Inwestycje: nowe drogi i autostrady ale też świetlice i boiska

W ciągu najbliższych 7 lat powstanie 2,5 tys.km nowych dróg i autostrad, boiska, świetlice, szerokopasmowy internet dla domów, które jeszcze go nie mają. To także czysta energia dla indywidualnych podmiotów, ale także dla przemysłu i miast – mówił w sobotę prezentując Polski Ład premier Mateusz Morawiecki.

W ramach programu inwestycji szef rządu wymienił sześć obszarów: rozbudowa dróg i autostrad; środki na nowoczesny transport i logistykę; usługi publiczne m.in. świetlice, boiska, domy kultury; szerokopasmowa sieć dla domów, które są jej teraz pozbawione; czysta energia dla odbiorców indywidualnych, ale też miast i przemysłu.

Drugim obszarem inwestycji – mówił premier - będzie logistyka i transport, w tym "nisko i zeroemisyjny, elektryczny i wodorowy".

Trzecim obszarem są usługi publiczne. "To tysiące nowych świetlic, w tym świetlic na terenach wiejskich. To także boiska. Trzy tysiące zmodernizowanych boisk, ale również bardzo wielkie inwestycje w ośrodki kultury, edukacji, szkoły i przebudowa wielu instytucji państwowych w taki sposób, by lepiej służyły obywatelom we wszystkich miejscach w każdej gminie, w każdym powiecie, w każdym województwie" - wymienił premier.

Kolejnym obszarem jest cyfryzacja. "Doprowadzimy sieć szerokopasmową do miliona domów, które są jej dzisiaj pozbawione. To podniesie ich możliwości, także pracy zdalnej. To unowocześnianie Polski w praktyce" - podkreślił premier.

Piątym obszarem, które wymienił premier są inwestycje w polskie domy, "zwłaszcza na terenach wiejskich i gminach miejsko-wiejskich" oraz finansowanie czystej energii, czyli m.in. współfinansowanie paneli słonecznych.

"Mam tutaj na myśli tysiące dróg wodnokanalizacyjnych na tych terenach, które są ich cały czas pozbawione" - wyjaśnił.

Ostatnim, szóstym obszarem inwestycji, ma być ciepłownictwo i czystą energią dla przemysłu i miast. "Dlatego z tych środków, które pozyskujemy z uprawnień do emisji CO2 utworzymy specjalny fundusz na remont, modernizację i budowę nowych ciepłowni w 120 mniejszych i większych miastach" - zaznaczył Mateusz Morawiecki.

„Polski Ład zmieni wieś i małe miasta”

Wprowadzimy możliwość budowy domów do 70 m2 bez konieczności pozwolenia, tylko na zawiadomienie - zapowiedział z kolei podczas prezentacji Polskiego Ładu prezes PiS Jarosław Kaczyński. Ocenił, że budowa takiego domu będzie osiągalna w Polsce już za 100 tys. zł.

Prezes PiS Jarosław Kaczyński zapewnił, że Polski Ład zmieni wieś i małe miasta.

Zapowiedział m.in. połączenia kolejowe między małymi miastami, co oznacza również lepsze dojazdy dla mieszkańców wsi. Będzie możliwość przy pomocy jednego biletu dojechania do jakiejś stacji w małym miasteczku i stamtąd już autobusem na wieś - tłumaczył.

"To gazyfikacja, wodociągi i kanalizacja dla bardzo wielu polskich wsi. To gazyfikacja, tam, gdzie sieć gazowa jeszcze nie dojdzie, będzie polegała na tworzeniu takich kolektorów, gdzie będzie gromadzony gaz dla dajmy na to 200 gospodarstw" - wyjaśnił. "Z punktu widzenia domowego będzie to wyglądało tak, jakby rurociąg był, a z czasem dociągniemy te rurociągi gdzie trzeba" - dodał.

"To samo dotyczy oczywiście wodociągów, no i może nieco trudniejsza sytuacja w takich bardzo rozrzedzonych, jeśli chodzi o osadnictwo terenach - to jest kanalizacja, ale i w tym kierunku będziemy iść" - zapewnił Kaczyński.

"To są bardzo liczne inwestycje typu kulturalnego, sportowego, cztery tysiące świetlic, boiska i 100 basenów, w tych gminach, gdzie ich dotąd nie ma" - dodał.

Subwencja rozwojowa dla samorządów

Wicepremier, minister rozwoju, pracy i technologii Jarosław Gowin podkreślił, że ponad 90 proc. Polaków będzie płaciło niższe podatki. Przyznał, że kilka procent najlepiej zarabiających rzeczywiście zapłaci wyższe podatki, a na podniesieniu kwoty wolnej od podatku do 30 tys. zł stracą samorządy. Zmiany podatkowe obejmą też wyższe koszty uzyskania przychodu dla zarabiających od 6 tys. do 10 tys. zł.

"Inwestycje samorządowe są ważne, są realizowane przez lokalne, małe i średnie firmy, czekają nas też ogromne środki europejskie" - powiedział wicepremier. "Dlatego z inicjatywy Porozumienia zamieniamy Rządowy Fundusz Inicjatyw Lokalnych w trwałą subwencję rozwojową dla samorządów". Jak dodał, subwencja będzie działała na podstawie "obiektywnego algorytmu".

Bezpieczeństwo Plus

Bezpieczeństwo Plus - element programu Polskiego Ładu, za który odpowiada Solidarna Polska, to pakiet kilkunastu ustaw, które mają zapewniać Polsce bezpieczeństwo i by rosła w siłę - powiedział natomiast minister sprawiedliwości i lider Solidarnej Polski Zbigniew Ziobro.

"Plan na zdrowie"

Część poświęconą polityce zdrowotnej w dokumencie Polski Ład ujęto w części "Plan na zdrowie".

W najbliższych sześciu latach wydatki na zdrowie mają wzrosnąć do 7 proc. w relacji do PKB, a już w 2023 r. osiągną poziom 6 proc. PKB. "Plan na zdrowie" zakłada rocznie nakłady w wysokości 13,6 mld zł. W latach 2021-2030 kwota ta ma wynieść 122,4 mld zł z 651,6 mld zł maksymalnych kosztów projektów założonych w dokumencie Polski Ład do 2030 r.

Nowe pieniądze będą przeznaczone na inwestycje, cyfryzację, nowe kadry i na nowoczesne terapie.

W zaprezentowanym w sobotę programie Polski Ład wskazano, że stworzenie Funduszu Modernizacji Szpitali ma zapewnić placówkom środki na inwestycje w podstawową infrastrukturę.

"Program unowocześniania i modernizacji infrastruktury będzie się opierać na przekazywaniu samorządom środków na realizację inwestycji w placówkach opieki zdrowotnej funkcjonujących na ich terenie. Taki mechanizm pozwoli na sprawne przeprowadzanie remontów i dostosowywanie infrastruktury w przychodniach lekarzy rodzinnych i poradniach specjalistycznych" – wyjaśniono.

Z kolei uruchomienie Funduszu Medycznego ma umożliwić dodatkowe finansowanie onkologii czy prowadzenie badań nad nowymi terapiami.

Ponadto w Polskim Ładzie zapowiedziano kontynuację reformy sieci szpitali i dążenie do uporządkowania ich struktury właścicielskiej, "aby poprawić sytuację w służbie zdrowia, zwiększyć dostępność usług i skrócić kolejki".

Powstanie Agencja Rozwoju Szpitali, która ma być odpowiedzialna "za opracowanie programów optymalizacyjnych i modernizacyjnych". "Agencja będzie również odpowiadać za monitorowanie wdrażanych programów, ewentualne zmiany w procesach rozwoju, modernizacji i restrukturyzacji, a także analizę ich efektów. Zakładamy także stworzenie korpusu menedżerów i zmianę struktury właścicielskiej szpitali" – podkreślono.

Przeprowadzony ma być też drugi etap reformy sieci szpitali, a głównym jego elementem ma być wprowadzenie obowiązkowego monitorowania jakości klinicznej obsługi pacjenta i efektywności zarządzania. "Zmienione zostaną kryteria przypisania do sieci szpitali, analiza porównawcza będzie obowiązkowa, a na jej podstawie wyłonieni zostaną liderzy szpitalnictwa" – czytamy w dokumencie

Czysta energia i czyste powietrze

W „Polskim Ładzie” znalazły się: usprawnienie programu Czyste powietrze, zazielenienie centrów miast i nowe parki narodowe. Inne elementy programu to energetyka jądrowa, rozwój fotowoltaiki czy walka z suszą.

W „Polskim Ładzie” pojawia się obietnica całkowitego odejścia od finansowania nowych kotłów węglowych, oraz wsparcia dla powszechnego stosowania pomp ciepła w ramach nowej odsłony programu Czyste powietrze.

Program Mój Prąd ma zostać poszerzony m.in. o ładowarki samochodów elektrycznych, magazyny energii i inteligentne systemy zarządzania energią w domu.

 „Polski Ład” wspomina także o gazyfikacji wyspowej, rozwoju technologii wodorowej, farmach wiatrowych na morzu, oraz o rozpoczęciu przygotowań do inwestycji w elektrownię jądrową po wybraniu bezpieczne i zaawansowanego technologicznie partnera.

Pojawia się też obietnica zwalczania wysp ciepła w miastach, likwidacji betonu i asfaltu, tam gdzie jest to możliwe, i zazieleniania obszarów miejskich. Ustanowiony ma zostać minimalny procentowy udział przestrzeni biologicznie czynnej w miastach. Zapowiada się także wzrost od 2021 r. budżetu obywatelskiego do 1 proc., przy czym to dodatkowe 0,5 proc. ma być przeznaczone wyłącznie na miejskie rozwiązania ekologiczne.

Jedną z recept na ograniczenie ilości odpadów ma być rozszerzona odpowiedzialność producenta. Jednym z narzędzi gospodarki obiegu zamkniętego ma być z kolei system kaucyjny.

W ramach Narodowego Instytutu Wolności ma powstać fundusz, który będzie promował edukację ekologiczną wśród dzieci i młodzieży.

Pada też zapowiedź wdrożenia certyfikowania energetycznego budynków przez państwo. Obiecuje się też dodatkowe wsparcia z Funduszu Niskoemisyjnego Transportu na dopłaty do autobusów i samochodów elektrycznych i wodorowych oraz infrastruktury ładowania i tankowania, oraz wsparcie dla rozwoju polskiego przemysłu samochodów elektrycznych.

Zmiany prawne i wsparcie finansowe dla rozwoju budownictwa mieszkaniowego

W programie przewidziano także przeciwdziałanie rozproszeniu zabudowy. Rząd zakłada wprowadzenie nowego, dwustopniowego systemu planowania przestrzennego. Jego podstawą będzie plan ogólny – akt prawa miejscowego obejmujący zasięgiem cały obszar gminy oraz wyznaczający ramowe założenia zagospodarowania przestrzeni. Konkretne przeznaczenie terenów będzie wskazywane na podstawie planu zabudowy, zintegrowanego projektu inwestycyjnego lub decyzji lokalizacyjnej.

Opracowane zostaną też standardy urbanistyczne gwarantujące mieszkańcom dostęp do odpowiedniej infrastruktury i niezbędnych usług. Będą one stanowiły mechanizm ograniczający wydawanie decyzji lokalizacyjnych dla terenów niedostosowanych do potrzeb przyszłych mieszkańców. Nowe inwestycje na podstawie indywidualnych decyzji administracyjnych mają być możliwe wyłącznie w ramach uzupełniania istniejącej zabudowy, z dostępem do drogi, na terenach w pełni wyposażonych w niezbędne media i spełniających ustawowe wymagania dostępności do obiektów infrastruktury społecznej. Zwiększenie zwartości zabudowy ma przyczynić się do zmniejszenia nakładów na transport przy realizacji nowych inwestycji, zminimalizuje koszty wyposażenia w niezbędną infrastrukturę techniczną i poprawi warunki bytowe mieszkańców.

Dzięki zmianie ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, od 2025 r. każda gmina w Polsce ma - według założeń - dysponować planem ogólnym, powiązanym ze strategią rozwoju. Plan w elastyczny sposób ma określał ramy lokalizacyjne dla nowej zabudowy, uwzględniając istniejące potrzeby rozwojowe gmin. Szczegółowe rozstrzygnięcia zapadną na poziomie planu zabudowy, a także zintegrowanych projektów inwestycyjnych, w ramach których możliwe będzie zawarcie partnerstwa publiczno-prywatnego w zakresie podziału obowiązków inwestycyjnych między gminą i inwestorem.

Elementem planu jest także zagospodarowanie niewykorzystanej przestrzeni, szczególnie w dużych miastach. Chodzi m.in. o tereny nad liniami kolejowymi, które są bardzo atrakcyjne, ale na których przeprowadzenie inwestycji w zabudowę jest bardzo trudne. Według twórców Polskiego Ładu, obecne uregulowania prawne wykluczają też możliwość sprzedaży powierzchni nad torami, co skutkuje niemożliwością wykorzystywania tych terenów do rozwoju miast i pozbawia PKP S.A. możliwości zarobku. Dlatego przewidziane jest wprowadzenie prawa własności warstwowej. Ma to uprościć program inwestycyjny.

Polski Ład przewiduje też m.in. wprowadzenie programu dofinansowania budowy centrów lokalnej wspólnoty na bazie wcześniej stworzonego planu modułowego. Prefabrykowane moduły to już nie tylko synonim architektury tymczasowej, ale budynków użyteczności publicznej, takich jak szkoły, przedszkola czy hotele. Największym atutem budownictwa modułowego, jak podkreślono, jest szybki czas realizacji inwestycji, ale także zmiana funkcji, które pełnią budynki samorządowe.

Gminy będą miały możliwość dostosowania funkcjonalności budynków do potrzeb lokalnej społeczności, np. koncentrując się na tym, by było to miejsce spotkań, aktywizacji społecznej i przedsiębiorczości. Budynek ten będzie mógł ulegać zmianom po jakimś czasie, wraz ze zmianami społeczności lokalnej, co będzie wymagać mniejszych nakładów inwestycyjnych. Jego modyfikacja będzie prostsza niż w przypadku budownictwa tradycyjnego - zaznaczono.

Kolejną propozycją promowania budownictwa mieszkaniowego są granty na infrastrukturę dla gmin inwestujących w budownictwo mieszkaniowe.

Według propozycji, gminy, które zaangażują się w budowę mieszkań komunalnych lub w ramach SIM, TBS (w tym na zasadach „lokal za grunt”), będą mogły uzyskać dodatkowe wsparcie na inwestycje towarzyszące - np. budowę dróg, kanalizacji, szkół, przedszkoli. Za każde zrealizowane przedsięwzięcie mieszkaniowe gmina otrzyma grant na pokrycie 10 proc. takiej inwestycji towarzyszącej.

Rząd planuje także wdrożyć Krajowy Fundusz Rewitalizacji, finansujący gminne programy rewitalizacji - także miejskich kamienic. Procedura pozyskiwania środków ma być bardzo prosta. Najpierw gminy będą występować z wnioskami o dotacje na dofinansowanie inwestycji, m.in. mieszkaniowych, infrastrukturalnych i środowiskowych. Po zrealizowaniu określonych celów dotacje będą przekształcane w bezzwrotne granty.

Przewidywane jest także wprowadzenie katalogu standardów urbanistycznych: nowych, powszechnie obowiązujących standardów urbanistycznych, które zagwarantują dostęp do podstawowych usług społecznych, takich jak szkoły, przedszkola czy tereny zielone. Katalog ma uwzględniać różnorodną specyfikę poszczególnych miast i wsi. Będzie on stosowany przy opracowywaniu zasad zabudowy i zagospodarowania terenów.

Z kolei program „Lokal za grunt” to nowa możliwość współpracy samorządów z inwestorami. Inwestor może pozyskać od samorządu grunt pod inwestycję w zamian za prawa do części wybudowanych lokali. Otrzymane lokale mieszkalne gmina będzie mogła przeznaczyć na potrzeby rodzin, które nie są w stanie kupić lub wynająć mieszkania po cenach rynkowych, a w przypadku lokali użytkowych – otworzyć w nich np. przedszkole czy punkt aktywności lokalnej. Poza zwiększeniem dostępności mieszkań regulacja ta ma przyczynić się do zmniejszania rozwarstwienia społecznego i segregacji przestrzennej.

W ramach Polskiego Ładu przewidziano także cyfryzację procedur inwestycyjno-budowlanych. Pakiet rozwiązań wprowadzających ułatwienia cyfrowe do ustawy Prawo budowlane, w tym możliwość składania określonych dokumentów w procesie inwestycyjno-budowlanym w postaci elektronicznej, został przygotowany przez rząd wspólnie z Głównym Urzędem Nadzoru Budowlanego. Cyfryzacja procesu budowlanego ma go uprościć i przyspieszyć, a jednocześnie wpłynąć na przejrzystość w ustalaniu kolejności rozpatrywania poszczególnych spraw urzędowych.

Kolejny element programu jest Społeczna Agencja Najmu. Agencje najmu to instytucje, które dzięki preferencyjnym rozwiązaniom podatkowym oraz gwarancji długookresowej umowy będą mogły dzierżawić lokale z rynku poniższych cenach, a następnie wynajmować je wskazanym przez gminę lokatorom. Beneficjenci otrzymają dodatkowo dopłatę do czynszu w ramach programu Mieszkanie na Start.

W ramach Polskiego Ładu zostanie także zaoferowane wsparcie dla montażu instalacji OZE w budynkach wielorodzinnych, które ma sprawić, że będą one bardziej opłacalne. Podobna pomoc finansowa zostanie skierowana także do wspólnot mieszkaniowych.

Nowym filarem programu mieszkaniowego mają być Społeczne Inicjatywy Mieszkaniowe (SIM). Powstające w całej Polsce z udziałem gmin i Krajowego Zasobu Nieruchomości spółki mają wesprzeć budowę nowoczesnych mieszkań na wynajem o umiarkowanym czynszu.

Certyfikacja wykonawców zamówień publicznych

Ministerstwo Rozwoju, Pracy i Technologii poinformowało w sobotę, że pracuje nad wprowadzeniem w prawie przepisów ograniczających obowiązki formalne przy składaniu dokumentów przez wykonawców w toku postępowania o udzielenie zamówienia publicznego, a także uproszczeniu i przyspieszeniu weryfikacji ich sytuacji przez zamawiających. Dzięki temu powstanie system, który będzie sprzyjał przede wszystkim przedsiębiorcom posiadającym realny potencjał zbudowany na lokalnych zasobach.

Projekt zmian przewiduje, że wykonawca korzystający z certyfikacji zamiast wielokrotnego gromadzenia i składania licznych dokumentów na potrzeby poszczególnych postępowań zrobił to wyłącznie raz, na potrzeby certyfikacji. Następnie, przez cały okres ważności certyfikatu, będzie mógł się nim posługiwać w celu pozyskania nowych zamówień publicznych. W ten sposób certyfikat będzie potwierdzał zdolności wykonawcy do realizacji zamówień publicznych pod kątem spełniania przez niego określonych wymagań.

Więcej żłobków

Wprowadzenie dodatkowego instrumentu finansowego dla rodziców, tworzenie kolejnych żłobków, większa elastyczność pracy dla rodziców i powszechny dostęp do badań prenatalnych – to część przewidzianych w Polskim Ładzie rozwiązań na rzecz rodzin.

Planowane jest rozszerzenie programu "Maluch plus", aby wspierać tworzenie i utrzymywanie żłobków przyzakładowych. Ma być w nim utworzona nowa, osobna ścieżka dla firm, instytucji rządowych i samorządowych, będących dużymi pracodawcami (powyżej 250 pracowników).

Ponadto każda gmina, która będzie chciała zorganizować żłobek na swoim terenie, otrzyma dotację na jego budowę. Wsparcie będzie realizowane z programu inwestycyjnego w ramach Polskiego Ładu. Dzięki temu powstać ma kilkaset nowych żłobków.

Z kolei na poziomie urzędów pracy stworzone mają być ścieżki wsparcia kobiet przebywających na urlopie macierzyńskim lub wychowawczym. Urzędy pracy będą skoncentrowane na aktywizacji kobiet w sektorach, które pozwalają na częstszą pracę z domu i łączenie obowiązków rodzinnych z pracą (np. IT, usługi profesjonalne). W tym zakresie urzędy pracy będą organizować szkolenia połączone z opieką nad dziećmi.

Polski Ład przewiduje również utworzenie Centrum Dziecka i Rodziny (CDR), które będzie nową jednostką systemu oświaty, wspomagającą rozwój dzieci, osób uczących się i rodzin oczekujących lub wychowujących dzieci. CDR-y powstaną z przekształcenia publicznych poradni psychologiczno-pedagogicznych.

kic/