W świetle polskich przepisów prowadzenie działalności bankowej przez gminy jest dozwolone – uważa dr Jacek Sierak z Uczelni Łazarskiego.

Przed II wojną światową magistrat mógł zakładać Komunalne Kasy Oszczędnościowe. Czy JST poza obligacjami i innymi papierami dłużnymi mają taką możliwość? – takie pytanie wykładowcy zadał uczestnik szkolenia Samorządowa Akademia Finansów.

Więcej na temat bezpłatnego szkolenia „Samorządowa Akademia Finansów – tutaj.

Zdaniem dra Jacka Sieraka prowadzenie działalności bankowej przez JST jest w świetle polskich przepisów prawa dozwolone. Według niego prawo do tego mają jedynie gminy. Ograniczony jest także wybór form organizacyjno-prawnych, w jakich działalność bankowa JST mogłaby być prowadzona - możliwe jest jej prowadzenie w formie bankowej spółki akcyjnej.

Ekspert przypomina, że w odróżnieniu od okresu międzywojennego obecne przepisy prawa publicznego, zarówno w części dotyczącej organizacji systemu bankowego (publiczne prawo bankowe), jak i prawa administracyjnego, nie odnoszą się w bezpośredni sposób do możliwości tworzenia oraz funkcjonowania żadnego rodzaju banków komunalnych (samorządowych).

W swoich wyjaśnieniach zaznacza, że problematyka działalności gospodarczej JST regulowana jest ustawą o gospodarce komunalnej. Art. 10 tej ustawy określa, że poza sferą użyteczności publicznej gmina może tworzyć spółki prawa handlowego i przystępować do nich, jeżeli łącznie zostaną spełnione następujące warunki:

1) istnieją niezaspokojone potrzeby wspólnoty samorządowej na rynku lokalnym;
2) występujące w gminie bezrobocie w znacznym stopniu wpływa ujemnie na poziom życia wspólnoty samorządowej, a zastosowanie innych działań i wynikających z obowiązujących przepisów środków prawnych nie doprowadziło do aktywizacji gospodarczej, a w szczególności do znacznego ożywienia rynku lokalnego lub trwałego ograniczenia bezrobocia.

W art 10.1 zapisano, że poza sferą użyteczności publicznej gmina może tworzyć spółki prawa handlowego i przystępować do nich również wówczas, jeżeli zbycie składnika mienia komunalnego mogącego stanowić wkład niepieniężny gminy do spółki albo też rozporządzenie nim w inny sposób spowoduje dla gminy poważną stratę majątkową.

Sierak wskazuje, że wspomniane ograniczenia dotyczące tworzenia spółek prawa handlowego i przystępowania przez gminę do nich nie mają zastosowania do posiadania przez gminę akcji lub udziałów spółek zajmujących się czynnościami bankowymi, ubezpieczeniowymi oraz działalnością doradczą, promocyjną, edukacyjną i wydawniczą na rzecz samorządu terytorialnego, a także innych spółek ważnych dla rozwoju gminy, w tym klubów sportowych działających w formie spółki kapitałowej.

Zdaniem Sieraka również część czynności wskazanych w art. 5 Prawa Bankowego (w tym udzielanie pożyczek) może być wykonywana poza działalnością bankową. - Jednak w przypadku, gdy wyżej wskazane czynności nie są wykonywane przez bank, nie mają statusu prawnego „czynności bankowych” - dodaje.

Podsumowując dr Sierak zaznacza, że sformułowanie z art. 10 ust. 3 u.g.k. „ograniczenia dotyczące tworzenia spółek prawa handlowego i przystępowania przez gminę do nich nie mają zastosowania do posiadania przez gminę akcji lub udziałów spółek zajmujących się czynnościami bankowymi” w kontekście całej regulacji należy rozumieć w ten sposób, że gmina może, po pierwsze, założyć bank w formie spółki akcyjnej, po drugie, może przystąpić do niego.

W takiej sytuacji, zdaniem dra Sieraka, przedmiotem działalności takiej instytucji może być każda z czynności wskazanych w art. 5 ust. 1 i 2 Ustawy Prawo bankowe.

- Można wiec stwierdzić, że prowadzenie działalności bankowej przez JST jest w świetle polskich przepisów prawa dozwolone. Prawo do tego mogłyby mieć jednak jedynie gminy. Ograniczony jest także wybór form organizacyjno-prawnych, w jakich działalność bankowa JST może być prowadzona - możliwe jest jej prowadzenie w formie bankowej spółki akcyjnej – podsumowuje ekspert.

mp/Serwis Samorządowy PAP