Opracowali:
Lidia Dudek - członek Kolegium RIO w Bydgoszczy
Marcin Woźniak - główny księgowy - naczelnik Wydziału Finansów Komendy Wojewódzkiej Policji w Bydgoszczy

Ustawy o samorządzie gminnym, o samorządzie powiatowym i o samorządzie województwa /przypis 1 - przypisy zamieszczone są pod tekstem/ określają zadania jednostek samorządu terytorialnego (JST). W zależności od szczebla są to odpowiednio zadania własne gmin, zadania publiczne ponadgminne realizowane przez powiaty oraz zadania wojewódzkie (regionalne) wykonywane przez województwa samorządowe. Poszczególne zadania są wykonywanie pośrednio lub bezpośrednio przez daną jednostkę. Pośredni charakter realizacji zadań polega na przejęciu ich przez inne podmioty (np. fundacje, stowarzyszenia). Strony (JST i dany podmiot) zawierają w tym celu odpowiednią umowę, której niezbędne elementy określa art. 131 ust. 2 ustawy z 30 czerwca 2005 r. o finansach publicznych /przypis 2/. Finansowanie wykonania danego zadania odbywa się w formie dotacji udzielanej z budżetu danej jednostki.

W celu bezpośredniego wykonywania zadań gmina, powiat i województwo mogą tworzyć jednostki organizacyjne prowadzące działalność w konkretnej dziedzinie (np. edukacji publicznej).

Jednym z zadań nałożonych na jednostki samorządu terytorialnego wszystkich szczebli przez samorządowe ustawy ustrojowe jest zapewnienie porządku publicznego i bezpieczeństwa. Ustawodawca zróżnicował jednak wykonywanie tych zadań dla poszczególnych szczebli jednostek samorządu terytorialnego. Gminy i powiaty mają zapewnić porządek publiczny i bezpieczeństwo obywateli, natomiast województwo samorządowe ma dbać o bezpieczeństwo publiczne. W celu bezpośredniego wykonywania tych zadań gminy mogą m.in. tworzyć straż gminną (miejską), której koszty działania pokrywane są z budżetu gminy (miasta). Funkcjonowanie straży gminnej regulują przepisy ustawy z 19 sierpnia 1997 r. o strażach gminnych /przypis 3/.

Wykonując zadania w zakresie bezpieczeństwa publicznego w sposób pośredni jednostki samorządu terytorialnego wspierają Policję, dofinansowując jej działalność na terenie danego samorządu. Praktyka w tej dziedzinie wskazuje, że pomoc ta dotyczy szczególnie zakupów paliwa oraz wyposażenia poszczególnych komisariatów działających na terenie danej jednostki. Ustawą z 25 listopada 2004 r. o zmianie ustawy o finansach publicznych oraz o zmianie niektórych ustaw /przypis 4/, dla jasności i przejrzystości finansów publicznych utworzono Fundusz Wsparcia Policji, który zastąpił dotychczasowe środki specjalne. Przekazywanie środków finansowych na rzecz Policji nie zawsze jednak odbywa się poprzez Fundusz. W związku z tym powstaje pytanie, czy finansowanie Policji w inny sposób niż poprzez Fundusz Wsparcia Policji jest zgodne z prawem? Z kolei, jeżeli taka forma jest dopuszczalna, to jak ujmować wydatki budżetów jednostek samorządu terytorialnego na ten cel?

Zgodnie z przepisami ustawy z 6 kwietnia 1990 r. o Policji /przypis 5/, koszty jej funkcjonowania są pokrywane z budżetu państwa. Jednak przepisy tej ustawy wskazują jednocześnie na możliwość udzielania pomocy Policji przez wszystkie lub niektóre JST - w zależności od przedmiotu tej pomocy. Przepis art. 13 ust. 3 ww. ustawy zezwala na uczestniczenie wszystkich jednostek samorządu terytorialnego w pokrywaniu wydatków inwestycyjnych, modernizacyjnych lub remontowych oraz kosztów utrzymania i funkcjonowania jednostek organizacyjnych Policji, a także zakupu niezbędnych na ich potrzeby towarów i usług. Ustęp 4 tego artykułu ogranicza natomiast wspieranie Policji przez tworzenie dodatkowych etatów, finansowanie przedłużonego czasu pracy czy finansowanie odpowiednich nagród jedynie do gmin i powiatów. Z przepisu tego wynika bowiem, że w sytuacji, gdy na wniosek rady powiatu lub rady gminy liczba etatów Policji w rewirach dzielnicowych i posterunkach Policji w danym powiecie lub gminie zwiększy się ponad liczbę ustaloną przepisami ustawy, rada powiatu lub rady gminy zapewnia pokrycie kosztów utrzymania etatów Policji przez co najmniej 5 lat. Ponadto, zgodnie z art. 13 ust. 4a tej ustawy, organ stanowiący powiatu lub gminy może przekazać środki finansowe będące dochodami własnymi tej jednostki dla Policji, z przeznaczeniem na rekompensatę pieniężną za czas służby przekraczający normę określoną w ustawie oraz na nagrodę za osiągnięcia w służbie, dla policjantów właściwych miejscowo komend powiatowych (miejskich) i komisariatów, którzy wykonują zadania z zakresu służby prewencyjnej. Rekompensaty pieniężne w tym przypadku należy rozumieć nie jako zwrot poniesionych wydatków, lecz jako zwiększenie środków za dodatkowy, wydłużony czas pracy lub jako środki przeznaczone na nagrody. Omówione przepisy wskazują, że JST mogą udzielać Policji pomocy zarówno w formie finansowej, jak i rzeczowej.

Środki finansowe uzyskane przez Policję od jednostek samorządu terytorialnego, zgodnie z przepisem art. 13 ust. 4e ustawy o Policji, na podstawie umów i porozumień zawartych przez Komendanta Głównego Policji, komendantów wojewódzkich lub podległych im komendantów powiatowych (miejskich, rejonowych) Policji, są przychodami Funduszu Wsparcia Policji - odpowiednio centralnego i wojewódzkich. Zgodnie z § 2 rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z 24 czerwca 2005 r. w sprawie szczegółowych zasad gospodarki finansowej Funduszu Wsparcia Policji /przypis 6/, Fundusz stanowią wyodrębnione rachunki bankowe, którymi dysponują wskazani w rozporządzeniu dysponenci (Komendant Główny Policji, komendanci wojewódzcy, komendanci szkół policyjnych).

Z tych względów jednostki samorządu terytorialnego mogą dofinansować Policję przekazując środki finansowe na Fundusz Wsparcia Policji. W myśl rozporządzenia Ministra Finansów z 14 czerwca 2006 r. w sprawie szczegółowej klasyfikacji dochodów, wydatków, przychodów i rozchodów oraz środków pochodzących ze źródeł zagranicznych /przypis 7/, wydatki na ten cel powinny być sklasyfikowane w § 3000 - „Wpłaty jednostek na fundusz celowy” i w § 6170 - „Wpłaty jednostek na fundusz celowy na finansowanie lub dofinansowanie zadań inwestycyjnych”. W § 3000 ujmuje się również wydatki na rekompensaty pieniężne za czas służby przekraczający ustawową normę oraz nagrody pieniężne za osiągnięcia w służbie.

W odniesieniu do pomocy finansowej udzielanej przez gminy i powiaty w pokrywaniu kosztów utrzymania Policji przez co najmniej 5 lat, po spełnieniu procedur określonych w art. 13 ust. 4 ustawy o Policji wydatki z budżetów jednostek samorządu terytorialnego w tym zakresie należy klasyfikować w paragrafach 4050 - „Uposażenia żołnierzy zawodowych i nadterminowych oraz funkcjonariuszy”, 4060 - „Pozostałe należności żołnierzy zawodowych i nadterminowych oraz funkcjonariuszy”, 4070 - „Dodatkowe uposażenie roczne dla żołnierzy zawodowych oraz nagrody roczne dla funkcjonariuszy” oraz w innych paragrafach klasyfikacji budżetowej związanych z utrzymaniem etatów Policji (w tym również wydatki rzeczowe).

Drugą formą udzielania pomocy Policji przez jednostki samorządu terytorialnego jest pomoc rzeczowa, np. poprzez zakup urządzeń, materiałów, samochodów, przeprowadzanie remontów itp. Wydatki budżetu JST na ten cel powinny być sklasyfikowane odpowiednio do rodzaju pomocy, np. w § 4210 - „Zakup materiałów i wyposażenia”, w § 4270 - „Zakup usług remontowych” lub w § 6060 - „Wydatki na zakupy inwestycyjne jednostek budżetowych”. Udzielenie pomocy w formie rzeczowej powinno być udokumentowane protokołem przekazania lub protokołem odbioru usługi wykonanej na rzecz danej jednostki Policji.

Odrębną kwestią w dofinansowywaniu Policji jest możliwość zakupu przez jednostki samorządu terytorialnego paliwa dla konkretnych posterunków Policji. W świetle przeprowadzonej analizy oraz zgodnie z treścią ustawy o finansach publicznych, która zobowiązuje do przejrzystego gospodarowania środkami publicznymi, wskazane jest, aby taka pomoc odbywała się w formie gotówkowej, poprzez § 3000 klasyfikacji budżetowej, a więc na Fundusz Wsparcia Policji.

Udzielanie pomocy zarówno finansowej, jak i rzeczowej jednostkom Policji przez jednostki samorządu terytorialnego może się odbywać na podstawie wyżej wymienionych przepisów ustawy o Policji, a jej ewidencja w JST powinna być dokonywana z zastosowaniem paragrafów klasyfikacji budżetowej odpowiednich dla rodzaju i celu ponoszonych wydatków.

Praktyka uchwalania budżetów jednostek samorządu terytorialnego wskazuje, że wydatki na dofinansowanie Policji, bez względu na paragraf wydatku, były dotychczas klasyfikowane w różnych rozdziałach działu 754 - „Bezpieczeństwo publiczne i ochrona przeciwpożarowa”. Ujmowano je zarówno w rozdziale 75403 - „Jednostki terenowe Policji”, 75404 - „Komendy wojewódzkie Policji”, jak i 75405 - „Komendy powiatowe Policji”. W myśl ustawy o Policji na terenie powiatów i gmin działają komendy powiatowe (miejskie) Policji. W związku z powyższym wydatki, o których mowa, powinny być klasyfikowane wyłącznie w rozdziale 75405. Zgodnie ze strukturą organizacyjną Policji, sklasyfikowane w rozdziale 75403 jednostki terenowe nie są elementem organizacyjnym komend powiatowych. Nie zalicza się do nich komisariatów Policji działających na terenie gmin.

Należy również zauważyć, że udzielanie pomocy Policji przez jednostki samorządu terytorialnego, zarówno poprzez Fundusz Wsparcia Policji, jak i poza nim, w obydwu wyżej wymienionych przypadkach wymaga podpisania przez organ wykonawczy JST stosownego porozumienia z komendantem wojewódzkim Policji. Jedynie w przypadku przekazania środków przeznaczonych na rekompensatę pieniężną za czas służby przekraczający normę określoną w ustawie o Policji oraz na nagrodę za osiągnięcia w służbie, dla policjantów właściwych miejscowo komend powiatowych (miejskich) i komisariatów, którzy wykonują zadania z zakresu służby prewencyjnej, mimo że środki te przekazywane są na Fundusz Wsparcia Policji, odpowiednie porozumienie organ wykonawczy JST podpisuje z właściwym komendantem powiatowym (miejskim) Policji.

Przypisy:

1 Ustawa z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (tekst jednolity: DzU z 2001 r. nr 142, poz. 1591 z późn. zm.), ustawa z 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym (tekst jednolity: DzU z 2001 r. nr 142, poz. 1592 z późn. zm.), ustawa z 5 czerwca 1998 r. o samorządzie województwa (tekst jednolity: DzU z 2001 r. nr 142, poz. 1590 z późn. zm.).
2 DzU nr 249, poz. 2104 z późn. zm.
3 DzU nr 123, poz. 779 z późn. zm.
4 DzU nr 273, poz. 2703 z późn. zm.
5 Tekst jednolity: DzU z 2002 r. nr 7, poz. 58 z późn. zm.
6 DzU nr 118, poz. 1006 z późn. zm.
7 DzU nr 107, poz. 726 z późn. zm.

więcej na http://www.czasopisma.pwp.pl/fk.xml  

kkż/