Związek Miast Polskich przeanalizował projekt Tarczy 4.0 pod kątem rozluźnienia reguły zrównoważenia budżetu z art. 242 ustawy o finansach publicznych oraz zwiększenia zdolności kredytowej samorządów.

Co da samorządom Tarcza 4.0? Ministerstwo Rozwoju wyjaśnia

Jak podkreślono w analizie, w art. 58 pkt 20 projektu ustawy zaproponowano szczególne rozwiązania dotyczące finansów jednostek samorządu terytorialnego. Przepis art. 15zoa wprowadza dla roku 2020 złagodzenie wymogu gospodarki finansowej jednostki samorządu terytorialnego określonego w art. 242 ustawy o finansach publicznych w zakresie równoważenia strony bieżącej budżetu samorządowego.

"W 2020 r. jednostka samorządu terytorialnego, planując zmianę budżetu, będzie mogła przekroczyć relację, o której mowa w art. 242 ustawy o finansach publicznych, o kwotę planowanego ubytku w dochodach będącego skutkiem wystąpienia epidemii COVID-19" - zaznaczono.

ZMP wskazał, że analogiczne przekroczenie zostało dopuszczone na koniec roku budżetu po wykonaniu sprawozdania budżetowego przez jednostkę. W tym zakresie – zauważył Związek - przepisy jasno definiują pojęcie ubytku dochodów, uznając za niezmniejszenie dochodów obliczone jako różnica między dochodami podatkowymi jednostki powiększonymi o opłatę uzdrowiskową i miejscową planowanymi w dokonywanej w związku epidemią COVID-19 zmianie budżetu a planowanymi dochodami wykazanymi przez jednostkę w sprawozdaniu budżetowym za I kwartał 2020 r.

"Przepis ten pozwala na niezachowanie w ciągu roku 2020 i w końcowym wykonaniu budżetu w 2020 roku równowagi budżetowej (art. 242 ufp) w kwocie do wysokości faktycznego ubytku dochodów podatkowych w stosunku do planu sprzed wystąpienia epidemii" – czytamy w analizie.

Wskazano w niej również, że w związku ze skutkami epidemii COVID-19 w art. 15zob zaproponowano złagodzenie reguły fiskalnej jednostki samorządu terytorialnego ograniczającej wysokość spłaty długu.

"Polega ono na wyłączeniu z ograniczenia w zakresie spłaty zobowiązań, określonego w art. 243 ust. 1 ustawy o finansach publicznych, kwot wykupów papierów wartościowych, spłaty rat kredytów i pożyczek wraz z należnymi odsetkami i dyskontem, odpowiednio emitowanych lub zaciągniętych w 2020 r. do kwoty faktycznego ubytku w dochodach jednostki wynikającego z wystąpienia epidemii COVID-19" – wyjaśniono.

Według ZMP, wyłączenie to ma charakter stały, to znaczy dotyczy wszystkich zobowiązań zaciągniętych w roku 2020 w celu uzupełnienia ubytków w dochodach JST w roku 2020 (do wysokości tych ubytków) i obowiązuje (wraz z ich obsługą) aż do chwili ich całkowitej spłaty.

"Wymienione zobowiązania zaciągane w związku z ubytkiem dochodów będą przedmiotem opinii RIO o możliwości ich spłaty w aspekcie wpływu na realizację zadań publicznych. Zaciągnięcie zobowiązania nie może bowiem zagrażać realizacji zadań publicznych przez jednostkę samorządu terytorialnego w roku budżetowym i latach następnych" – podkreślono w analizie.

Związek Miast Polskich: projekt Tarczy 4.0 to niewystarczająca pomoc dla JST

Zwrócono też uwagę, że ustalając na rok 2021 i lata kolejne relację ograniczającą wysokość spłaty długu, jednostka samorządu terytorialnego dodatkowo będzie w budżecie pomniejszać wydatki bieżące o wydatki bieżące poniesione w 2020 r. w celu realizacji zadań związanych z przeciwdziałaniem epidemii COVID-19. "Takie rozwiązanie zwiększa możliwości samorządów w zakresie spłaty zadłużenia" – ocenili eksperci ZMP.

W analizie wskazano, że ze względu na konieczność zachowania bezpieczeństwa finansowego jednostki samorządu terytorialnego wprowadzono w art. 15zoc dodatkowy mechanizm zabezpieczający finanse JST w postaci jednorocznego limitu długu samorządowego na poziomie 80 proc. dochodów jednostki samorządu terytorialnego.

"Limit dotyczy tylko roku 2020, a jego niezachowanie jest możliwe wyjątkowo dla jednostek spełniających ograniczenie w zakresie spłaty zobowiązań jednostki samorządu terytorialnego, określone w art. 243 ust. 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych, po nieuwzględnieniu wyłączenia określonego w art. 15 zob ust. 1" – wyjaśniono w analizie.

ZMP wskazał również, że dodatkowo w ustawie z dnia 30 marca ("Tarcza 2.0") wprowadzono przepis, który przyspiesza obowiązywanie regulacji, pierwotnie wprowadzonej w ustawie o finansach publicznych z mocą obowiązującą od 1 stycznia 2026 r., która wyłącza z wydatków bieżących JST odsetki od zaciągniętych zobowiązań.

Zdaniem ekspertów, ta decyzja (art.31 zl w ustawie COVID z dnia 2 marca 2020 r.) zwiększy możliwość zaciągania oraz spłaty zobowiązań o następujące kwoty: w 2020 r. – 2,76 mld, w 2021 - 3,19 mld, w 2022 - 3,27 mld, w 2023 - 3,23 mld, w 2024 - 3,05 mld i w 2025 - 2,75 mld zł (łącznie narastająco 18,25 mld zł, z czego 10,54 mld przypada na miasta na prawach powiatu).

"Przy ustaleniu relacji ograniczającej wysokość spłaty długu JST (art. 243 ufp), wydatki bieżące budżetu jednostki będą podlegały pomniejszeniu o wydatki bieżące na obsługę długu już w latach 2020-2025, co zwiększy zdolność kredytową JST o ok. 3 mld zł rocznie" – ocenili eksperci.

Sejm tzw. Tarczę antykryzysową 4.0 uchwalił w czwartek 5 czerwca.

kic/