Depopulacja, suburbanizacja, komunikacja, mieszkalnictwo - to w ocenie ekspertów jedne z najistotniejszych wyzwań jakie stoją przed polskimi miastami. Propozycje rekomendowanych działań w tych obszarach przedstawiono podczas Kongresu Polityki Miejskiej w Katowicach.

Największe, ogólnopolskie wydarzenie poświęcone miastom zgromadziło ponad 1300 uczestników. Jest to platforma dialogu pomiędzy rządem, samorządami, środowiskami akademickimi i eksperckimi oraz pozarządowymi i biznesowymi. Wydarzenie zostało organizowane przez Instytut Rozwoju Miast i Regionów wraz z Ministerstwem Inwestycji i Rozwoju.

Podczas Kongresu zaprezentowano m.in. raporty robocze z prac ekspertów z całej Polski.

"Raporty mają charakter roboczy i służą przede wszystkim prezentacji głównych też, założeń i rekomendacji względem krajowej polityki miejskiej - zarówno w kontekście jej całościowego przeformułowania lub aktualizacji (nowa KPM), jak w odniesieniu do poszczególnych zagadnień" - mówi o pracach grup eksperckich dr Karol Janas, kierownik Obserwatorium Polityki Miejskiej Instytutu Rozwoju Miast i Regionów.

Jak podkreśla, Kongres był czasem intensywnej dyskusji nad tym materiałem. "Wciąż oczekujemy jeszcze na komentarze i uwagi - nie tylko ze strony uczestników kongresu. Pozyskana w ten sposób informacja zwrotna pozwoli na wypracowanie jeszcze lepszych rozwiązań, które przedstawimy w końcowym raporcie Obserwatorium Polityki Miejskiej IRMiR podsumowującym realizację KPM w Polsce" - dodaje Janas.

Ekspercie raporty systematyzują problemy miast dzieląc je na kilka obszarów; dla każdego z nich przedstawiają też konkretne rekomendacje.

I tak np.: w dziedzinie Krajowej Polityki Miejskiej zwrócono uwagę na problemy depopulacji (kurczenia się) miast, suburbanizację, postępujące starzenie ludności i polaryzację gospodarczą.

By im zaradzić eksperci proponują m.in.: przyciąganie i lokalizację siedzib lub filii dużych instytucji zarówno publicznych, jak i prywatnych, międzynarodowych i krajowych poza Warszawę; budowę efektywnych i szybkich połączeń kolejowych pomiędzy metropoliami.

W obszarze Transport i mobilność jako jeden z głównych problemów eksperci definiują "Bezpieczeństwo niechronionych uczestników ruchu drogowego, w szczególności pieszych. i rekomendują m.in. wprowadzenie krajowego funduszu kierowanego na rozbudowę infrastruktury rowerowej i pieszej.

"Dotacje powinny być zależne od dotychczasowych działań samorządu: taki, który już może się pochwalić dobrą infrastrukturą dla pieszych i rowerzystów, wprowadzaniem stref Tempo30 powinien być premiowany większą dotacją, w myśl konieczności zapewnienia efektu skali i powiązania układu w spójną sieć" - głoszą zalecenia.

Problemem - w ocenie ekspertów - jest też "niekorzystne dążenie poszczególnych samorządów do finansowania zadań transportowych wyłącznie w granicach własnej gminy". W tym obszarze zaleca się zmianę pakietu przepisów dot. warunków technicznych projektowania dróg.

Eksperci zwracają też uwagę na problemy z kształtowaniem przestrzeni miejskiej w tym żywiołową suburbanizację. Rekomendacje w tym obszarze skupiają się na: wprowadzeniu mechanizmów (z odpowiednim kilkuletnim wyprzedzeniem), w których środki publiczne, w tym środki europejskie, nie będą wspierać procesów suburbanizacji; wdrożeniu do praktyki planowania przestrzennego zasady pierwszeństwa wykorzystania terenów uprzednio zainwestowanych nad zabudową obszarów dotychczas niezurbanizowanych; wdrożeniu mechanizmów finansowych lub fiskalnych zniechęcających do podejmowania inwestycji suburbanizacyjnych (np. „w polu" - bez dostępnej infrastruktury); wprowadzeniu maksymalnego czasu na uchwalenie planu, po upływie którego proces uchwalania należałoby rozpocząć od początku. Eksperci zalecają ponadto zakaz sprzedaży nieruchomości gminnych, dla których nie uchwalono MPZP.

W odpowiedzi na problemy mieszkaniowe zalecenia ekspertów ogniskują się wokół kilku zagadnień m.in.: wprowadzenia obowiązku programowania rozwoju mieszkalnictwa w mieście poprzez dokument strategiczny pt. „Polityka mieszkaniowa miasta"; wsparcia tworzenia Społecznych Agencji Najmu; wprowadzenia wieloletniego programu rządowego (horyzont 10 - 15 lat) „Wsparcie remontów i modernizacji czynszowych zasobów komunalnych"; wprowadzenia grantów dla podmiotów prowadzących mieszkania chronione i wspomagane.

W kwestiach środowiskowych eksperci podnoszą m.in., że miejskie projekty inwestycyjne uwzględniać powinny analizy ryzyka klimatycznego, analizy podatności na zmiany klimatu oraz dostosowane do nich scenariusze kosztów. Zalecają ponadto wprowadzenie systemu kaucjowania i wprowadzenie automatycznego systemu opakowań zwrotnych czy optymalizację zarządzania przepływami towarowymi w miastach, w tym minimalizację transportu dostawczego.

Szczegółowo z eksperckimi raportami zapoznać się można na stronie obserwatorium.miasta.pl. Komentarze do opracowań można zgłaszać do 6 grudnia na adres: opm@irm.krakow.pl

Po zebraniu uwag opublikowany zostanie finalny raport o polityce miejskiej w Polsce.

js/