Analiza - uchwała rady – plasowanie emisji i pozyskanie środków – wprowadzenie na Catalyst. To sekwencja działań pozwalająca na emisję obligacji komunalnych i wprowadzenie ich na Catalyst

Analiza

Racjonalne podejmowanie decyzji w warunkach współczesnego rynku kapitałowego wymaga przeprowadzenia analizy dającej odpowiedź na pytanie o najkorzystniejsze dla emitenta źródło pozyskania środków.

Najistotniejszą kwestią – od której w dużej mierze zależeć będzie powodzenie całego procesu – jest ustalenie kwoty emisji oraz jej struktury, tzn. podziału na serie i transze, ustalenie terminów wykupu, oprocentowania i innych warunków emisji.

Analiza powinna dać odpowiedź na dwa pytania: jaka kwota emisji będzie bezpieczna dla budżetu jst oraz jak rozłożyć spłatę na poszczególne lata, aby obciążenie budżetu było jak najmniejsze.

Analizując wielkość kwoty i jej strukturę należy brać pod uwagę nie tylko limity z tytułu art. 169 i 170 ustawy o finansach publicznych, ale także rzeczywistą zdolność jst do obsługi i spłaty zadłużenia przy zachowaniu finansowania bieżącej działalności, czyli tzw. „wolne środki”, czy też „nadwyżkę operacyjną” (ujmowaną najogólniej jako dochody – wydatki bieżące).

Potencjalny emitent powinien się kierować trzema zasadami:
- w kwestii wielkości zadłużenia i poziomu rocznych spłat nie może być przekroczony limit 15% wynikający z art. 169 ustawy o finansach publicznych oraz limit 60% wynikający z art. 170 tej ustawy;
- poziom „wolnych środków” w każdym roku powinien być utrzymany na możliwie wysokim poziomie, umożliwiającym realizację innych inwestycji;
- czas spłaty zadłużenia powinien być na tyle krótki, by umożliwić szybkie uwolnienie budżetu od zadłużenia.

Uwzględniając powyższe postulaty, konieczne będzie także podjęcie decyzji w sprawie rozkładu na poszczególne lata obciążenia budżetu wydatkami na obsługę długu i rozchodami na wykup emisji.

Prace przygotowawcze, czyli przede wszystkim analizy finansowe, powinny być przeprowadzane z pomocą wyspecjalizowanych firm doradczych, gdyż to właśnie od starannego i rzetelnego przeanalizowania sytuacji finansowej i od precyzyjnego dostosowania kształtu emisji do możliwości i potrzeb jednostki samorządu terytorialnego, zależy powodzenie całego przedsięwzięcia.

W wyniku takich analiz powinno dojść do ustalenia podstawowych parametrów kształtujących cały program emisji obligacji: celu emisji, kwoty, terminu wykupu, oprocentowania, podziału na transze i serie. Parametry te powinny być zaprezentowane radnym, aby podejmując uchwałę w sprawie emisji, byli oni przekonani o słuszności przyjętych założeń.

Uchwała w sprawie emisji obligacji

Uchwała w sprawie emisji obligacji stanowi formalny początek i podstawę prawną rozpoczęcia procedury emisji obligacji komunalnych, jednak sama w sobie nie kreuje jeszcze zobowiązania. Przepisy prawa nie określają expressis verbis zawartości uchwały w sprawie emisji obligacji komunalnych, dlatego też niezbędną treść takiej uchwały należy określić w drodze wykładni przepisów ustaw o samorządzie (gminnym, powiatowym, województwa), o finansach publicznych oraz przede wszystkim ustawy o obligacjach. Ustawy ustrojowe (o samorządzie gminnym, powiatowym, województwa) określają, iż do wyłącznej kompetencji rady (sejmiku) należy podejmowanie uchwał w sprawie emisji obligacji i określenia zasad ich zbywania, nabywania i wykupu. Dlatego też należy przyjąć, iż w uchwale rady (sejmiku) powinny być zawarte wszystkie najistotniejsze elementy charakteryzujące emisję.

Przepisy prawa – oprócz art. 28 ustawy o obligacjach – nie poruszają kwestii celu emisji obligacji komunalnych. Przez „cel emisji” należy rozumieć zadania, które będą finansowane przychodami z emisji.

Zakres tych zadań należy ujmować szeroko – mogą być to wszelakie zadania, na jakie, zgodnie z przepisami prawa, jednostki samorządu terytorialnego mogą dokonywać wydatków. Natomiast jeśli chodzi o sposób zapisania tych zadań w uchwale, należy się kierować dwiema wskazówkami:
- jako że emisja obligacji dokonywana jest z przeznaczeniem na sfinansowanie wydatków niemających pokrycia w planowanych dochodach, cel emisji powinien być tożsamy z zadaniami, na które w budżecie jst nie ma pokrycia;
- cel emisji powinien być określony na tyle precyzyjnie, aby pozwalał obligatariuszom na zorientowanie się, jaki rodzaj inwestycji będzie zrealizowany ze środków pochodzących z emisji. Określenie co najmniej rodzaju inwestycji (np. modernizacja dróg) jest także niezbędne w celu kontroli realizacji normy sformułowanej w art. 28 ust. 2 ustawy o obligacjach, w szczególności w świetle art. 41 ustawy o obligacjach, sankcjonującego przeznaczenie środków z emisji na inny cel niż określony w warunkach emisji.

Nie wydaje się natomiast konieczne wskazywanie, jaka konkretnie inwestycja (np. remont ulicy Kwiatowej) będzie finansowana z emisji. Byłoby to niepotrzebne ograniczanie swobody dysponowania środkami przez emitenta i mogłoby doprowadzić do ich marnotrawienia, czyli efektów sprzecznych z zamierzeniem ustawodawcy. Praktyka postępowania samorządów, a także rozstrzygnięcia nadzorcze RIO potwierdzają powyższą tezę.

Najczęściej spotykane w uchwałach w sprawie emisji sformułowanie określające cel emisji to np.: „budowa i modernizacja dróg”, „pokrycie wydatków związanych z modernizacją dróg powiatowych, inwestycjami i modernizacjami w oświacie”, „pokrycie wydatków związanych z inwestycjami drogowymi oraz inwestycjami z zakresu gospodarki komunalnej i mieszkaniowej”, „pokrycie wydatków związanych
z budową Centrum Inicjatyw Gospodarczych – hala targowa wraz z infrastrukturą, inwestycjami oświatowymi, budową dróg”.

Plasowanie emisji

Uchwała w sprawie emisji obligacji nie rodzi sama z siebie zobowiązania finansowego, natomiast jest formalnym upoważnieniem dla organu wykonawczego jednostki do zaciągnięcia długu w postaci emisji obligacji. Emisja obligacji może być przeprowadzana w trybie oferty prywatnej lub oferty publicznej.

Oferta prywatna ograniczona jest rygorami wynikającymi z ustawy o ofercie publicznej. W przypadku takiej oferty propozycja nabycia może być kierowana maksymalnie do 99 adresatów; nie można również korzystać ze środków masowego przekazu. Po skierowaniu propozycji nabycia, inwestor (obligatariusz) przyjmuje ją (zwykle wypełniając określony formularz) oraz wpłaca środki na rachunek emitenta. Jeżeli obligacje wydawane są w formie dokumentu – emitent wydaje dokument, jeżeli w formie zdematerializowanej – następuje zapisanie ich na rachunku inwestora.

Oferta publiczna to oferta, która może być kierowana do nieograniczonej liczby adresatów, w tym z wykorzystaniem środków masowego przekazu. Nie jest konieczne sporządzanie prospektu emisyjnego ani memorandum informacyjnego. Przeprowadzenie oferty publicznej wiąże się z zawarciem umowy z biurem maklerskim, które będzie pełniło funkcję oferującego, czyli podmiotu, za pośrednictwem którego dokonywana będzie sprzedaż obligacji. Za pośrednictwem biura maklerskiego chętni na zakup obligacji będą mogli składać zapisy. Przeprowadzenie oferty publicznej pozwoli np. skierować ofertę do mieszkańców, którzy w ten sposób mogą z jednej strony partycypować w realizacji określonej inwestycji i rozwoju swojego miasta, z drugiej - w sposób bezpieczny ulokować swoje
środki finansowe.

Przeprowadzenie oferty sprzedaży z wykorzystaniem systemu giełdowego

Giełda Papierów Wartościowych w Warszawie oferuje emitentom możliwość sprzedaży obligacji z wykorzystaniem giełdowego systemu informatycznego. Rozwiązanie to daje emitentom wiele korzyści, wśród których najważniejsze to:
- możliwość stworzenia przez oferującego konsorcjum dystrybuującego obligacje, do którego mogą wejść potencjalnie wszystkie domy maklerskie – członkowie Giełdy i zapewnienie w ten sposób możliwie najszerszego kręgu nabywców obligacji;
- stworzenie inwestorom komfortowych warunków złożenia zapisu na obligacje poprzez możliwość dokonania tego w domu maklerskim, w którym mają rachunek inwestycyjny;
- na wniosek emitenta i oferującego, możliwość wprowadzania wychodzących naprzeciw potrzebom danej emisji modyfikacji do zapisów umowy o dokonanie przydziału (w tym negocjowania poziomu opłaty pobieranej przez Giełdę).

Od momentu podpisania umowy procesem sprzedaży (przydziału) obligacji kieruje Giełda, która dba o bezpieczeństwo i pełny profesjonalizm obsługi sprzedaży (przydziału), koordynując działania takich podmiotów jak: emitent, oferujący, KDPW i członkowie konsorcjum.

Sprzedaż obligacji dokonuje się poprzez sporządzenie przez członków konsorcjum zleceń kupna, na podstawie zapisów przyjętych od inwestorów, a następnie przekazanie tych zleceń do systemu informatycznego Giełdy.

Sprzedaż (przydział) obligacji jest przeprowadzana za pośrednictwem specjalnej aplikacji, która przed dokonaniem ostatecznego przydziału umożliwia emitentowi i oferującemu pełny wgląd w przekazane zlecenia kupna. Dane dotyczące przydziału (karty umów) są natychmiast przekazywane do KDPW, dzięki czemu rozliczenie transakcji jest możliwe jeszcze w dniu sprzedaży (przydziału). Wypracowane standardy współpracy pomiędzy GPW i KDPW gwarantują całkowite bezpieczeństwo i poprawność rozliczenia transakcji.

Procedura – krok po kroku

W celu przeprowadzenia oferty sprzedaży obligacji za pośrednictwem GPW emitent powinien się zwrócić do jednego z biur maklerskich, będących członkiem Giełdy, które będzie pełniło funkcję oferującego.

Na co najmniej 14 dni roboczych przed planowaną datą rozpoczęcia zapisów, oferujący przesyła GPW informację o zamiarze przeprowadzenia przydziału obligacji z wykorzystaniem systemu informatycznego Giełdy wraz z podaniem jego zasad. Po uzyskaniu akceptacji Giełdy, emitent i oferujący przesyłają na Giełdę trzy podpisane egzemplarze umowy o dokonanie przydziału obligacji z wykorzystaniem systemu giełdowego.

Umowa powinna być przesłana na Giełdę na co najmniej 7 dni roboczych przed
rozpoczęciem przyjmowania zapisów na dane obligacje.

Najpóźniej 7 dni roboczych przed otwarciem subskrypcji oferujący składa w KDPW wniosek o nadanie kodu technicznego dla przydzielanych obligacji wraz z uchwałą emitenta o emisji.

Przed dniem rozpoczęcia przyjmowania zapisów kod techniczny przekazywany jest Giełdzie, oferującemu i emitentowi.

Co najmniej 3 dni robocze przed rozpoczęciem przyjmowania zapisów oferujący przekazuje Giełdzie ostateczną listę domów maklerskich członków konsorcjum.

Natomiast na co najmniej jeden dzień roboczy przed rozpoczęciem przyjmowania zapisów oferujący lub emitent podaje do publicznej wiadomości cenę lub przedział cenowy, w jakim będą przyjmowane zapisy.

Najpóźniej w dniu roboczym poprzedzającym rozpoczęcie przyjmowania zapisów Giełda wysyła do domów maklerskich członków konsorcjum pismo dotyczące warunków przyjmowania zleceń maklerskich kupna, a oferującego dodatkowo informuje o zasadach sporządzania i przekazania zlecenia sprzedaży.

Najpóźniej na 2 dni robocze przed datą przydziału oferujący przesyła na Giełdę upoważnienia dla co najmniej 3 pracowników członka Giełdy do wykonywania czynności związanych z przydziałem.

W przypadku, gdy emisja dochodzi do skutku w dniu przydziału, oferujący, przedstawiciele emitenta i Giełda wykonują poszczególne czynności zgodnie z postanowieniami umowy i załączonym do niej harmonogramem.

Po dokonaniu przydziału, oferujący i emitent składają na Giełdę dokument informacyjny oraz dokumenty związane z procesem dopuszczenia i wprowadzenia do obrotu danych obligacji.

Rejestracja w KDPW

Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych jest instytucją, której istnienie i funkcjonowanie wiąże się przede wszystkim z zasadą dematerializacji papierów wartościowych dopuszczonych do publicznego obrotu. Depozyt umożliwia obrót papierami, które zostały pozbawione nośników materialnych i występują jedynie w postaci zapisów na rachunkach inwestorów. Dematerializacja ułatwia obrót papierami wartościowymi, poprawia jego bezpieczeństwo (niemożliwe jest zniszczenie, kradzież lub utrata papierów), a także ułatwia skuteczny nadzór nad nim.

Emisja obligacji wprowadzana do obrotu na Catalyst będzie musiała podlegać rejestracji w KDPW. Oznacza to, że papierom wartościowym zostanie nadany indywidualny kod, jak również że emitent zawrze z KDPW umowę jako uczestnik bezpośredni. KDPW, oprócz prowadzenia ewidencji papierów wartościowych obsługuje również wykup i wypłatę odsetek.

Rejestracja emisji w KDPW wiążę się ze złożeniem stosownego wniosku wraz z załącznikami, wśród których jest m.in. uchwała w sprawie emisji oraz tzw. list księgowy obligacji zawierający najważniejsze informacje o obligacjach.

Niezbędne będzie skorzystanie z usług biura maklerskiego jako tzw. agenta emisji – ale jest to zupełnie inna funkcja niż tzw. agent emisji w przypadku dotychczasowych emisji obligacji.

Agent emisji niezbędny w przypadku emisji wprowadzanych do obrotu na Catalyst, musi dokonać przeksięgowania obligacji zapisanych na jego koncie przez KDPW na rachunki obligatariuszy. Agent emisji musi także podpisać list księgowy obligacji, składany w KDPW.

Jeśli emitent wprowadza obligacje na Catalyst wyłącznie dla uzyskania autoryzacji, rejestracja obligacji w KDPW nie obowiązuje, ale zdematerializowanie można zalecić.

Uzyskanie autoryzacji Catalyst wymaga, aby papiery wartościowe emitenta miały nadany przez KDPW kod ISIN oraz CFI. Jest to niezbędne nawet w przypadku, jeżeli papiery wartościowe nie będą zdematerializowane. Aby uzyskać kody, emitent musi złożyć do KDPW stosowny wniosek (lub wnioski, jeżeli chce uzyskać kod dla kilku serii) i podpisać umowę.

Jest to znacznie krótsza procedura niż rejestracja papierów w KDPW, ale oprócz samego wniosku, niezbędne jest dołączenie załączników, w tym statutu i uchwał o emisji, a także dokumentów poświadczających pełnienie funkcji przez burmistrza i skarbnika (zaświadczenie z Komisji Wyborczej, odpis z protokołu sesji rady, na którym złożono ślubowanie oraz uchwała powołująca skarbnika).

Dokumenty (wnioski oraz umowa) powinny być podpisane przez burmistrza oraz kontrasygnowane przez skarbnika. Podobnie należy postąpić w przypadku wniosków składanych do Giełdy o dopuszczenie lub wprowadzenie do obrotu.

zam./kic/