„Zabytek Zadbany” to ogólnopolski konkurs Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz Generalnego Konserwatora Zabytków, którego celem jest promocja właściwej opieki nad zabytkami – prowadzonych wzorowo prac badawczych, konserwatorskich, rewaloryzacyjnych i adaptacyjnych, a także systematycznych działań na rzecz właściwego utrzymania zabytków.

Organizowany od 1975 roku konkurs ma charakter otwarty i nieodpłatny, adresowany jest do właścicieli, posiadaczy i zarządców obiektów zabytkowych wpisanych do rejestru zabytków nieruchomych. Zgłoszeń obiektów wpisanych do rejestru zabytków nieruchomych mogą dokonywać ich właściciele, posiadacze i zarządcy, a także wojewódzcy konserwatorzy zabytków lub konserwatorzy samorządowi oraz kierownicy delegatur Wojewódzkich Urzędów Ochrony Zabytków. Procedurę konkursową prowadzi Narodowy Instytut Dziedzictwa.

Konkurs podzielony jest na sześć kategorii. Są to: Utrwalenie wartości zabytkowej obiektu, Rewaloryzacja przestrzeni kulturowej i krajobrazu (w tym założenia dworskie i pałacowe), Adaptacja obiektów zabytkowych, Architektura i budownictwo drewniane, Zabytki techniki (w tym budownictwo przemysłowe i inżynieryjne) oraz kategoria specjalna Właściwe użytkowanie i stała opieka nad zabytkiem.

W pierwszych pięciu kategoriach oceniane są prace ukończone w okresie pięciu lat poprzedzających rok złożenia wniosku. W kategorii specjalnej ocenie podlegają działania długotrwałe (co najmniej dziesięcioletnie).

Jak poinformował NID, z regulaminu tegorocznej edycji konkursu usunięto punkt, który nie dopuszczał do udziału w nim cmentarzy zabytkowych.

Zgłoszenia konkursowe należy nadsyłać do 31 stycznia br. (decyduje data stempla pocztowego) na adres: Narodowy Instytut Dziedzictwa; Oddział Terenowy Olsztyn (ul. 11 Listopada 4; 10-104 Olsztyn; e-mail: olsztyn@nid.pl; tel.: +48 89 521 26 87).

Nagrodzeni i wyróżnieni otrzymują dyplomy Generalnego Konserwatora Zabytów i tablice „Zabytku Zadbanego” do oznakowania obiektów. Zabytki są prezentowane w dedykowanych wynikom konkursu wydawnictwach Narodowego Instytutu Dziedzictwa.

W 2021 r. do konkursu zgłoszono 136 zabytkowych obiektów z 15 województw. Jury przyznało 7 nagród i 14 wyróżnień w sześciu kategoriach, z czego dwie nagrody i siedem wyróżnień przypadło samorządom.

W kategorii Rewaloryzacja przestrzeni kulturowej i krajobrazu laureatem została gmina Rakoniewice (woj. wielkopolskie) za wykonanie prac służących zachowaniu integralności i utrwaleniu autentyzmu substancji zabytkowej zespołu pałacowo-parkowego, w której obecnie znajduje się siedziba Urzędu Gminy.

W kategorii specjalnej Właściwe użytkowanie i stała opieka nad zabytkiem główną nagrodę przyznano gminie Olkusz (woj. małopolskie) za prowadzone od ponad 20 lat kompleksowe działania utrwalające zagrożone ruiny zamku Rabsztyn.

Poza tym wyróżnienia przyznano Zielonej Górze za rewaloryzację parku pałacowego w Zatoniu, gminie Bytów za działania konserwatorskie i zagospodarowanie otoczenia mostu kolejowego na rzece Borui, gminie Drawsko Pomorskie za adaptację dawnego magazynu solnego na cele muzealne, Miejskiemu Centrum Kultury, Aktywności i Promocji Gminy „Stacja Kultury” w Świeradowie Zdroju za przekształcenie zabudowań historycznego dworca kolejowego w ośrodek kultury, gminie Zawiercie za przekształcenia dawnej łaźni w budynek galeryjno-muzealny gminie i miastu Pyzdry za wyjątkowo staranną konserwację wiatraka holendra oraz Zabytkowemu Zakładowi Hutniczemu w Maleńcu – Instytucji Kultury Powiatu Koneckiego za prace konserwatorskie w zespole zakładu hutniczego w Maleńcu umożliwiające podjęcie w nim działań edukacyjnych przybliżających rozwój gospodarczy regionu.

mam/