mogą być w szczególności uczniowie, rodzice i nauczyciele.
W myśl art. 1 ust. 2 ustawy – Prawo o stowarzyszeniach prawo zrzeszania się w stowarzyszeniach może podlegać ograniczeniom przewidzianym jedynie przez ustawy, niezbędnym do zapewnienia interesów bezpieczeństwa państwowego lub porządku publicznego oraz ochrony zdrowia lub moralności publicznej albo ochrony praw i wolności innych osób.

Z uwagi na to, iż wolność zrzeszania się należy do konstytucyjnych wolności obywatelskich, a żaden z przepisów prawa nie ogranicza dyrektorowi szkoły możliwości bycia członkiem uczniowskiego klubu sportowego, należy uznać taką sytuację za dopuszczalną.

Należy ponadto zauważyć, iż zgodnie z art. 2 ust. 1 i 3 ustawy – Prawo o stowarzyszeniach stowarzyszenie jest dobrowolnym, samorządnym, trwałym zrzeszeniem o celach niezarobkowych. Stowarzyszenie opiera swoją działalność na pracy społecznej członków; do prowadzenia swych spraw może zatrudniać pracowników.

Anna, główna księgowa, szkoła podstawowa
Czy szkoły mają obowiązek opłacania składek na Fundusz Emerytur Pomostowych w wysokości 1,5% wynagrodzeń za wszystkich nauczycieli w 2010 r.? W którym paragrafie wydatkowym ująć opłacenie składki na FEP?

Warunki nabywania i utraty prawa do emerytur pomostowych przez niektórych pracowników wykonujących pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze reguluje ustawa z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych (Dz. U. Nr 237, poz. 1656).
 
Zgodnie z art. 4 ww. ustawy, prawo do emerytury pomostowej, z uwzględnieniem art. 5-12, przysługuje pracownikowi, który spełnia łącznie następujące warunki:
1) urodził się po dniu 31 grudnia 1948 r.;
2) ma okres pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze wynoszący co najmniej 15 lat;
3) osiągnął wiek wynoszący co najmniej 55 lat dla kobiet i co najmniej 60 lat dla mężczyzn;
4) ma okres składkowy i nieskładkowy, ustalony na zasadach określonych w art. 5-9 i art. 11 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i co najmniej 25 lat dla mężczyzn;
5) przed dniem 1 stycznia 1999 r. wykonywał prace w szczególnych warunkach lub prace w szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy lub art. 32 i art. 33 ustawy o emeryturach i rentach z FUS;
6) po dniu 31 grudnia 2008 r. wykonywał pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3;
7) nastąpiło z nim rozwiązanie stosunku pracy.

Z powyższych przepisów jasno wynika, że ustawodawca nie dopuszcza możliwości nabycia prawa do emerytury pomostowej, w przypadku nie spełniania chociażby jednego z enumeratywnie wymienionych warunków.

Jednym z ww. bezwzględnie wymaganych warunków jest warunek wykonywania po dniu 31 grudnia 2008 r. pracy w szczególnych warunkach, w rozumieniu art. 3 ust. 1 (wykaz prac stanowi załącznik nr 1 do ustawy) lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 3 (wykaz prac stanowi załącznik nr 2 do ustawy).

Ustawodawca w załączniku nr 2 do ustawy (tabela pt. wykaz prac o szczególnym charakterze, lp. 21) określił prace nauczycieli, wychowawców i innych pracowników pedagogicznych zatrudnionych w młodzieżowych ośrodkach wychowawczych, młodzieżowych ośrodkach socjoterapii, ośrodkach szkolno-wychowawczych, schroniskach dla nieletnich oraz zakładach poprawczych, zgodnie z przepisami ustawy z dnia 26 października 1982 r. o postępowaniu w sprawach nieletnich (Dz. U. z 2002 r. Nr 11, poz. 109, z późn. zm.), które uprawniają pracowników do uzyskania emerytury pomostowej.

Jak z powyższego wynika, ustawodawca wyraźnie w ustawie wskazał placówki wymienione w art. 6 pkt 9 i 10 Działu II „Środki zapobiegania i zwalczania demoralizacji i przestępczości nieletnich” ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich. Należy podkreślić, iż w myśl art. 1 § 1 i § 2 pkt 1 ww. ustawy, nieletnimi w rozumieniu przepisów tej ustawy są osoby zagrożone demoralizacją, które nie ukończyły lat 18, a także osoby, które dopuściły się czynu karalnego po ukończeniu lat 13, a przed ukończeniem lat 17. O umieszczeniu nieletniego w tych placówkach orzeka sąd rodzinny.

Podsumowując, w opinii Ministerstwa Edukacji Narodowej do uzyskania emerytury pomostowej uprawnieni są wyłącznie nauczyciele spełniający warunki określone w art. 4 ustawy o emeryturach pomostowych, tj. nauczyciele, wychowawcy i inni pracownicy pedagogiczni zatrudnieni w młodzieżowych ośrodkach wychowawczych, młodzieżowych ośrodkach socjoterapii, ośrodkach szkolno-wychowawczych, schroniskach dla nieletnich oraz zakładach poprawczych, zgodnie z przepisami ustawy z dnia 26 października 1982 r. o postępowaniu w sprawach nieletnich.

Odpowiedzi na wcześniejsze pytania dostępne są tutaj.