Zdaniem organu nadzoru, należy wykluczyć możliwość skracania vacatio legis w stosunku do uchwał nakładających na adresatów obowiązki, zwiększających obciążenia, pozbawiających nabytych uprzednio uprawnień czy ograniczających te uprawnienia. Vacatio legis to okres między urzędowym ogłoszeniem danego aktu normatywnego a jego wejściem w życie (początkiem obowiązywania norm w nim ustanowionych).

Wojewoda zajął stanowisko w tej sprawie, weryfikując pod względem prawnym uchwałę Rady Gminy Łagiewniki dot. ustalenia szczegółowych zasad ponoszenia odpłatności przez osoby bezdomne za pobyt w schroniskach dla osób bezdomnych.Na mocy uchwały podniesiono stawki opłat za pobyt w schronisku dla osób bezdomnych. Jak zaznaczył Obremski, uchwała reguluje więc sytuację prawną jej adresatów w sposób mniej korzystny niż dotychczasowe przepisy.

Rada gminy podjęła uchwałę 17 grudnia 2020 r. Postanowiła o jej wejściu w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia w Dzienniku Urzędowym Województwa Dolnośląskiego, nadając jej jednocześnie moc obowiązywania od 1 stycznia 2021 r. Tymczasem uchwała została opublikowana w dzienniku urzędowym 30 grudnia 2020 r., a zatem od dnia jej publikacji do dnia wejścia w życie upłynął jeden dzień (jednodniowe vacatio legis).

„Skrócenie vacatio legis w przypadku badanej uchwały nowelizującej narusza zasady przyzwoitej legislacji. Adresaci przepisów zmieniających (podwyższających) stawki opłaty za jeden dzień pobytu w schronisku dla osób bezdomnych oraz w schronisku dla osób bezdomnych z usługami opiekuńczymi powinni mieć odpowiedni czas na przygotowanie się do nowej sytuacji prawnej spowodowanej podjętą uchwałą. Badana zmiana uchwały rodzić będzie dla nich bezpośrednie konsekwencje finansowe” – zaznaczył wojewoda.

Obremski zwrócił uwagę, że dokonywanie zmian w prawie nie może – z uwagi na obowiązywanie art. 2 Konstytucji – zaskakiwać adresatów norm prawnych. Jego zdaniem, w przypadku badanej uchwały nie zostały spełnione warunki dla skrócenia 14-dniowego vacatio legis z ustawy o ogłaszaniu aktów normatywnych i niektórych innych aktów prawnych.

Wskazał przy tym na przepis art. 88 ust. 1 i 2 Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej, który uzależnia wejście w życie aktu prawa miejscowego od jego ogłoszenia na zasadach i w trybie przewidzianym w ustawie o ogłaszaniu aktów normatywnych i niektórych innych aktów prawnych. Przepisami ustanowiona została zasada obligująca do ogłaszania aktów normatywnych z co najmniej 14-dniowym vacatio legis. Wskazano również wyjątki pozwalające na: skrócenie vacatio legis poniżej 14 dni, pominięcie vacatio legis i nadanie aktowi wstecznej mocy obowiązującej.

Wymogiem, jaki stawia się prawodawcy chcącemu skrócić vacatio legis jest „uzasadniony przypadek”. Według organu nadzoru, oznacza to, że taki zabieg nie leży w swobodzie działania organu prawodawczego. Nie może on podjąć arbitralnej decyzji o ustaleniu vacatio legis krótszego niż nakazuje ustawa. Może to uczynić jedynie, gdy przemawiają za tym szczególne okoliczności uzasadniające skrócenie terminu pomiędzy ogłoszeniem aktu, a jego wejściem w życie.

Wojewoda stwierdził nieważność fragmentu uchwały we fragmencie: „z mocą obowiązującą od dnia 1 stycznia 2021 r.” Od rozstrzygnięcia przysługuje prawo wniesienia skargi do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu.

Zgodnie z art. 92 ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym stwierdzenie przez organ nadzoru nieważności uchwały organu gminy wstrzymuje jej wykonanie z mocy prawa w zakresie objętym stwierdzeniem nieważności, z dniem doręczenia rozstrzygnięcia nadzorczego.

kic/