Obowiązek opracowania lokalnych programów wspierania rodzin oraz rozwiązywania problemów społecznych przez każdą gminę wprowadzić ma ustawa o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej.

Ustawa przygotowana w Ministerstwie Pracy i Polityki Społecznej ma położyć nacisk na pracę z rodziną, by tam, gdzie to możliwe, nie dopuszczać do odebrania dziecka rodzicom.

Nacisk ma być położony na współpracę pomiędzy instytucjami, które mają kontakt z dzieckiem. Wzmocnione mają zostać działania profilaktyczne. Każda gmina będzie zobowiązana do opracowania lokalnych programów wspierania rodzin oraz rozwiązywania problemów społecznych. Programy te powinny być oparte o zasady kontaktu w domu, dobrowolności uczestnictwa, towarzyszenia rodzinie w podejmowaniu decyzji.

Ustawa wprowadzi urząd asystenta rodziny, który na poziomie gmin będzie koordynował współpracę poszczególnych ośrodków zajmujących się pomocą rodzinie. Zadaniem asystenta rodziny będzie praca z rodzinami mającymi trudności. Asystent będzie również sprawował w gminie opiekę nad zastępczymi rodzinami spokrewnionymi. Ma on też współpracować z nauczycielami, pedagogami, organizacjami pozarządowymi itd. Jego opinią mają się kierować sądy rodzinne. Nie będzie mógł mieć pod opieką więcej niż 20 rodzin.

Rodziny zagrożone kryzysem mają być stale monitorowane przez pracowników socjalnych, pedagogów szkolnych, pracowników medycznych i inne instytucje, które kontaktują się z rodziną, w tym także - w razie potrzeby - przez policję i kuratorów sądowych.

Projekt przewiduje zwiększenie odpowiedzialności gminy za działania profilaktyczne przez współfinansowanie pobytu dziecka w opiece zastępczej - im dłużej tam będzie, tym więcej gmina będzie dopłacać.

Projekt zakłada również wspieranie rozwoju dziennej opieki nad dziećmi w świetlicach i ogniskach środowiskowych i wprowadzenie usług opiekuńczych dla rodziców dzieci poniżej 6 lat finansowanych przez samorząd gminy.

Ustawa przewiduje również stworzenie sieci tzw. rodzin wspierających - chętnych do służenia pomocą rodzinom borykającym się z kłopotami. Funkcję tę pełnić mogliby sąsiedzi, rodziny zaprzyjaźnione, rodziny rówieśników dzieci. Rodzina chętna do pomocy, z odpowiednimi predyspozycjami, po przejściu krótkiego szkolenia mogłaby stać się rodziną wspierającą i, pod opieką asystenta rodzinnego, współpracować z rodziną potrzebującą pomocy i jej dziećmi. Ustawa zakłada szeroki dostęp do pełnienia tej roli. W zależności od zakresu udzielanej pomocy rodzina wspierająca otrzymywałaby zwrot poniesionych kosztów.

Planowane jest stworzenie interwencyjnych ośrodków preadopcyjnych (IOP) dla dzieci pozostawionych na oddziałach noworodkowych, które ze względu na poważne problemy zdrowotne wymagające specjalistycznej opieki oraz stymulacji rozwoju nie mogą zostać w okresie oczekiwania na przysposobienie przekazane do rodzin zastępczych. W IOP, które będą mogły dysponować nie więcej niż 20 miejscami, przebywać mają dzieci do ukończenia 1 roku życia.

Prawdopodobnie projekt ustawy trafi do Sejmu w pierwszym kwartale 2009 r.