Budżety większości gmin w Polsce przynajmniej w połowie opierają się na dotacjach i subwencjach, w skrajnych przypadkach dochody własne to jedynie 15 proc. wpływów do gminnej kasy.

Tylko 87 samorządów odznacza się wysoką samodzielnością finansową - wynika z rankingu JST Zrównoważonego Rozwoju.

Według twórcy rankingu JST Zrównoważonego Rozwoju prof. Eugeniusza Sobczaka, stosunek dochodów własnych gmin do dochodów budżetowych ogółem świadczy o poziomie samodzielności finansowej samorządu.

„Im niższy jest wskaźnik, tym większe uzależnienie jednostki samorządu od sytuacji budżetu państwa, koniunktury gospodarczej czy poziomu bezrobocia. Jeśli ponad 50 proc. budżetu pochodzi ze źródeł zewnętrznych, to samorządy mają trudności z planowaniem długoterminowym inwestycji. Tymczasem te miasta, które charakteryzuje wysoki udział dochodów własnych, czyli ok. 70 proc., mają łatwiejsze zadanie” – wyjaśnił.

Jak pokazują dane pochodzące z rankingu, w 2015 r. jedynie 87 gmin w Polsce wyróżniało się wysoką samodzielnością finansową. Liderem pod tym względem została gmina wiejska Kleszczów, której dochody własne stanowiły 96,82 proc. budżetu.

Kolejne miejsca na podium zajęły gminy miejsko-wiejskie: Rewal, w którym odsetek dochodów własnych w budżecie wyniósł 88,99 proc. oraz Międzyzdroje z dochodami własnymi stanowiącymi 84,77 proc. budżetu. Zaraz za nimi znalazły się gmina miejsko-wiejska Polkowice (84,41 proc.) oraz gminy wiejskie Kobierzyce (83,47 proc.) i Jerzmanowa (82,75 proc.).

Biorąc pod uwagę gminy miejskie, największy współczynnik dochodów własnych w budżecie wystąpił w Zakopanem (79,97 proc.), Imielinie (78,25 proc.) i Jastarni (77,89 proc.). Natomiast wśród miast na prawach powiatu na prowadzeniu znalazły się Warszawa (77,43 proc.), Wrocław (74,64 proc.) i Sopot (73,80 proc.).

Z kolei w gronie najbardziej niesamodzielnych finansowo samorządów w 2015 r. znalazły się gminy wiejskie. Najmniejszy udział dochodów własnych w budżecie odnotowano w Janowcu Kościelnym (14,87 proc.), Lipnicy Wielkiej (15,47 proc.) i Jednorożcu (15,62 proc.). Niewielkie wartości wskaźnik ten przybrał również w Aleksandrowie (16,12 proc.), Rossoszy (16,49 proc.) i Korzennej (16,87 proc.).

Poniżej zestawienie gmin na podstawie danych pochodzących z rankingu JST Zrównoważonego Rozwoju.

PEŁNY RANKING GMIN POD WZGLĘDEM UDZIAŁU DOCHODÓW WŁASNYCH W BUDŻECIE

*Określając odsetek dochodów własnych w budżecie, twórcy rankingu przyznawali gminom po jednym punkcie za każdy procent.

Przypominamy również poprzednie części rankingu, które prezentowaliśmy na łamach Serwisu Samorządowego:

Gminy wg wzrostu. Sprawdź, jak rośnie twoja okolica: mamy komplet danych

Saldo migracji. Gdzie ludzie chcą mieszkać, a skąd uciekają? Tabela wszystkich gmin

Więcej informacji na temat rankingu JST Zrównoważonego Rozwoju można znaleźć pod adresem: https://anagmis.wordpress.com/.

Do dochodów własnych w gminach należą m.in. podatki lokalne: podatek od nieruchomości, rolny, leśny, od środków transportowych, czynności cywilnoprawnych, spadków i darowizn oraz podatek dochodowy płacony w postaci karty podatkowej, a także opłaty lokalne np. opłata skarbowa, targowa, miejscowa.

W strukturze dochodów gmin najbardziej efektywnym i najważniejszym podatkiem lokalnym jest podatek od nieruchomości. Zgodnie z przepisami ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego do dochodów własnych gmin, powiatów i województw zalicza się także udziały w podatkach dochodowych stanowiących dochód budżetu państwa. Ich wysokość jest zróżnicowana ze względu na szczebel jednostki, do której mają one trafić.

Istotnym źródłem wpływów budżetów JST są dochody z posiadanego majątku. Poziom wpływów zależy od zasobów posiadanego przez daną jednostkę mienia. Do najczęściej występujących należą dochody: ze sprzedaży majątku, z najmu, dzierżawy, eksploatacji lokali komunalnych, z opłat za korzystanie z infrastruktury komunalnej, akcji i udziałów w spółkach akcyjnych i spółkach z o.o., z tytułu odsetek od środków finansowych zgromadzonych na rachunkach bankowych oraz od udzielonych pożyczek, a także przychody z prywatyzacji przedsiębiorstw należących do jednostek samorządu terytorialnego.