Zmiany, które zaszły w wyniku realizacji RPO WO 2007-2013, są obecne i odczuwalne w życiu niemal każdego mieszkańca Opolszczyzny – mówi Andrzej Buła, marszałek województwa opolskiego.

Publikujemy kolejny wywiad z cyklu "Euromarszałkowie" na temat nowego rozdania pieniędzy unijnych.

Jak województwo wykorzystało fundusze europejskie z budżetu na lata 2007-2013? Czy zostały osiągnięte wszystkie zakładane cele RPO?

Andrzej Buła, marszałek województwa opolskiego: - Województwo opolskie dobrze wykorzystało fundusze europejskie przyznane w okresie 2007-2013. U progu tego okresu województwo dysponowało w ramach RPO na lata 2007-2013 kwotą ponad 427 mln euro. Dodatkowo w wyniku zwycięstwa w konkursie o Krajową Rezerwę Wykonania w 2011 roku pula ta zwiększyła się o kwotę 54 mln euro.

Obecnie niemal wszystkie te środki zostały rozdysponowane wśród beneficjentów województwa, przyczyniając się do rozwoju regionu w niemal wszystkich obszarach życia społeczno-gospodarczego.

Podpisaliśmy niemal 1200 umów na łączną kwotę ponad 2 mld zł. Spośród beneficjentów realizujących projekty najliczniejszą grupę stanowią przedsiębiorcy - podpisali oni łącznie 680 umów o dofinansowanie na cele związane z założeniem bądź rozwojem swoich firm.

Z kolei największą kwotę dofinansowania, bo ponad 1,2 mld zł, uzyskały jednostki samorządu terytorialnego, co stanowi ponad 60 proc. wartości wszystkich zawartych umów.

Efektem zrealizowanych projektów jest niemal 3 tys. miejsc pracy. Znacznie polepszyła się też infrastruktura drogowa w regionie, o czym świadczy około 243 km wybudowanych bądź zrekonstruowanych dróg regionalnych i lokalnych. Na sprzęcie zakupionym lub zmodernizowanym w wyniku realizacji projektów przeprowadzonych zostało około 332 tys. specjalistycznych badań medycznych.

Zmiany, które zaszły w wyniku realizacji RPO WO 2007-2013, są obecne i odczuwalne w życiu niemal każdego mieszkańca Opolszczyzny. Tym samym zrealizowany został główny cel RPO WO 2007-2013, którym było zwiększenie konkurencyjności oraz zapewnienie spójności społecznej, gospodarczej i przestrzennej dla podniesienia atrakcyjności województwa opolskiego, jako miejsca do inwestowania, pracy i zamieszkania.

Obecnie województwo opolskie stoi przed nową szansą, jaką jest wydatkowanie środków unijnych przyznanych na lata 2014-2020. W ramach RPO WO województwo opolskie otrzymało 944 mln euro. Środki te będą przeznaczone na realizację celów obejmujących całokształt życia społeczno-gospodarczego regionu. Realizacja tych celów w perspektywie do 2020 r. pozwoli nam skutecznie zmierzyć się z wyzwaniami rozwojowymi, które stoją przed Opolszczyzną na początku okresu 2014-2020.

Co w nowej perspektywie zmieni się jeśli chodzi o finansowanie projektów w ramach RPO, w których beneficjentami będą samorządy?

- W nowej perspektywie samorządy, jak i pozostali beneficjenci będą miały możliwość, analogicznie jak to miało miejsce w latach 2007-2013, otrzymywania płatności w formie zarówno refundacji poniesionych wydatków, jak i zaliczki na przyszłe wydatki.

Nowością jest konieczność komunikowania się z instytucją, z którą zawarto umowę, za pośrednictwem systemu elektronicznej wymiany danych. Dotyczy to zarówno przedkładania wniosków o płatność, jak i bieżącego informowania o realizowanym projekcie.

Aby ułatwić i usprawnić realizację projektów, planuje się ograniczenie dokumentów, jakie będą zobowiązani przedkładać beneficjenci (nie tylko samorządy) w celu rozliczenia, udokumentowania, poniesionych wydatków wraz z wnioskiem o płatność. Beneficjenci będą musieli jednak w dalszym ciągu gromadzić dokumenty, w celu okazania ich na żądanie Instytucji Zarządzającej lub podczas przeprowadzanej kontroli.

Nowością w obecnej perspektywie jest możliwość współpracy samorządów z wykorzystaniem instrumentu Zintegrowanych Inwestycji Terytorialnych (ZIT). Ideą przyświecającą ZIT jest współpraca samorządów na rzecz maksymalnego wykorzystania wspólnych atutów i wspólnego rozwiązywania problemów. Władze niższego szczebla niż regionalny, znając dobrze lokalne uwarunkowania, najlepiej przygotują i zrealizują projekty odpowiadające ich potrzebom i problemom.

W województwie opolskim działania z wykorzystaniem instrumentu ZIT będą realizowane przez Stowarzyszenie Aglomeracja Opolska skupiające 21 samorządów gminnych skupionych w obszarze funkcjonalnym Opola.

Celem utworzonej płaszczyzny współpracy jest przezwyciężanie trudności i barier hamujących rozwój społeczno-gospodarczy Aglomeracji, poprawa jakości życia jej mieszkańców, a także wzrost konkurencyjności gmin – partnerów.

Na jaką intensywność pomocy będą mogły one liczyć?

- Podobnie jak w poprzedniej perspektywie finansowej w ramach RPO WO 2014-2020 samorządy będą mogły liczyć na dofinansowanie maksymalnie 85 proc. kosztów kwalifikowalnych inwestycji. W przypadku przedsiębiorstw wielkość udzielonego wsparcia uzależniona będzie od m.in. faktu czy inwestycja będzie realizowana w ramach regionalnej pomocy inwestycyjnej, czy pomocy de minimis.

Maksymalna intensywność pomocy regionalnej w województwie opolskim wynosi odpowiednio 35 proc., dla dużych firm, 45 proc. dla średnich i 55 proc. dla małych i mikroprzedsiębiorstw, kosztów kwalifikowalnych w zależności od wielkości przedsiębiorstwa. W przypadku projektów realizowanych w ramach pomocy de minimis wnioskodawca może otrzymać maksymalnie 200 tys. euro w ciągu 3 lat. Maksymalna wysokość dofinansowania projektów objętych pomocą publiczną wynikać będzie z krajowych regulacji w tym zakresie.

W nowej perspektywie unijnej 2014-2020 mówi się głównie o wspieraniu przedsiębiorczości i innowacji, a niewiele np. o wspieraniu dróg lokalnych. Czy to oznacza, że inwestycje tego typu zostaną już całkowicie oddane samorządom?

- W RPO WO 2014-2020 wsparciem objęto m.in. obszary dotyczące innowacji i konkurencyjności przedsiębiorstw, technologii informacyjno-komunikacyjnych, niskoemisyjnej gospodarki, czy też włączenia społecznego i zatrudnienia. Biorąc pod uwagę wyróżniające na tle kraju problemy demograficzne województwa opolskiego, konieczne stało się zapewnienie i zwiększenie dostępu do finansowania dla małych i średnich przedsiębiorstw, będących głównym źródłem tworzenia miejsc pracy.
 
Duża część środków RPO WO 2014-2020 zostanie przeznaczona na ograniczenie emisji zanieczyszczeń powietrza, zwiększenie udziału energii odnawialnej oraz efektywności energetycznej. Istotnym elementem koncentracji środków Programu w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego jest wsparcie zatrudnienia osób w wieku produkcyjnym oraz powiązanego z nim zmniejszenia liczby osób zagrożonych ubóstwem lub wykluczeniem społecznym. Na wszystkie działania mamy do dyspozycji blisko 4 mld zł z EFRR.

Na infrastrukturę drogową i kolejową planuje się przeznaczyć łącznie blisko 800 mln zł. W ramach RPO WO 2014-2020 realizacja projektów dotyczących infrastruktury drogowej lokalnej będzie możliwa w bardzo ograniczonym zakresie. Samorządy na poziomie gmin i powiatów będą mogły realizować tylko takie projekty, które zapewnią konieczne bezpośrednie połączenia z siecią TEN-T (sieci transportowe o znaczeniu europejskim), przejściami granicznymi, portami lotniczymi, terminalami towarowymi, centrami lub platformami logistycznymi.

Samorządy lokalne będą miały możliwość sfinansowania inwestycji drogowych np. ze środków programów krajowych czy transgranicznych. Działania finansowane ze środków RPO WO 2014-2020 i innych programów wzajemnie się uzupełniają.

Czy jest już zatwierdzony harmonogram naborów wniosków z RPO na 2015 r.? Kiedy ruszą pierwsze konkursy dla JST i jakie to będą działania?

- W 2015 r. zaplanowano dla jst łącznie 12 naborów w 5 osiach priorytetowych. Planuje się przeznaczyć łącznie na te nabory kwotę 295,8 mln zł z EFRR. Pierwsze nabory dla JST zostaną uruchomione w drugim kwartale 2015 r.

Dziękuję za rozmowę.

jc/ Serwis Samorządowy

Czytaj również: Więcej partnerstwa. Cezary Przybylski zapowiada priorytet dla projektów PPP