Regulacja przewiduje wprowadzenie nowych definicji pojęć: „budowla” oraz „budynek” – na potrzeby opodatkowania podatkiem od nieruchomości, doprecyzowanie zasad opodatkowania podatkiem od nieruchomości garaży wielostanowiskowych w budynkach mieszkalnych, zmianę zakresu zwolnienia z podatku od nieruchomości: obiektów infrastruktury kolejowej oraz lotnisk, zmianę zakresu zwolnienia instytutów badawczych z podatków: od nieruchomości, rolnego i leśnego, a także zmianę o charakterze dostosowującym do aktualnie obowiązujących przepisów unijnych w sprawie zasad stosowania ulg dotyczących inwestycji w gospodarstwach rolnych. 

Nowa definicja budynku

Projekt przewiduje wprowadzenie do ustawy o podatkach lokalnych autonomicznej definicji pojęcia „budynek” bez odwoływania się do przepisów pozapodatkowych, dla zachowania spójności projektowanych regulacji.

Budynek będzie definiowany jako obiekt, wraz z instalacjami zapewniającymi możliwość jego użytkowania zgodnie z przeznaczeniem, wykonany z użyciem wyrobów budowlanych, który jest trwale związany z gruntem, wydzielony z przestrzeni za pomocą przegród budowlanych oraz posiada fundamenty i dach. 

"Analogicznie, jak w obowiązującym stanie prawnym, przedmiotem opodatkowania podatkiem od nieruchomości będzie zatem budynek wraz z instalacjami zapewniającymi możliwość jego użytkowania zgodnie z przeznaczeniem, przy czym instalacje te (takie jak: instalacja elektroenergetyczna, wodociągowa, kanalizacyjna, cieplna, telekomunikacyjna, gazowa znajdujące się wewnątrz budynku i stanowiące jego integralną część) nie będą podlegały opodatkowaniu, gdyż podstawą opodatkowania budynku jest jego powierzchnia użytkowa" - napisano w uzasadnieniu projektu. 

Budynkiem w rozumieniu ustawy będą również części obiektów wymienionych w pozycjach 1–6 projektowanego załącznika nr 4 do ustawy, tj.: odkrytych: obiektów sportowych i obiektów rekreacji, stacji uzdatniania wody, oczyszczalni ścieków, obiektów obronnych (fortyfikacji), obiektów ochronnych, obiektów hydrotechnicznych a także przejść dla pieszych: nadziemnych i podziemnych oraz ciągów pieszych. 

Zgodnie z ustawą budynkiem będą obiekty spełniające łącznie przesłanki wymienione w projektowanym art. 1a ust.1 pkt 1 upol, natomiast budowlami będą obiekty wymienione w projektowanym art. 1a ust.1 pkt 2 upol, w tym wymienione w załączniku nr 4 do ustawy.

W efekcie obiekty wymienione w tym załączniku nie będą mogły być kwalifikowane jako budynki (zawsze będą budowlami), z wyłączeniem obiektów o charakterze kompleksowym i niejednorodnym, wymienionych w poz. 1–6 załącznika, w przypadku których budynek może stanowić część takiego obiektu.

Nowa definicja budowli

W zaproponowanej definicji „budowli” zrezygnowano z odwołania do przepisów prawa budowlanego.

Budowlą będą zatem obiekty wykonane z użyciem wyrobów budowlanych wymienione w załączniku nr 4 do ustawy o podatkach i opłatach lokalnych, a także instalacje i urządzenia, jeżeli stanowią wraz z tym obiektem całość techniczno-użytkową. 

Dodatkowo poza obiektami wymienionymi w załączniku, pojęciem budowli zostaną objęte również, wykonane z użyciem wyrobów budowlanych:
- części budowlane urządzeń, niestanowiących części budowli składającej się z obiektu wymienionego w załączniku nr 4 do ustawy oraz instalacji i urządzeń tworzących z nim całość  techniczno-użytkową, tj. m.in. części budowlane kotłów i pieców przemysłowych,
- części budowlane elektrowni wiatrowych i elektrowni jądrowych,
- fundamenty pod maszyny oraz urządzenia, odrębne pod względem technicznym od tych maszyn i urządzeń, 
- przyłącza do obiektu budowlanego.

Poszczególne kategorie obiektów będących budowlami zostały szczegółowo wymienione w załączniku do ustawy. Jak zaznaczono w uzasadnieniu, niektórym z nich przypisane zostały dodatkowe cechy, niezbędne dla uznania ich za przedmiot opodatkowania na gruncie upol. 

Dotyczy to obiektów wymienionych w poz. 26 załącznika do ustawy (wolnostojące: maszty antenowe, tablice reklamowe i urządzenia reklamowe, oświetlenie zewnętrzne, instalacje przemysłowe oraz urządzenia techniczne), które dla objęcia podatkiem powinny spełniać przesłankę trwałego związania z gruntem, co ma usunąć wątpliwości dotyczące kwalifikowania jako budowle przenośnych obiektów, np. dźwigów i żurawi budowlanych. 

W załączniku (obok zbiorników w postaci silosów, elewatorów, bunkrów do magazynowania paliw i gazów oraz innych produktów chemicznych) wskazano jako budowle także inne zbiorniki przeznaczone do gromadzenia materiałów sypkich, w kawałkach, w postaci ciekłej lub gazowej, których podstawowym parametrem technicznym wyznaczającym funkcje gospodarcze jest pojemność. Uzasadnienie tej zmiany zostało przedstawione powyżej. 

Ponadto w załączniku wskazano jako budowle urządzenia budowlane obecnie expressis verbis wymienione w ustawie – Prawo budowlane: przejazdy – poz. 19, ogrodzenia – poz. 24, place postojowe i place pod śmietniki – poz. 25. 

Wśród kategorii obiektów wymienionych w załączniku są również i takie, które swoim zakresem będą obejmowały niewskazane z nazwy obiekty należące do danej kategorii m.in. odkryte: obiekty sportowe i obiekty rekreacji. 

Nowe zasady opodatkowania garaży

W projekcie zaproponowano ujednolicenie zasad opodatkowania garaży wielostanowiskowych znajdujących się w budynkach mieszkalnych. Zgodnie z nowa regulacją garaż wielostanowiskowy w budynku mieszkalnym zostanie uznany za część mieszkalną takiego budynku. W efekcie tej zmiany do opodatkowania wyodrębnionego garażu wielostanowiskowego w budynku mieszkalnym będzie miała zastosowanie stawka podatku od nieruchomości przewidziana dla budynków mieszkalnych. 

Zmiana ta ma wejść w życie od 1 stycznia 2025 r. Będzie się ona jednak wiązać z nowym obowiązkiem, który zostanie nałożony na współwłaścicieli takich garaży. Osoby fizyczne będące przed dniem wejścia w życie ustawy współwłaścicielami takiego lokalu będą musiały złożyć właściwemu organowi podatkowemu informację o nieruchomościach i obiektach budowlanych, w terminie do dnia 31 stycznia 2025 r. 

Opodatkowanie infrastruktury kolejowej

W projektowanej ustawie zaproponowano wyłączenie stosowania zwolnienia z podatku od nieruchomości dla infrastruktury kolejowej w zakresie gruntów, budynków i budowli wchodzących w skład terminala towarowego. 

Od 1 stycznia br. nie można bowiem stosować zwolnienia z podatku od nieruchomości gruntów, budynków i budowli wchodzących w skład takiej infrastruktury bez zgody KE. 

Dlatego w projektowanej ustawie zaproponowano wyłączenie stosowania zwolnienia z podatku od nieruchomości dla infrastruktury kolejowej, określonego w art. 7 ust. 1 pkt 1 lit. a i pkt 1c upol w zakresie gruntów, budynków i budowli wchodzących w skład terminala towarowego – celem zapewnienia zgodności przepisów upol z art. 108 ust. 3 TFUE – wobec braku możliwości stosowania zwolnienia z podatku od nieruchomości gruntów, budynków i budowli wchodzących w skład terminala towarowego, od dnia 1 stycznia 2024 r. bez zgody KE. 

Skutki finansowe zmian w opodatkowaniu nieruchomości

Zdaniem resortu finansów proponowane zmiany definicji pojęć „budynku” i „budowli” będą miały neutralny wpływ na wysokość podatku od nieruchomości, a ewentualny wzrost wpływów wynikający przede wszystkim z jednoznacznego zakwalifikowania niektórych obiektów do kategorii budowli (np. silosy i elewatory), które w obowiązującym stanie prawnym jednocześnie spełniają przesłanki do bycia budynkiem, pozwoli na wyrównanie ewentualnych ubytków wynikających z ustawowego określenia granic budowli.  

Z szacunków MF wynika, że udział budowli w strukturze dochodów z podatku od nieruchomości wynosi ok. 34%, „w związku z czym wpływy z budowli w warunkach 2023 r. można szacować na ok. 10,6 mld zł, co świadczy o istotności dochodów z opodatkowania budowli w strukturze dochodów własnych gmin”. 

W OSR wskazano, że kwotowo najwyższe dochody z budowli uzyskują miasta na prawach powiatu, dla których łączne wpływy z tego tytułu wynoszą ok. 3,47 mld zł. Zaznaczono jednak że pod względem udziału w strukturze dochodów stosunkowo najistotniejsze są one dla gmin wiejskich, gdzie stanowią ok. 39% dochodów z tytułu podatku od nieruchomości ogółem.

MF zakłada jednocześnie zmniejszenie dochodów z tytułu podatku od nieruchomości na skutek opodatkowania wyodrębnionych garaży wielostanowiskowych w budynkach mieszkalnych stawką dla budynków mieszkalnych, która jest istotnie niższa od obecnie stosowanej stawki dla budynków pozostałych. 

W 2024 r. maksymalna stawka dla budynków mieszkalnych wynosi 1,15 zł od 1 m2, natomiast maksymalna stawka dla budynków pozostałych 11,17 zł od 1 m2, co przekłada się na około dziesięciokrotną różnicę pomiędzy tymi stawkami. 

„Zmniejszenie dochodów z tytułu podatku od nieruchomości na skutek proponowanych w projekcie zmian nie będzie jednak zjawiskiem powszechnym z uwagi na fakt, że garaże wielostanowiskowe występują głównie w gminach miejskich i miastach na prawach powiatu, a także z uwagi na różną praktykę gmin w zakresie stosowanych przez nie stawek do opodatkowania garaży” – czytamy w OSR projektu. 

Ministerstwo wskazało przy tym, że z uwagi na brak danych o powierzchni wyodrębnionych garaży wielostanowiskowych występujących w budynkach mieszkalnych, jak również brak danych o wysokości stosowanych przez gminy stawkach w zakresie opodatkowania wyodrębnionych garaży wielostanowiskowych, nie jest możliwe oszacowanie kwoty ewentualnego ubytku dochodów gmin. 

mp/