Pytanie:
Czy nauczyciel, który ukończył pedagogikę specjalną, oraz podyplomowo terapię pedagogiczną z edukacją zintegrowaną, ma kwalifikacje do pracy na stanowisku wychowawcy świetlicy szkolnej, w myśl rozporządzenia z 2002 r. o kwalifikacjach?

Odpowiedź:
Według mojej opinii, nauczyciel, który ukończył pedagogikę specjalną oraz studia podyplomowe z zakresu terapii pedagogicznej z edukacją zintegrowaną nie posiada kwalifikacji do pracy na stanowisku wychowawcy świetlicy szkolnej.

Uzasadnienie:
Wymagane kwalifikacje nauczycieli zostały określone w rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 10 września 2002 r. w sprawie szczegółowych kwalifikacji wymaganych od nauczycieli oraz określenia szkół i wypadków, w których można zatrudnić nauczycieli niemających wyższego wykształcenia lub ukończonego zakładu kształcenia nauczycieli (Dz. U. z 2002 Nr 155, poz. 1288 z późn. zm.). Spełnianie przez nauczycieli kwalifikacji uzależnione jest od typu szkoły/placówki w jakiej są zatrudnieni oraz rodzaju prowadzonych zajęć.

Zdaję sobie sprawę, że zapisy dotyczące kwalifikacji nauczycieli nie obejmują precyzyjnie i jednoznacznie wszystkich możliwych przypadków, jakie mogą wystąpić w tym zakresie w szkołach i placówkach. Zawsze, gdy to nie wynika w sposób jednoznaczny z zapisów w rozporządzeniu, interpretacja posiadanych kwalifikacji przez konkretnego nauczyciela wydana przez poszczególne osoby może być różna. Tym bardziej, że wykładnie różnych instytucji w tym zakresie ciągle się zmieniają, co powoduje, że nauczyciele są zmuszani do zdobywania na różnego rodzaju kursach kolejnych kwalifikacji. Jednak w takich przypadkach ostateczną decyzję musi podjąć dyrektor szkoły.

Aby odpowiedzieć sobie na pytanie, czy nauczyciel legitymujący się dyplomem ukończenia studiów z zakresu pedagogiki specjalnej posiada kwalifikacje do zajmowania stanowiska wychowawcy świetlicy, należy w pierwszej kolejności odpowiedzieć sobie na pytanie, jakie są stawiane wymagania kwalifikacyjne dla tej grupy nauczycieli. Nauczyciel zatrudniony w szkole na stanowisku nauczyciela świetlicy szkolnej, w związku z tym, że praca w świetlicy szkolnej wymaga specyficznych kwalifikacji, powinien legitymować się ukończeniem, np. pedagogiki ogólnej lub pedagogiki opiekuńczo-wychowawczej.
W związku z powyższym, według mojej opinii, omawiany nauczyciel, który ukończył studia magisterskie na kierunku innym niż rodzaj prowadzonych zajęć, powinien ponadto ukończyć studia podyplomowe lub kurs kwalifikacyjny z zakresu prowadzonych zajęć.

Chyba, że dyrektor szkoły/placówki na podstawie przedstawionych przez nauczyciela dokumentów (jeżeli uzna za zasadne) zastosuje § 1 pkt 4 ww. rozporządzenia o kwalifikacjach i dokona ustalenia, że dany kierunek jest zbliżony z rodzajem prowadzonych zajęć. Należy jednak pamiętać, że dyrektor szkoły/placówki dokonując ustalenia ponosi pełną odpowiedzialność w przypadku, gdy to ustalenie jest niezasadne. Co prawda rozporządzenie w tym paragrafie określa, że ustalenia czy dany kierunek (specjalność) jest zbliżony z nauczanym przedmiotem lub rodzajem prowadzonych zajęć dokonuje kurator oświaty, to jednak Trybunał Konstytucyjny w wyroku z dnia 12 maja 2004 r. (sygn. akt U 1/04) uznał, że to nie powinna być jego kompetencja. W chwili obecnej oceny kwalifikacji nauczyciela, w oparciu o wskazane przepisy ww. rozporządzenia, może dokonywać wyłącznie zatrudniający nauczyciela dyrektor szkoły lub placówki. Proszę jednak pamiętać, że w tym przypadku zbliżenia można próbować dokonać jedynie w stosunku do pedagogiki specjalnej.

Autorem odpowiedzi jest współpracujący z redakcją ekspert, specjalista z zakresu stosowania i interpretacji prawa oświatowego.

Odpowiedź na pytanie została opublikowana w serwisie „Prawo Oświatowe” – CD-ROM, wydawanym przez Dom Wydawniczy ABC/Wolters Kluwer Polska.