Projektowane zmiany obejmują wprowadzenie umowy najmu senioralnego lokalu jako nowego rozwiązania mającego zapewnić osobom starszym, samodzielnie zamieszkującym w lokalach położonych na wyższych kondygnacjach budynków niewyposażonych w windy, możliwość przeniesienia się do przestrzeni, która nie będzie ograniczać ich samodzielności.

W uzasadnieniu projektu wskazano, że problem tzw. „więźniów czwartego piętra” staje się coraz bardziej palący, a jego skala będzie narastać. Obecnie w Polsce blisko 9,9 mln osób to seniorzy (60 lat i więcej), co stanowi 26,3 proc. ludności. Prognozy GUS wskazują, że do 2050 roku udział tej grupy wzrośnie do około 40 proc. 

Na czym polega najem senioralny?

Nowe rozwiązanie, oparte na instytucji mieszkaniowego zasobu gminy, umożliwi gminom uruchomienie nowego rodzaju wsparcia dla osób starszych. Zakłada ono, że seniorzy, będący właścicielami mieszkań na co najmniej czwartej kondygnacji naziemnej (czyli co najmniej na 3. piętrze) w budynkach bez windy, będą mogli zawrzeć z gminą umowę najmu lokalu wchodzącego w skład gminnego zasobu. Warunkiem jest jednoczesne wynajęcie gminie lokalu, w którym dotychczas zamieszkiwali.

Lokal gminny wynajmowany w ramach umowy najmu senioralnego będzie musiał zapewniać seniorom swobodny dostęp, co oznacza, że będzie musiał znajdować się na parterze albo na wyższych piętrach, pod warunkiem, że budynek jest wyposażony w windę. Co istotne, seniorzy nie będą musieli spełniać kryterium dochodowego obowiązującego przy standardowych umowach najmu lokali komunalnych. Jak wyjaśniono w uzasadnieniu, "wynajęcie tych mieszkań nie wynika bowiem z ich trudnej sytuacji materialnej, lecz z ograniczeń w codziennym życiu spowodowanych utrudnionym dostępem do mieszkań".

Zgodnie z projektem wejście w życie umowy najmu senioralnego lokalu będzie uwarunkowane podpisaniem z gminą umowy najmu lokalu stanowiącego własność seniora. Zasadniczo te dwie umowy najmu lokalu mają obowiązywać równolegle. W okresie obowiązywania umowy najmu senioralnego lokalu, właścicielowi będzie przysługiwało prawo do wypowiedzenia umowy najmu lokalu zawartej z gminą. W przypadku rezygnacji osoby starszej z wynajmu lokalu gminnego lub jej śmierci, mieszkanie stanowiące jej własność będzie zwracane lub pozostanie w masie spadkowej.

Proponowane rozwiązanie ma na celu przede wszystkim poprawę jakości życia osób starszych i umożliwienie im dłuższego zachowania niezależności w miejscu zamieszkania, bez konieczności pobytu w domach pomocy społecznej. W uzasadnieniu projektu wskazano, że rozwiązanie będzie korzystne zarówno dla seniorów, jak i dla gmin, którym pozwoli na lepsze zarządzanie zasobami mieszkaniowymi.

Mieszkania wynajęte od seniorów będą mogły być podnajmowane na zasadach obowiązujących w mieszkaniowym zasobie gminy osobom oczekującym na lokal komunalny, np. młodym rodzinom czy osobom z niskimi dochodami. Pozwoli to na efektywniejsze wykorzystanie istniejących mieszkań i bardziej równomierne rozmieszczenie zasobów, co pozytywnie wpłynie na dynamikę społeczną i stworzy warunki do lepszego współistnienia różnych grup wiekowych. Dodatkowo, rozwiązanie to może obniżyć koszty gmin związane z zapewnieniem opieki długoterminowej.

Zgodnie z projektem nowe przepisy mają wejść w życie 1 stycznia 2026 r. 


mp/