Przypominamy jednostki samorządowe, które w świetle nowej ustawy o finansach publicznych (UFP) zaliczane są do sektora finansów publicznych
·Jednostki samorządu terytorialnego oraz ich związki;
·Samorządowe jednostki budżetowe
·Samorządowe zakłady budżetowe
·Samorządowe samodzielne publiczne zakłady opieki zdrowotnej
·Samorządowe instytucje kultury
·Samorządowe osoby prawne utworzone na podstawie odrębnych ustaw w celu wykonywania zadań publicznych, z wyłączeniem banków i spółek prawa handlowego.
W UFP zostały określone zasady gospodarki finansowej jednostek samorządu terytorialnego oraz jednostek budżetowych oraz zakładów budżetowych. Zasady gospodarki finansowej pozostałych jednostek samorządowego sektora finansów publicznych regulują odpowiednie ustawy, a przede wszystkim:
· samorządowych instytucji kultury – ustawa z 25 października 1991 r. o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej.
Wszystkie jednostki sektora finansów publicznych prowadzą gospodarkę finansową na podstawie planów. Plany finansowe pełnią dwie zasadnicze funkcje: prognostyczną i autoryzacyjną.
Funkcja czysto prognostyczna dotyczy dochodów oraz przychodów. Niewykonanie planu w tym zakresie nie jest związane z żadną formą odpowiedzialności prawnej, o ile nie doszło do zawinionego naruszenia dyscypliny finansów publicznych.
Prognozowanie niektórych dochodów ułatwiają lub umożliwiają informacje uzyskane od Ministra Finansów, metodologia prognozowania pozostałych pozycji kształtowana jest przez praktykę poszczególnych jednostek samorządu terytorialnego.
Teoretycznie istnieje możliwość ingerencji organu stanowiącego w tę metodologię w ograniczonym zakresie, ponieważ uchwała organu stanowiącego w sprawie trybu prac nad projektem uchwały budżetowej określa m.in. wymogi dotyczące uzasadnienia uchwały i materiały informacyjne, które zarząd przedłoży organowi stanowiącemu jednostki samorządu terytorialnego wraz z projektem uchwały budżetowej.
Ustawa o finansach publicznych nie ustanawia żadnych zasad ogólnych dotyczących gromadzenia dochodów i przychodów, ograniczając się do stwierdzenia, że sposób gromadzenia środków publicznych z poszczególnych tytułów określają odrębne ustawy.
W zakresie wydatków i łącznych rozchodów uchwała budżetowa ma częściowo charakter dyrektywny, tzn. pozycje budżetu w tym zakresie stanowią nieprzekraczalne limity.
Taki sam charakter mają pozycje kosztów w planach finansowych jednostek sektora finansów publicznych. Koszty mogą ulec zwiększeniu, jeżeli zrealizowano przychody wyższe od prognozowanych oraz jeżeli zwiększenie kosztów nie spowoduje zwiększenia dotacji z budżetu lub zwiększenia planowanego stanu zobowiązań. W każdym przypadku zwiększenie kosztów wymaga jednak wprowadzenia odpowiedniej zmiany w planie finansowym.
Budżet JST oraz plany finansowe innych jednostek samorządu terytorialnego są więc podstawowymi dokumentami, z których wynikają autoryzacje (upoważnienia) do:
· dokonywania wydatków (wydatki publiczne mogą być ponoszone na cele i w wysokościach ustalonych w uchwale budżetowej jednostki samorządu terytorialnego lub w planie finansowym jednostki sektora finansów publicznych);
· zaciągania zobowiązań (jednostki sektora finansów publicznych mogą zaciągać zobowiązania do sfinansowania w danym roku do wysokości wynikającej z planu wydatków lub kosztów jednostki, pomniejszonej o wydatki na wynagrodzenia i uposażenia, składki na ubezpieczenie społeczne i Fundusz Pracy, inne składki i opłaty obligatoryjne oraz płatności wynikające z zobowiązań zaciągniętych w latach poprzednich).
Zamieszczenie w budżecie jednostki samorządu terytorialnego dochodów z określonych źródeł lub wydatków na określone cele nie stanowi podstawy roszczeń ani zobowiązań jednostki samorządu terytorialnego wobec osób trzecich, ani roszczeń tych osób wobec jednostki samorządu terytorialnego. Analogiczna zasada dotyczy planów finansowych innych jednostek sektora finansów publicznych.
Podstawę opracowania projektów planów finansowych jednostek podległych jednostce samorządu terytorialnego (podległych pod względem organizacyjnym i powiązanym finansowo z budżetem JST) jest projekt uchwały budżetowej.