Okrągły stół przed Europejskim Centrum Solidarności, debata "30 lat polskiej demokracji" oraz sesje samorządowe i prezentacja 21. tez, które po konsultacjach mają zamienić się w konkretne projekty ustaw dotyczących JST - tak przebiegały gdańskie obchody 30. rocznicy częściowo wolnych wyborów z 4 czerwca 1989 r.

"Witajcie bracia i siostry, samorządowcy" - przywitała zgromadzonych na debacie "Samorządna Rzeczpospolita" prezydent Gdańska Aleksandra Dulkiewicz."Mamy odważny plan, by wyznaczyć i określić miejsce i rolę samorządów w Polsce" - mówiła podczas sesji z udziałem prezydentów miast, burmistrzów, starostów i marszałków.

Prezydent Sopotu Jacek Karnowski dodał, że "silny samorząd to silne państwo" dlatego samorządowcy muszą "zabrać się do pracy". "Przedstawiamy dziś 21 tez poświęconych kwestiom fundamentalnym. 21 tez zawiera to, co najważniejsze dla lokalnych wspólnot" - mówił Karnowski. Po konsultacjach "z mieszkańcami, sektorem pozarządowym i całym środowiskiem samorządowym" tezy mają być ogłoszone 31 sierpnia jako "postulaty Samorządnej Rzeczpospolitej".

"Na ich podstawie przygotujemy projekty ustaw, które złożymy pod obrady nowego Parlamentu RP. Będziemy dążyć do tego aby nasze miasta i gminy w 2020 r., 30 lat od pierwszych w pełni demokratycznych wyborów samorządowych uzyskały prawodawstwo godne demokratycznej Polski w Europie" - głosi preambuła tekstu.

Pierwsza z zaprezentowanych tez to: "Pełne prawo wspólnoty samorządowej do samodzielnego decydowania o całokształcie spraw lokalnych";
2. - "Budowa społeczności lokalnej solidarnej i otwartej, przeciwdziałanie wykluczeniom";
3. - "Przekształcenie Senatu RP w Izbę Samorządową";
4. - "Prawo społeczności lokalnej do decydowania o przyszłości swojej małej ojczyzny - zniesienie odgórnego ograniczenia kadencyjności";
5. - "Obowiązek konsultowania z przedstawicielami samorządu i społeczności lokalnej wszystkich projektów   ustaw";
6. - "Zwiększenie nakładów na edukację, godne pensje nauczycieli";
7. - "Niezależna kultura, angażująca społeczności lokalne";
8. - "Decentralizacja służby zdrowia";
9. - "Skuteczna ochrona środowiska, walka ze smogiem";
10.- "Ochrona krajobrazu i przestrzeni publicznej";
11.- "Rozwój budownictwa komunalnego i społecznego";
12.- "Samodzielność samorządów w zakresie podatków lokalnych oraz działalności gospodarczej";
13.- "Środki z budżetu państwa muszą być adekwatne do zakresu zadań realizowanych przez samorządy";
14.- "Decentralizacja rozdziału funduszy unijnych";
15.- "Przekazanie społecznościom lokalnym mienia publicznego";
16.- "Swoboda tworzenia związków metropolitalnych i obszarów funkcjonalnych;
17.- "Likwidacja urzędu wojewody. Pozostawienie władzy centralnej nadzoru nad legalnością działania jednostek samorządu terytorialnego";
18.- "Zwierzchność powiatów i samorządów wojewódzkich nad zespolonymi służbami";
19.- "Odpolitycznienie mediów publicznych";
20.- "Policja municypalna";
21.- "Przywrócenie służby cywilnej".

Uroczystości zorganizowane przez miasto Gdańsk pełne były samorządowych akcentów. Jeszcze w poniedziałek 3 czerwca w obecności kilkudziesięciu samorządowców z całej Polski w gdańskiej Bazylice Mariackiej odmówiono modlitwę ekumeniczną z podziękowaniem za 30 lat wolności.

Także w poniedziałek 3 czerwca, z udziałem m.in. samorządowców (prezydent Gdańska Aleksandra Dulkiewicz, prezydent Warszawy Rafał Trzaskowski, b. prezydent Wrocławia Rafał Dutkiewicz, mer Lwowa Andrij Sadowyj) odbyła się debata poświęcona pamięci Pawła Adamowicza "Samorządowa Europa" podczas której zastanawiano się m.in. czy samorząd potrzebuje państwa i czy samorząd i rząd są skazane na czołowe starcie.

4 czerwca rano delegacja samorządowców złożyła z kolei kwiaty pod Pomnikiem Poległych Stoczniowców przed gdańską stocznią. Byli wśród nich m.in.: prezes Związku Miast Polskich Zygmunt Frankiewicz, wiceprezes Związku Krzysztof Żuk, członek Zarządu ZMP i prezes Unii Metropolii Polskich Tadeusz Truskolaski, rezydenci największych polskich miast, wielu burmistrzów i radnych.

Centrum gdańskich uroczystości jest plac przed Europejskim Centrum Solidarności, gdzie stanął okrągły stół wykonany specjalnie na tę okazję. Mebel, przy którym może usiąść około stu osób, jest przestrzenią do rocznicowych zdarzeń, w tym warsztatów i debat.

Prezydent Gdańska Aleksandra Dulkiewicz zapowiedziała, że po obchodach stół ma ruszyć w trasę po kraju. "Będziemy jeździć z tym okrągłym stołem po Polsce (...). Już o tym rozmawialiśmy z organizacjami społecznymi i z samorządowcami" - powiedziała Dulkiewicz w radiu TOK FM. "To nie ma być happening, to ma być próba wciągnięcia do rozmowy o najważniejszych dla Polski sprawach wielu ludzi" - zaznaczyła.

W samo południe 4 czerwca na scenie przed budynkiem Europejskiego Centrum Solidarności (ECS) zgromadzeni odśpiewali „Mazurka Dąbrowskiego", a Krystyna Janda odczytała Gdańską Deklarację Wolności i Solidarności, która zaczyna się od słów: "W trzydziestą rocznicę narodzin wolnej Polski my, obywatele Rzeczpospolitej, pomni zła, jakim było zamordowanie Prezydenta Gdańska Pawła Adamowicza, łączymy się w nadziei na odnowę życia publicznego w naszej Ojczyźnie".

Kolejny jej punkt brzmi: "Ciesząc się z Niepodległości odzyskanej w 1989 roku, składamy hołd tym wszystkim, którym ją zawdzięczamy, jak i tym, którzy zakotwiczyli nasz kraj w Unii Europejskiej" oraz "Świadomi więzi łączących nas z Europą, opowiadamy się po stronie tradycji demokratycznych, wolnych od fanatyzmu narodowego czy wyznaniowego". Dokument kończą słowa: "Chcemy demokracji bez sporów pełnych nienawiści. Chcemy sfery publicznej wolnej od kłamstwa. Chcemy budować naszą wspólną przyszłość w duchu dialogu. Chcemy lepszej polityki".

Po odczytaniu deklaracji był czas na wspólne zdjęcia oraz degustację tortu z okazji 30. urodzin polskiej demokracji.

Częścią obchodów była też debata "30 lat polskiej demokracji. Forum Obywatelskie", która zgromadziła wielu dawnych działaczy Solidarności, przedstawicieli świata polityki, kultury i nauki oraz gości z zagranicy.

Doradczyni prezydenta, b. działaczka KOR Zofia Romaszewska odczytała list od Andrzeja Dudy. Prezydent podkreślił w nim, że rozmowy okrągłego stołu uchyliły drzwi do niepodległości i demokracji, a 4 czerwca my Polacy otworzyliśmy te drzwi na oścież.

"Zmieniła się Polska, często nie do poznania, zmieniła się Europa, zmieniliśmy się my - Polacy, ale dzisiaj wszyscy świętujemy tę rocznicę tu w Gdańsku, który był kolebką +Solidarności+ oraz w innych miejscach i środowiskach. Świętujemy tak, jak każdy z nas woli i potrzebuje - właśnie dlatego, że jesteśmy wolni. Wspominamy swój 4 czerwca, wspominamy to, co do niego doprowadziło oraz całe minione trzydziestolecie, ale przede wszystkim wracamy do źródła, z którego wytrysnęła polska wolność, do +Solidarności+, która oznacza wzajemny szacunek, mimo różnic, i godne życie dla każdego" - zaznaczył.

B. prezydent Lech Wałęsa ocenił podczas debaty, że wybory z 4 czerwca 1989 r. to było nieprawdopodobne zwycięstwo, bez wojny atomowej. "Cieszmy się, że temu pokoleniu udała się rzecz nieprawdopodobna - bez wojny atomowej otworzyliśmy szansę dla świata. Przekazaliśmy zwycięstwo demokracji  społeczeństwom i to one teraz podejmują decyzje" - powiedział Wałęsa, w latach 80. przywódca Solidarności, a od grudnia 1990 r. prezydent Polski. "Nikt nie dawał nam szans, ale Polak potrafi. Potrafiliśmy (zwyciężyć)" - mówił.

"Dla mnie momentem przełomowym nie było porozumienie zawarte przy Okrągłym Stole, dla mnie tym decydującym momentem o wszystkim, ale i przekreślającym rachuby Okrągłego Stołu, był efekt wyborów 4 czerwca 1989 roku" - mówił z kolei b. prezydent Bronisław Komorowski.

Aleksander Kwaśniewski upomniał się z kolei o pamięć o tych, którzy byli drugą stronę tamtego dialogu. "Te przez was nieznoszone "komuchy", które wykazały wystarczająco dużo rozsądku i odwagi, by otworzyć drzwi do wielkiej zmiany" - mówił były prezydent.

Oprócz samorządowej sesji we wtorek w Gdańsku odbył się jeszcze wiec, w czasie którego odegrany został hymn Europy, a głos zabrał m.in. szef Rady Europejskiej Donald Tusk.

Gdańskie obchody rocznicy 4. czerwca 1989 r. zakończyło wieczorem muzyczne widowisko na pl. Zebrań Ludowych pt. „30 lat wolności". Zabrzmiały m.in. utwory zespołów Perfect, Dżem, Oddział Zamknięty, Lady Pank, Mr Zoob, Krystyna Prońko i Maciej Maleńczuk. Pojawili się też m.in. Kaja, Kasia Kowalska, Raz Dwa Trzy, Kamil Bednarek, Krzysztof Zalewski, Piotr Cugowski i Michał Szpak.

Do udziału w gdańskim spotkaniu zgłosiło się ponad 400 samorządowców. Organizację odbywających się w Gdańsku imprez składających się na Święto Wolności i Solidarności, wsparły finansowo m.in. samorządy województwa mazowieckiego i wielkopolskiego, miasto Poznań, Sosnowiec i powiat poznański.

js/