Szprotawa: Muzeum zidentyfikowało Oppenheimera ze Szprotawy

Na ślad zapomnianego wynalazcy trafiliśmy przez zupełny przypadek – mówi Maciej Boryna z Muzeum Ziemi Szprotawskiej. Otóż na zabytkowym cmentarzu żydowskim w Szprotawie zachowała się ściana grobowca rodzinnego Oppenheimerów.

W czasach III Rzeszy szprotawski cmentarz zdewastowano. Na szczęście niezupełnie. Już z daleka widać napis na grobowcu „Familie Oppenheimer”, pod nim zaś leży odłupana gwiazda Dawida. W ścianę były wmurowane dwie marmurowe tablice, jednej już nie ma, a druga została poważnie uszkodzona. Ale udaje się jeszcze odszyfrować inskrypcję w języku niemieckim informującą, że tu spoczywa właściciel fabryki Julius Oppenheimer, żyjący w XIX wieku.

Muzeum podążyło tym tropem i okazało się, że mamy do czynienia z nieprzeciętną postacią. Z akt Archiwum Państwowego wynika, że Julius Oppenheimer był właścicielem fabryki oleju przy obecnej ul. Młynarskiej w Szprotawie. Jedna z berlińskich gazet z 1868 roku zawiera ogłoszenie o sprzedaży wysokiej jakości oleju dziewiarskiego bezpośrednio od „wynalazcy” Juliusa Oppenheimera ze Szprotawy.

Nieco więcej o osobliwym produkcie dowiadujemy się z niemieckiej gazety biznesowej z 1867 roku. Odkwaszony rafinowany olej powstawał na bazie rzepaku ozimego. Był tańszy i wydajniejszy od oleju drzewnego, a służył jako środek smarowniczy w przemyśle dziewiarskim i maszynowym.

Patent wynalazcy podparty był referencjami i atestami – opowiada M.Boryna. Badania chemiczne wykazały, że olej nie tylko był pozbawiony kwasów mineralnych, ale posiadał również doskonałą ziarnistość jako środek smarujący do urządzeń mechanicznych. Huta Wilhelma w Iławie zaświadczała o jego wysokiej jakości przy stosowaniu w maszynach parowych, transmisjach i warsztatach.
Z ogłoszenia w Nationalzeitung z 1867 roku wynika, że olej Oppenheimera oferowany był także jako impregnat natłuszczający do wełny. W ofercie fabryki występuje ponadto olej lniany.

Szprotawski Oppenheimer jest wymieniany wśród wystawców światowej wystawy w Wiedniu w 1873 roku. Jego fabryka oleju zlokalizowana była na Wyspie Młyńskiej, w sąsiedztwie młyna górnego.

Szprotawskie muzeum zamierza jeszcze zająć się kwestią potencjalnych związków pomiędzy szprotawskimi Oppenheimerami, a przodkami słynnego ojca bomby atomowej.

Lokalizacja grobowca Oppenheimera

Tekst i zdjęcia:
Biuro Turystyki i Edukacji Regionalnej w Szprotawie