Na stronie RCL ukazał się projekt ustawy o zmianie niektórych ustaw w celu wzmocnienia klimatycznego wymiaru polityki miejskiej. Jak zaznaczono w uzasadnieniu, jego głównym celem jest wzmocnienie aspektów transformacji ekologicznej i klimatycznej miast. 

Regulacja przygotowana przez resort klimatu przewiduje zmiany w pięciu ustawach: ustawie o samorządzie gminnym, ustawie o samorządzie województwa, Prawie ochrony środowiska, ustawie o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym oraz ustawie o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie.

Jednym z najważniejszych rozwiązań projektowanej ustawy jest wprowadzenie obowiązku opracowywania miejskiego planu adaptacji do zmian klimatu (MPA) przez miasta powyżej 20 tys. mieszkańców oraz uwzględniania kwestii klimatycznych w dokumentach o charakterze strategicznym. 

Zgodnie z projektem MPA będzie opracowywany przez burmistrza lub prezydenta miasta, przy zapewnieniu możliwości udziału w jego przygotowaniu społeczeństwa, na zasadach i w trybie określonych w ustawie z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz.U. z 2021 r. poz. 247). 

W MPA zostaną uwzględnione w szczególności kwestie zazielenienia przestrzeni miejskiej, realizacja których przyczyni się do zatrzymania oraz spowolnienia odpływu wód deszczowych, a także ich retencjonowania i lokalnego wykorzystania, co jest działaniem zapobiegającym i przeciwdziałającym suszy.

Miasta powyżej 20 tys. mieszkańców, które jeszcze nie mają opracowanych MPA, będą zobowiązane najpóźniej w ciągu 24 miesięcy od dnia wejścia w życie rozporządzenia, do wydania którego upoważnienie jest zawarte w projektowanej ustawie, do ich opracowania i uchwalenia zgodnie z wytycznymi zawartymi w rozporządzeniu. 

Ustawodawca zapowiada, że samorządy będą miały możliwość sfinansowania przygotowania planów ze środków nowej perspektywy finansowej UE. Dokumenty będą mogły być również opracowane samodzielnie na podstawie już przyjętych MPA przez inne miasta. 

Z kolei plany obowiązujące przed wejściem w życie projektowanej ustawy (w miastach powyżej 20 tys. mieszkańców) będą musiały zostać zaktualizowane i uchwalone zgodnie z wytycznymi zawartymi w rozporządzeniu, w tym także powinny zostać zaktualizowane w procedurze z udziałem społeczeństwa, w ciągu 24  miesięcy od dnia wejścia w życie rozporządzenia, do wydania którego upoważnienie jest zawarte w projektowanej ustawie. 

Ponadto przewidziany jest obowiązek cyklicznej aktualizacji MPA co 6 lat tak, aby proces aktualizacji dostosować do 5-letnich ocen Komisji Europejskiej.

Jak zaznaczono w Ocenie Skutków Regulacji, istotnym celem projektowanej ustawy jest, aby wnioski i rekomendacje z opracowanych MPA uwzględniać w sporządzanych i aktualizowanych strategiach rozwoju gmin, studiach uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gmin oraz miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego. Zaznaczono jednak, że MPA nie spowoduje konieczności aktualizacji obecnie obowiązujących ww. strategii, studiów i planów. Natomiast MPA będzie uwzględniany tylko w nowopowstających i aktualizowanych strategiach rozwoju gmin, studiach uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gmin oraz miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego.

Projekt przewiduje też rozwiązania służące wzmocnieniu polityki prowadzonej przez samorządy województw o kontekst adaptacji do zmian klimatu. Chodzi o zobowiązanie samorządu województwa do tworzenia warunków dla prowadzenia działań na rzecz adaptacji sektorów i obszarów wrażliwych na zmiany klimatu. 

Projekt przewiduje też zmiany, które mają wpłynąć na „zazielenienie” budżetów obywatelskich w miastach na prawach powiatu. Regulacja zakłada bowiem obowiązek przeznaczania co najmniej 30 proc. środków zaplanowanych już do wydatkowania w ramach budżetu obywatelskiego na projekty związane z ochroną miejskiego środowiska przyrodniczego, w szczególności na projekty, których realizacja ma prowadzić do poprawy stanu oraz zwiększania powierzchni terenów zieleni. 

Obowiązek ten będzie dotyczył tylko gmin o statusie miasta na prawach powiatu, które aktualnie są zobowiązane ustawowo do tworzenia budżetu obywatelskiego, oraz do wydatkowania na ten cel co najmniej 0,5% wydatków gminy zawartych w ostatnim przedłożonym sprawozdaniu z wykonania budżetu. 

Projekt przewiduje też zmiany w ustawie o planowaniu przestrzennym, które mają zwiększyć wpływ planów adaptacji do zmian klimatu na kontekst funkcjonalno-przestrzenny.

Regulacja precyzuje też przepisy ustawy o ocenie oddziaływania na środowisko, dotyczące zakresu  oraz elementów niezbędnych oceny oddziaływania na środowisko w obszarze dotyczącym analiz klimatycznych. Chodzi o wprowadzenie wprost obowiązku wykonania analizy podatności przedsięwzięcia na zmiany klimatu, obejmującej analizę narażenia oraz odporności przedsięwzięcia na zmiany klimatu, zgodnie z treścią znowelizowanej w 2014 r. dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2011/92/UE z dnia 13 grudnia 2011 r. w sprawie oceny skutków wywieranych przez niektóre przedsięwzięcia publiczne i prywatne na środowisko (dyrektywa ooś).

mp/