Związek Przedsiębiorców i Pracodawców zaapelował o uszczelnienie przepisów o in-house tak, żeby samorządy nie mogły swobodnie powierzać własnym spółkom zamówień w trybie bezprzetargowym.

W przyjętym memorandum Związek Przedsiębiorców i Pracodawców (ZPP) proponuje, aby możliwość udzielenia zamówienia in-house w trybie z wolnej ręki, uzależniona była od uzyskania przez zamawiającego pozytywnej decyzji Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów. 

Potrzebę uszczelnienia przepisów przedsiębiorcy tłumaczą nadużywaniem przez samorządy regulacji dotyczących trybu in-house. Chodzi o lukę w przepisach, która pojawiła się przy okazji nowelizacji ustawy Prawo zamówień publicznych.

Zgodnie z obowiązującymi od 1 stycznia 2017 r. przepisami zamawiający może udzielić zamówienia w trybie z wolnej ręki, jeśli:
- sprawuje nad wykonawcą kontrolę odpowiadającą kontroli sprawowanej nad własnymi jednostkami, polegającą na dominującym wpływie na cele strategiczne oraz istotne decyzje dotyczące zarządzania jej sprawami,
- ponad 90% działalności wykonawcy dotyczy wykonywania zadań powierzonych mu przez zamawiającego sprawującego kontrolę lub przez inną osobę prawną, nad którą zamawiający sprawuje taką kontrolę - w wykonawcy nie ma bezpośredniego udziału kapitału prywatnego.

Nowy przepis w praktyce oznacza, że samorządy mogą z wolnej ręki udzielać zamówień swoim własnym spółkom komunalnym, po spełnieniu określonych w ustawie warunków. Dodatkowe obwarowania zostały dodane do projektu ustawy wskutek wzmożonej krytyki środowisk przedsiębiorców, obawiających się zmonopolizowania rynku usług publicznych przez spółki gminne.

Zdaniem ZPP mimo wprowadzenia warunków koniecznych do spełnienia, by możliwe było udzielenie zamówień in - house w trybie bezprzetargowym, wyposażono samorządy w proste narzędzie do nadużywania przyznanych im uprawnień - w art. 67 ust. 8 i 9 zapisano bowiem, że do obliczania procentu działalności (w odniesieniu do kryterium wykonywania zadań na rzecz zamawiającego stanowiącego 90 proc. działalności wykonawcy) uwzględnia się średni przychód osiągnięty za 3 lata poprzedzające udzielenie zamówienia, jednak gdy ze względu na dzień utworzenia lub rozpoczęcia działalności przez osobę prawną lub zamawiającego lub reorganizację ich działalności, dane dotyczące średniego przychodu są niedostępne lub nieadekwatne, procent ustala się za pomocą wiarygodnych prognoz handlowych.

Przedsiębiorcy wskazują, że istotą kryterium osiągania 90 proc. przychodów z działalności na zlecenie zamawiającego, jest ograniczenie możliwości bezprzetargowego udzielania zamówień spółkom gminnym tylko do tych podmiotów, które nie prowadzą działalności na rynku, również na rzecz innych niż zamawiający podmiotów.

Według ZPP znaczna część spółek gminnych w Polsce nie spełnia tego warunku, jednak do obejścia przepisów wystarczy powoływać się na „reorganizację" podmiotu i „wiarygodne prognozy handlowe" dotyczące prawdopodobieństwa osiągania przynajmniej 90 proc. przychodów z działalności na zlecenie zamawiającego.

„Taka sytuacja stanowi wypaczenie podstawowej idei, która powinna stać za regulacjami dotyczącymi zamówień publicznych, tj. dbałości o rozsądne wydawanie środków publicznych, a także troski o swobodną konkurencję w zakresie ubiegania się o uzyskanie zamówienia" - podkreśla ZPP w memorandum.

Przedsiębiorcy zwracają uwagę, że przedsiębiorcy nie mają szansy konkurować z monopolistą, a pozbawieni wyboru konsumenci zmuszani są do akceptowania wyższych cen. Nie mają również żadnego wpływu na jakość świadczonych usług.
    
UZP skontroluje in-house

W ubiegłym roku prezes UZP zapowiedziała kontrolę zamówień in-house. Rzeczniczka urzędu Anita Wichniak-Olczak poinformowała, że obecnie urząd analizuje informacje przekazywane przez zamawiających, w tym w szczególności informacje przekazane zgodnie z art. 98 ustawy Prawo zamówień publicznych w rocznym sprawozdaniu o udzielonych zamówieniach w roku 2017 (przekazywanych w terminie do dnia 1 marca 2018 r.)

„Na podstawie zgromadzonych danych o zamawiających i rodzajach zamówień zostanie opracowany dobór próby stanowiący podstawę do przeprowadzenia kontroli zamówień udzielonych w trybie z wolnej ręki na podstawie art. 67 ust. 1 pkt 12 i n. ustawy" - podkreśliła rzecznik.

mp/