Rząd przyjął we wtorek projekt ustawy umożliwiający korzystanie z bezpłatnej pomocy prawnej osobom o niskim statusie materialnym. W proces będą zaangażowane samorządy.

Przygotowany przez Ministerstwo Sprawiedliwości projekt ustawy o nieodpłatnej pomocy prawnej, nieodpłatnej informacji prawnej i edukacji prawnej społeczeństwa przewiduje, że z darmowej pomocy prawnej (na etapie przedsądowym) będą mogły skorzystać przede wszystkim osoby uprawnione do świadczeń z pomocy społecznej, posiadacze Karty Dużej Rodziny, osoby po 75. roku życia, weterani i kombatanci.

Prawo do takich konsultacji będą miały też osoby, które znalazły się w szczególnie ciężkich sytuacjach życiowych, np. ofiary przemocy w rodzinie.

Zatrudnieni w punktach prawnicy poinformują jak rozwiązać konkretny problem prawny i pomogą przygotować pismo np. wszczynające postępowanie sądowe lub sądowo-administracyjne czy przygotują pismo dotyczące zwolnienia z kosztów sadowych lub ustanowienia pełnomocnika z urzędu.

Pomoc nie będzie obejmowała spraw z zakresu prawa podatkowego, celnego, dewizowego, handlowego i działalności gospodarczej, z wyjątkiem przygotowywania do jej rozpoczęcia.

Nowe przepisy przewidują także udzielanie bezpłatnej informacji prawnej przez wojewódzkie centra informacji prawnej za pośrednictwem infolinii. Dzwoniąc pod wskazany numer, obywatel uzyska informację o obowiązującym prawie dotyczącym danego zagadnienia lub sposobach uzyskania pomocy w danej sprawie. Prawo do takiej informacji będzie przysługiwać każdemu, niezależne od jego sytuacji materialnej.

W udzielanie pomocy prawnej będą zaangażowane jednostki samorządu terytorialnego oraz prawnicze samorządy zawodowe, a także organizacje pozarządowe prowadzące działalność pożytku publicznego.

Powiat będzie zawierał porozumienie z gminami na obszarze tego powiatu w sprawie wykonywania zadania polegającego na udzielaniu pomocy prawnej, określające w szczególności:

- gminne lub powiatowe jednostki organizacyjne, w których będą usytuowane punkty pomocy prawnej;
- harmonogram wskazujący dni i godziny, w których będzie udzielana pomoc prawna;
- zasady współpracy w zakresie zapewnienia warunków lokalowych adwokatom i radcom prawnym udzielającym pomocy prawnej.

Powiat będzie również corocznie zawierał z okręgową radą adwokacką i radą okręgowej izby radców prawnych właściwymi dla siedziby władz powiatu porozumienie w sprawie udzielania pomocy prawnej na obszarze powiatu, określające w szczególności:

- liczbę adwokatów i radców prawnych, którzy będą udzielać pomocy prawnej na obszarze powiatu, z uwzględnieniem potrzeby zapewnienia równomiernego udziału adwokatów i radców prawnych w wykonywaniu tego zadania;

- zobowiązanie dziekanów okręgowej rady adwokackiej i rady okręgowej izby radców prawnych do imiennego wskazywania adwokatów i radców prawnych oraz ich zastępców, wyznaczonych do udzielania pomocy prawnej;

- szczegółowe zasady wynagradzania adwokatów i radców prawnych udzielających pomocy prawnej.

Pomocy prawnej będzie udzielał osobiście adwokat lub radca prawny na podstawie umowy zawartej z powiatem.

Według projektu w skali całego kraju miałoby powstać ponad 1500 punktów, w których nieodpłatnie będzie świadczona pomoc prawna przez adwokatów lub radców prawnych oraz 42 stanowiska na potrzeby udzielania informacji prawnej za pośrednictwem infolinii.

Projekt resortu sprawiedliwości jest elementem wygłoszonego 1 października 2014 r. exposé Prezesa Rady Ministrów Ewy Kopacz.

Dzięki współpracy rządu, samorządów i organizacji pozarządowych projektowany system ma zagwarantować bezpłatny dostęp do darmowych porad prawnych na poziomie lokalnym oraz zniwelować barierę finansową do korzystania z profesjonalnej usługi prawnej.

W projekcie ustawy zawarto także przepisy dotyczące edukacji prawnej społeczeństwa. Podniesieniu wiedzy, świadomości i kultury prawnej obywateli ma służyć prowadzenie szeroko rozumianej edukacji prawnej społeczeństwa – przez kampanie czy akcje edukacyjne.

mp/Serwis Samorządowy PAP