Jak z poziomu lokalnego i regionalnego ograniczyć negatywne skutki klęsk żywiołowych? Temu tematowi poświęcono 4. edycję konferencji Disaster Risk Reduction w Warszawie.
Jak z poziomu lokalnego i regionalnego ograniczyć negatywne skutki klęsk żywiołowych? Temu tematowi poświęcono 4. edycję konferencji Disaster Risk Reduction w Warszawie.Poniżej zamieszczamy relację z tej konferencji, przesłaną nam przez jej organizatora, Wydział Geografii i Studiów Regionalnych Uniwersytetu Warszawskiego:
„W dniach 23-25.10.2019 r. odbyła się w Warszawie 4. edycja międzynarodowej konferencji nt. zmniejszania ryzyka klęsk żywiołowych - Disaster Risk Reduction (DRR) www.drr.uw.edu.pl poświęconej zmniejszaniu strat powodowanych groźnymi zjawiskami naturalnymi. Organizatorem konferencji był Wydział Geografii i Studiów Regionalnych Uniwersytetu Warszawskiego. Było to już kolejne, interdyscyplinarne spotkanie naukowców i praktyków, które pozwoliło wskazać miejsce, w którym jesteśmy, jako poszczególne kraje, w działaniach w zakresie DRR na poziomie lokalnym i regionalnym. Tematem konferencji były „Lokalne i regionalne aspekty redukcji ryzyka klęsk żywiołowych”, wpisujące się szerokim spektrum zagadnień w Sendai Framework for Disaster Risk Reduction (2015-2030), UNDRR. W dobie globalnego ocieplenia powyżej poziomów sprzed epoki przemysłowej (IPCC) podkreśla się potrzebę wzmocnienia globalnej reakcji na zagrożenie zmianami klimatu generujące bardziej intensywne zagrożenia naturalne. Badania wskazują na potrzebę wdrożenia różnorodnych strategii i planów w celu zmniejszenia liczby ofiar, poszkodowanych osób i zminimalizowania szkód przy użyciu najlepszych międzynarodowych doświadczeń.
W konferencji uczestniczyli przedstawiciele rządowi i samorządowi - RCB, MSZ, MGMiŻŚ, WZK, Ochrony Ludności i Spraw Obronnych, UM Częstochowy. Referat dotyczący zaawansowania prac w zakresie wdrażania SFDRR w Polsce przedstawiła szefowa Wydziału Oceny Ryzyka i Planowania Cywilnego, RCB. Podkreśliła ona zaawansowany poziom tworzenia lokalnych strategii ograniczania ryzyka związanego z klęskami żywiołowymi. W 4th DRR brali udział polscy i zagraniczni badacze, m.in. z uniwersytetów w Wielkiej Brytanii, Japonii, Irlandii, Czech i Niemiec – łącznie z 15 ośrodków (12 uniwersytetów ze świata, 3 polskich uniwersów oraz 2 państwowych akademii i instytutów naukowo-badawczych), jak również przedstawiciele UNDRR, fundacji i korporacji. Przyjęty międzynarodowych charakter konferencji pozwala na przekazanie uniwersalnych spostrzeżeń, doświadczeń i rozwiązań służących DRR na poziomie lokalnym.
Ogólnie przyjmuje się, że redukcja ryzyka katastrof (DRR) obejmuje zarządzanie kryzysowe, działania przygotowawcze i odbudowy, reakcje władz rządowych oraz rekompensatę finansową zarówno przez państwo, jak i sektor prywatny. Ważną kwestią jest ochrona środowiska. Ramy Sendai (2015-2030), do których się odnosimy, wyraźnie wskazują na potrzebę rozwijania relacji przez samorządy lokalne ze społecznościami lokalnymi, a także firmami (małymi i średnimi przedsiębiorstwami) oraz organizacjami non-profit. Ważne jest zwiększenie odporności na zagrożenia naturalne dzięki działaniom podjętym w okresie po katastrofie, wdrażając zasady Build Back Better (BBB) oraz zrównoważonego rozwoju. Ważnym aspektem tego jest odchodzenie organizacji globalnych od terminu „redukcja ryzyka klęski żywiołowej” wywołanej zagrożeniem naturalnym, w kierunku „redukcji ryzyka klęsk (katastrof)” łącząc w tym wpływ przyrody z działaniem lub brakiem działań społecznych w przygotowanie, reakcję i budowanie odporności względem zagrożeń typu trzęsienia ziemi, burze, wezbrania lub susze (UNDRR).
Doświadczenia międzynarodowe wskazują, że aby zapewnić i planować rozwój regionalny i lokalny należy dokonać trwałych zmian opierając się na informacji o ryzyku zdarzeń ekstremalnych, odchodząc od krótkoterminowych działań i fragmentarycznego planowania rozwoju. Wdrożenia powinny zawierać transdyscyplinarne rozwiązania oparte na współpracy prowadzącej nas do odporności na zagrożenia naturalne wynikającej z racjonalnych zasad funkcjonowania oraz zdolności unikania oczekiwanych i nieoczekiwanych negatywnych skutków groźnych zjawisk.
Podczas konferencji zwrócono szczególną uwagę na potrzebę działań lokalnych i budowania odporności małych i średnich przedsiębiorstw (MŚP), zmieniając kierunek aktywności na długoterminowe dostosowanie do zagrożenia np. powodzi i susz. Wymaga to wypracowania nowego podejście do oceny strategii elastyczności firm (ich zdolności do przetrwania i możliwości sprawnego powrotu do swoich funkcji społeczno-ekonomicznych) promując zmianę zachowań i umożliwiając przedsiębiorstwom lepsze przygotowanie się na przyszłe groźne zjawiska. Identyfikacja ekspozycji i podatności MŚP na ryzyko jest wciąż istotną potrzebą, podobnie jak odświeżenie spojrzenia sfer rządowych na temat budowania odporności MŚP do zmian klimatu oraz tworzenie bieżących programów dla MŚP w zakresie szerszych adaptacji do ekstremalnych warunków pogodowych. Skupienie szczególnej uwagi na MŚP wynika z ekonomicznego podejścia w odniesieniu do procentowego ich udziału w produkcji PKB kraju, i jest kluczowe w wielu państwach.
Tragiczne wielkie trzęsienia ziemi (Great East Japan Earthquake) wraz z tsunami w Japonii w 2011, do dnia dzisiejszego pociąga za sobą szeregu działań lokalnych. Pomocne są w tym wytyczne dotyczące zapobiegania katastrofom, wskazujące na wzmocnienie pozycji władz i społeczności lokalnych poprzez zasoby finansowe. W trzech najbardziej zniszczonych prefekturach kraju straty wyniosły łącznie ok. 310 mld US $. Badania wskazują, że sposób zorganizowania społeczności przed tsunami w znaczny sposób przyczynił się do wymiaru skutków klęski – ofiar śmiertelnych i zniszczeń nieruchomości. Potwierdzeniem potrzeby kompleksowego organizowania DRR, tzn. wielozagrożeniowego i długoterminowego budowania odporności z wykorzystaniem planowania przestrzennego, było nałożenie się zniszczeń wywołanych przez tsunami i cyklon, zjawisk, które wystąpiły krótko po sobie. Szczególnym i wciąż aktualnym wyzwaniem jest odbudowa miasta w strefie przybrzeżnej z zastosowaniem ochrony, przy obserwowanych obecnie nowych procesach depopulacji i negatywnych zjawiskach demograficznych. Wykorzystywanym narzędziem stało się rządowe przejęcie gruntów, a następnie ich zwrócenie po dokonaniu istotnej rekonstrukcji, jak również aktywne przejmowanie gruntów pod budowę obiektów użyteczności publicznej, w tym parków i dróg. Aktualnym wyzwaniem jest również odbudowa firm i usług na bazie wiedzy o klęsce oraz z wykorzystaniem możliwych dotacji w celu wyjaśnienia trendu odbudowy komercyjnego w miastach dotkniętych tsunami. Blisko dekadę trwa już zwiększanie świadomości społecznej. Ukończeniu podlegają plany relokacji i projekty odbudowy społeczności, jako takiej, z jej czynnym udziałem w celu DRR. Prace wymagały rozpatrywania nawet indywidualnej zdolności osób do adaptacji.
Uwagę uczestników zwróciła możliwość wykorzystania modeli symulacyjnych w zaangażowaniu stron lokalnych i regionalnych aktorów w planowaniu systemu odpornej i bardziej zrównoważonej infrastruktury miast w różnych scenariuszach ryzyka z uwzględnieniem relacji człowiek i środowiska.
Na szczególną potrzebę badań i dostarczenia rozwiązać szacowania podatności na zagrożenia naturalne oraz możliwości DRR przy użyciu minimalnych, dostępnych środków w Afryce zwróciły przedstawicielki Polskiej Akcji Humanitarnej. Zaakcentowano pozytywne znaczenie wiedzy i doświadczeń społeczności lokalnych w kraju, także w kontekście kraju przy jednoczesnym braku rozwiązania problemu ryzyka powodzi na poziomie lokalnym, nad mniejszymi rzekami na południu Polski.
Trzeciego dnia konferencji odbyło się 5 szkoleń w ramach dwóch warsztatów. Pierwsze, zdominowały zagadnienia wykorzystania GIS na rzecz redukcji ryzyka pożarów na przykładzie doświadczeń z Kalifornii oraz powodzi w miastach na przykładzie Warszawy. Drugie warsztaty poświęcono budowie myślenia systemowego o redukcji ryzyka klęsk. Dyskutowano, jaki sposób społeczności i interesariusze krajowi i lokalni mogą zaangażować się w ograniczanie ryzyka katastrof; poruszono kwestie powodzi, ubezpieczeń oraz adaptacji do suszy w wymiarze rolniczym. Zwrócono uwagę na fakt, że niewiele z funduszy unijnych i krajowych jest obecnie kierowanych na minimalizację ryzyka i adaptację do zmian klimatu i zagrożeń naturalnych.
Naukowa konferencja DRR w Warszawie to jedyne tego typu wydarzenie w Europie Środkowej. Naszym nadrzędnym celem jest intensyfikowanie współpracy między sferami naukowców a jednostkami rządowymi różnych szczebli, firmami i społecznościami lokalnymi w celu minimalizacji negatywnych skutków klęsk.
Składamy szczególne wyrazy podziękowania Portalowi Samorzad.pap.pl za włączenie się w rozpowszechniania informacji dotyczących DRR”.
Organizator konferencji: Wydział Geografii i Studiów Regionalnych Uniwersytetu Warszawskiego
Disaster Risk Reduction Conference in Warsaw -
www.drr.uw.edu.pl