ZMP opublikował komunikat dla samorządowców pełniących funkcje wykonawcze w miastach, którzy zostali wybrani do Sejmu i Senatu RP. Zwrócono w nim uwagę na rozbieżne interpretacje art. 492 Kodeksu wyborczego, który odnosi się do sytuacji wygaśnięcia mandatu wójta wskutek wyboru na posła na Sejm, senatora albo posła do Parlamentu Europejskiego.

„1. Wygaśnięcie mandatu wójta następuje wskutek:
[…]
5a) wyboru na posła na Sejm, senatora albo posła do Parlamentu Europejskiego;
[…]
2. Wygaśnięcie mandatu wójta z dniem wystąpienia przyczyny, o której mowa w § 1 pkt 3, 4a i 5 – w zakresie powodów wskazanych w art. 27 zakaz łączenia funkcji wójta ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym, oraz pkt 5a–7, stwierdza komisarz wyborczy, w drodze postanowienia, w terminie 14 dni od dnia wystąpienia przyczyny wygaśnięcia mandatu.”

Zdaniem cytowanego w komunikacie ZMP prof. Krystiana Ziemskiego wygaśnięcie mandatu wójta następuje z mocy prawa wskutek spełnienia ustawowej przesłanki (wybór na posła), to jednak wymaga to urzędowego potwierdzenia w formie postanowienia komisarza.

ZMP zwraca jednak uwagę, że skrajna interpretacja stanowi, że przyczyna występuje faktycznie już w dniu wyborów, nawet jeśli jest wiadoma nieco później, czyli po ustaleniu podziału mandatów w danym okręgu wyborczym (w tym roku nastąpiło to we wtorek, 17 października). 

Po wyborach do Senatu będą wakaty w samorządach. Lista nowych senatorów-samorządowców

Związek zauważył, że w komentarzu LEX można przeczytać, że powszechnie przyjmuje się interpretację, zgodnie z którą to dzień wyboru na posła lub senatora jest dniem utraty samorządowego mandatu. W efekcie już w dniu głosowania (w przypadku nadchodzących wyborów to 15 października 2023 r.) radny lub wójt staje się posłem lub senatorem i z tym dniem straci mandat w organach JST. Nie ma przy tym znaczenia, że postanowienie komisarza wyborczego w sprawie stwierdzenia wygaśnięcia mandatu zostanie wydane kilka dni później, gdy zakończy się proces liczenia głosów i wyniki wyborów są ogłaszane przez komisje wyborcze.

W efekcie od dnia głosowania w wyborach samorządowcy, którzy uzyskali mandat parlamentarny, powinni powstrzymać się od dokonywania czynności w organach JST, gdyż mogą być one obarczone wadami nieważności.


mp/