Na koniec 2018 r. działało w Polsce 3 776 placówek opieki nad dziećmi do lat trzech; najwięcej było ich w woj. mazowieckim, najmniej w świętokrzyskim. Większość placówek prowadzą podmioty niepubliczne; jakąkolwiek placówkę opieki nad dziećmi do lat trzech posiada tylko 36 proc. gmin w kraju - wynika z danych GUS za 2018 r.

Niedawno ruszyła kolejna edycja rządowego programu "Maluch+", w którym JST mogą ubiegać się o dofinansowanie do tworzenia i funkcjonowania miejsc opieki nad małymi dziećmi. Publikujemy wyniki raportu GUS "Pomoc społeczna i opieka nad dzieckiem i rodziną w 2018 r.", który pokazuje statystyki dotyczące opieki nad dziećmi do lat trzech.

Z raportu wynika, że na koniec 2018 r. działało w kraju 3 776 placówek opieki nad dziećmi do lat trzech, tj. o 656 więcej (21,0 proc.) niż w 2017 r. Podobnie jak w latach ubiegłych najwięcej placówek funkcjonowało w województwie mazowieckim (686), a najmniej w województwie świętokrzyskim (65).

Według stanu na 31 grudnia 2018 r., zbadane placówki - żłobki, oddziały żłobkowe, kluby dziecięce dysponowały łącznie 137,6 tys. miejsc, było to o ponad 31 tys. (29,2 proc.) miejsc więcej niż w 2017 r.

Przyrost zarówno liczby placówek, jak i liczby miejsc dokonał się przede wszystkim dzięki żłobkom (wzrost o 622 placówki i o 31,0 tys. miejsc). W stosunku do 2017 r., udział żłobków w strukturze placówek opieki nad małymi dziećmi wzrósł z 79,6 proc. do 82,3 proc., a w strukturze miejsc z 88,4 proc. do 90,9 proc. Kluby dziecięce były zdecydowanie mniejsze od działających żłobków i oddziałów żłobkowych. Przeciętnie dysponowały one, podobnie jak w 2017 roku - 18 miejscami. W przypadku żłobków przeciętna liczba miejsc znacznie wzrosła - z 38 do 50 miejsc, w oddziałach żłobkowych pozostała na tym samym poziomie i wyniosła 32.

Analiza według własności zbadanych placówek wykazała, że systematycznie rośnie udział placówek sektora niepublicznego. W 2018 r. ponad 77 proc. placówek opieki nad dziećmi było właśnie niepublicznych (w 2011 r. - 47 proc.; w 2012 r. - 54 proc.; 2013 - 63 proc.; 2014 - 71 proc., 2015 - 73 proc.; 2016 - 75 proc., w 2017 - 76 proc.). Oferowały one ok. 58 proc. wszystkich miejsc i według stanu na 31 grudnia przebywało w nich prawie 54% proc. dzieci objętych taką formą opieki.

W 2018 r. odnotowano 45 placówek opieki nad dziećmi do lat 3 przy zakładach pracy. Wśród nich przeważały zdecydowanie żłobki (82 proc.) nad klubami dziecięcymi (18 proc.). Najwięcej placówek przyzakładowych odnotowano w województwach: łódzkim (6), mazowieckim, śląskim, wielkopolskim (po 5). W województwie lubuskim nie funkcjonowała żadna przyzakładowa placówka opieki nad dziećmi do lat 3. GUS odnotowuje także, że znaczną część placówek przyzakładowych stanowiły te z sektora niepublicznego (78 proc.).

Raport pokazuje, że w 2018 r. w 36 proc. gmin w Polsce odnotowano jakąkolwiek placówkę opieki nad dziećmi do lat 3 (w 2017 było to 32,2 proc.). Największy odsetek gmin, w których znajdował się przynajmniej jeden żłobek bądź klub dziecięcy, charakteryzował województwa: opolskie (52,1 proc.), dolnośląskie (49,1 proc.) i śląskie (47,9 proc.).

Najniższe wartości tego wskaźnika wystąpiły w województwach: lubelskim: (16,9 proc.), podlaskim (20,3 proc.) i świętokrzyskim (26,5 proc.). Z analizy zróżnicowania przestrzennego rozmieszczenia placówek wynika, że we wszystkich województwach przeważały żłobki jako forma sprawowania opieki nad małymi dziećmi, chociaż ich udział w strukturze badanych placówek kształtował się różnie: od 88,9 proc. w przypadku województwa opolskiego do 70,2 proc. w województwie pomorskim.

W porównaniu z 2017 rokiem we wszystkich województwach wzrósł wskaźnik liczby miejsc w placówkach w przeliczeniu na 1 tys. dzieci.

Najwyższe wartości tego wskaźnika (wartość dla całej Polski - 117,8, w 2017 roku - 92,6) odnotowały sąsiadujące ze sobą województwa: dolnośląskie (179,1; 144,3 w 2017 r.) i opolskie (164,8; 136,3 w 2017 r.). Wysokie wskaźniki miały także województwa: lubuskie (142,2; 110,9 w 2017 r.) i zachodniopomorskie (137,6; 105,4 w 2017 r.).

Z kolei najniższe wartości wskaźnika wyróżniały województwa: warmińsko-mazurskie (76,0; 58,0 w 2017 r.) i świętokrzyskie (76,6; 59,3 w 2017 r.).

Analizując dostępność opieki nad małymi dziećmi na poziomie podregionów można zauważyć, że największą liczbą miejsc w przeliczeniu na 1 tys. dzieci w wieku do lat 3 charakteryzują się kolejno największe miasta - Kraków (307,9), Wrocław (299,0), Poznań (243,2), Warszawa (209,9), Szczecin (175,8) Łódź (159,9) oraz podregiony: koszaliński (205,0), katowicki (190,7), opolski (183,1).

Wysokie wartości tego wskaźnika odnotowano także w podregionach: wrocławskim (164,3), bydgosko-toruńskim (160,5), zielonogórskim (157,3), białostockim (157,3), poznańskim (156,1), legnicko-głogowskim (153,5), tyskim (152,9) oraz rzeszowskim (146,9).

Na koniec 2018 r. z instytucjonalnych form opieki korzystało łącznie 122,9 tys. małych dzieci, z tego 91,2 proc. stanowiły dzieci przebywające w żłobkach (w 2017 r. - 89,2 proc.).

Jak zauważa GUS, odnosząc te liczby do ogółu dzieci w wieku do lat trzech można stwierdzić, że w żłobkach, klubach dziecięcych i oddziałach żłobkowych przebywało 105 dzieci na 1 tys. dzieci w tym wieku. Dla porównania w 2017 r. było to 86 dzieci.

Analizując opiekę nad dziećmi w wieku do lat 3 na poziomie województw warto zauważyć, że podobnie jak w 2017 roku, największy odsetek dzieci korzystających ze żłobków, oddziałów żłobkowych i klubów dziecięcych charakteryzował województwa: dolnośląskie 16,6 proc. (2017 - 13,9 proc.) i opolskie 15,8 proc. (2017 - 12,5 proc.), natomiast najniższy - województwa: warmińsko-mazurskie 6,9 proc. (2017 - 5,7 proc.), świętokrzyskie 6,9 proc. (2017 - 5,8 proc.) oraz lubelskie 7,7 proc. (2017 - 6,1 proc.).

Odsetek dzieci w wieku 0-3 lata objętych różnymi formami opieki instytucjonalnej (żłobek, klub dziecięcy, dzienny opiekun, niania), wyliczany przez MRPiPS wyniósł w 2018 roku ok. 13,0.

Łącznie w ciągu całego 2018 r. z placówek skorzystało 186,9 tys. dzieci (w 2017 r. -154,5 tys. dzieci). Wśród nich było 99,7 tys. dzieci, których pobyt częściowo lub całkowicie pokrywała gmina.

We wszystkich placówkach przebywało 1126 niepełnosprawnych dzieci (w 2017 r. - 920). Najwięcej w województwie śląskim (207), mazowieckim (127), dolnośląskim (121), najmniej w województwach: opolskim(18), lubuskim (23), warmińsko-mazurskim (24).

js/