W interpelacji skierowanej do MRPiPS poseł Krzysztof Habura pytał, czy istnieje prawna możliwość dokonywania przez wójtów, burmistrzów lub prezydentów miast corocznego odpisu na ZFŚS ponad odpis podstawowy na rzecz pracowników zatrudnionych w urzędach. 

„Kwestia ta była przedmiotem indywidualnej interpretacji podatkowej wydanej przez ministra finansów w dniu 13 czerwca 2013 r., znak IPPB5/423-211/13-2/AS, gdzie wskazany organ wskazał, że istnieje prawna możliwość dokonywania odpisów ponad odpis podstawowy na ZFŚS u pracodawców, u których nie obowiązuje układ zbiorowy pracy, przy czym interpretacja ta dotyczyła spółki prawa handlowego, nie zaś urzędu samorządowego jako zakładu pracy, w którym są zatrudnieni pracownicy samorządowi” – wskazano w interpelacji. 

Jak wyjaśniła ministra Agnieszka Dziemianowicz-Bąk, regulacje zawarte w art. 4 ustawy o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych, umożliwiające podejmowanie przez niektórych pracodawców decyzji o dowolnym kształtowaniu wysokości odpisu lub rezygnacji z tworzenia tego funduszu w drodze układu zbiorowego pracy lub w regulaminie wynagradzania, dotyczą wyłącznie pracodawców prowadzących samodzielną, pozabudżetową gospodarkę finansową.

„Zgodnie z tymi przepisami, możliwości dowolnego kształtowania odpisu podstawowego na ZFŚS dotyczą wyłącznie pracodawców wskazanych w art. 3 ust. 1 i 1c ustawy o ZFŚS, a nie pracodawców tzw. budżetowych. Z treści tych przepisów wynika zatem, że takie uprawnienia posiadają pracodawcy będący przedsiębiorcami” – wskazała ministra. 

Dodała, że środki ZFŚS pochodzące z corocznego odpisu podstawowego zwiększa się także z tytułów enumeratywnie wymienionych w art. 7 ustawy o ZFŚS. 

„Wśród wskazanych w tych przepisach źródeł wymienia się m.in. zysk netto do podziału u pracodawców przedsiębiorców (art. 7 ust. 4) oraz środki określone w odrębnych przepisach (art. 7 ust. 1 pkt 9), co oznaczałoby, iż możliwość zwiększania zakładowego funduszu świadczeń socjalnych powinna być wskazana w tych odrębnych względem ustawy o ZFŚS przepisach” – wyjaśniła.

Jak wskazano w odpowiedzi na interpelację obowiązek tworzenia ZFŚS przez pracodawców tzw. budżetowych, wskazanych w przepisach art. 3 ust. 2 ustawy o ZFŚS jest ściśle powiązany z zasadami prowadzenia przez tych pracodawców gospodarki budżetowej, co m.in. wymaga corocznego planowania konkretnych wydatków na realizację obowiązków wynikających z przepisów ustawowych. Dotyczy to także m.in. tworzenia przez pracodawców budżetowych zakładowego funduszu świadczeń socjalnych.

Resort przypomniał też stanowisko Ministra Finansów, który wskazał, że jednostki sektora finansów publicznych, do których należą także jednostki samorządu terytorialnego oraz ich jednostki organizacyjne, w zakresie gospodarki finansowej funkcjonują na zasadach określonych w ustawie z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych . Zgodnie z art. 44 ust. 3 pkt 1 tej ustawy, wydatki ze środków publicznych powinny być dokonywane w sposób celowy i oszczędny z zachowaniem zasady optymalnego doboru metod i środków służących osiągnięciu założonych celów.

„Konieczność zachowania reguł celowości, oszczędności i efektywności dokonywania wydatków z budżetów samorządowych wynika także z dyspozycji art. 254 ust. 3 ustawy o finansach publicznych, który stanowi, że dokonywanie wydatków następuje w granicach kwot określonych w planie finansowym, z uwzględnieniem prawidłowo dokonanych przeniesień i zgodnie z planowanym przeznaczeniem, w sposób celowy i oszczędny, z zachowaniem zasady uzyskiwania najlepszych efektów z danych nakładów” – wskazano w cytowanym stanowisku MF.

Zgodnie z ustawą o ZFŚS, wysokość odpisu podstawowego na jednego zatrudnionego wynosi 37,5 proc. przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej w roku poprzednim lub w drugim półroczu roku poprzedniego, jeżeli przeciętne wynagrodzenie z tego okresu stanowiło kwotę wyższą. W  drugim półroczu 2024 r. roku kwota przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego wyniosła 7262,39 zł. Oznacza to, że odpis na 2025 r. to 2723,40 zł na jednego zatrudnionego.

mr/