Pytanie o długość unijnych granic sprawiło sporo kłopotów internautom biorącym udział w quizie przygotowanym przez EuroPAPNews. Tylko połowa uczestników (53 proc.) wiedziała, że granice te na lądzie mają w sumie 9 tys. kilometrów; pozostali byli przekonani, że jest to zdecydowanie więcej (44 tys. – 20 proc. lub 20 tys. – 27 proc.).

W odniesieniu do granic wewnętrznych 14 czerwca 1985 r. pięć państw członkowskich Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej (Holandia, Belgia, Luksemburg Republika Federalnej Niemiec i Francja) podpisało międzynarodowy traktat zwany układem z Schengen. 

Strefa Schengen to terytorium, na którym gwarantowany jest swobodny przepływ osób. Państwa sygnatariusze układu postanowiły znieść kontrole na ich granicach wewnętrznych na rzecz wzmocnienia kontroli na granicy zewnętrznej tej strefy. W celu skutecznej realizacji tego porozumienia kwestie dotyczące polityki wizowej, wiz krótkoterminowych, wniosków azylowych i kontroli granicznych opierają się na wspólnych zasadach i procedurach. Jednocześnie, w celu zapewnienia bezpieczeństwa w strefie Schengen, wzmocniono współpracę i koordynację pomiędzy policją a organami sądowymi Państw Członkowskich. 

Na wewnętrznych granicach lądowych strefy Schengen zostały zlikwidowane dotychczas funkcjonujące przejścia graniczne a funkcjonariusze nie dokonują już w tych miejscach regularnych kontroli granicznych.

Zasada ta dotyczy zarówno obywateli państw członkowskich, jak również obywateli państw trzecich, którzy znajdują się na terytorium strefy. Mimo braku kontroli w przejściach granicznych należy jednak przestrzegać przepisów oraz posiadać odpowiednie dokumenty, potwierdzające tożsamość, obywatelstwo oraz uprawniające do przekraczania granicy, a w przypadku obywateli państw trzecich, dodatkowo także poświadczających legalność i cel pobytu.

Obecnie strefa Schengen, czyli obszar pozbawiony granic, obejmuje 22 państwa UE (z wyłączeniem Bułgarii, Chorwacji, Cypru, Irlandii, Rumunii). Należy jednak pamiętać, że w strefie Schengen obecne są również cztery państwa stowarzyszone, na podstawie umów międzynarodowych: Islandia, Norwegia oraz Szwajcaria i Lichtenstein. To oznacza, że w sumie w strefie jest 26 państw. Taką prawidłową odpowiedź wskazało w naszym quizie tylko dwie trzecie (65 proc.) uczestników. Aż ośmiu na dziesięciu (79 proc.) wiedziało jednak, że do strefy nie należy Chorwacja.

Regulacje dotyczące przejść granicznych na granicach zewnętrznych zawarte są w Kodeksie granicznym Schengen; baza niezbędnych danych ujęta została w Systemie Informacyjnym Schengen, a niezbędne środki dzielone są w ramach Funduszu Bezpieczeństwa Wewnętrznego. Funkcjonowanie strefy wspierane jest przez cały szereg systemów i procedur.

Za monitorowanie zewnętrznych granic UE odpowiada Europejska Agencja Straży Granicznej i Przybrzeżnej (EBCGA/Frontex). Powołano ją do życia w 2004 roku (nie wiedziała o tym jedna trzecia internautów biorących udział w quizie).

W listopadzie 2019 r. agencja uległa wzmocnieniu dzięki nowemu mandatowi i własnym środkom oraz uprawnieniom pozwalającym jej chronić granice zewnętrzne, skuteczniej przeprowadzać operacje powrotowe i współpracować z państwami spoza UE. Najważniejszym elementem tej wzmocnionej agencji będzie stały korpus 10 000 funkcjonariuszy straży granicznej posiadających uprawnienia wykonawcze, by stale wspierać państwa członkowskie.

Państwo, które znalazło się pod nagłą i wyjątkową presją, przede wszystkim w przypadku masowego napływu obywateli państw trzecich usiłujących nielegalnie przedostać się na terytorium państwa członkowskiego, może wnioskować o pomoc Zespołów Szybkiej Interwencji na Granicy (RABIT).

Rezerwa szybkiego reagowania stanowi stały korpus składający się z funkcjonariuszy straży granicznej i innych członków personelu, który może być oddany do natychmiastowej dyspozycji Agencji.

aba/