Rady gmin i wojewodowie będą ustalać miejsca pamięci narodowej – przewiduje projekt ustawy przygotowanej przez PiS. Szefowie samorządów zdecydują o rozbiórce obiektu wzniesionego w celu upamiętnienia wydarzeń lub osób niezasługujących na uczczenie.

Projekt dotyczy ustanawiania, utrzymywania, ochrony i znoszenia miejsc pamięci narodowej, zasad odbywania zgromadzeń, imprez masowych i prowadzenia działalności gospodarczej na obszarze miejsc pamięci narodowej oraz zasad funkcjonowania nowego organu - Rady Ochrony Pamięci Narodowej.

Jak podkreślają posłowie PiS, do tej pory brak było całościowej regulacji, obejmującej całości tej tematyki, a nowe prawa ma zastąpić obowiązującą ustawę z dnia 21 stycznia 1988 roku o Radzie Ochrony Miejsc Pamięci Narodowej. Dodatkowo, przepisy mają naprzeciw oczekiwaniom środowisk kombatanckich, tworząc kompleksowy, instytucjonalny system ochrony miejsc pamięci.

Organem właściwym w sprawach ochrony miejsc pamięci narodowej ma być rada gminy lub wojewoda. Rada gmin będzie ustanawiać lokalne Miejsca Pamięci Narodowej - z urzędu lub na wniosek m.in. Rady Ochrony Pamięci Narodowej, osoby fizycznej, osoby prawnej lub organizacji społecznej. W przypadku upamiętnienia zdarzeń lub postaci o charakterze regionalnym lub ogólnopaństwowym wojewoda będzie mógł jednak przejąć to postępowanie.

W kompetencji wójta, burmistrza lub prezydenta miasta znajdą się również decyzje o rozbiórce obiektu lub usunięciu przedmiotu, wzniesionego lub umieszczonego w celu upamiętnienia wydarzeń lub osób niezasługujących na uczczenie ich Miejscem Pamięci Narodowej.

Utrzymanie Miejsca Pamięci Narodowej ma obciążać wnioskodawcę, w przypadku miejsc ustanowionych przez Radę Gminy lub wojewodę po przejęciu postępowania wszczętego przez radę Gminy, utrzymanie ma stanowić zadanie własne gminy.

W zakresie organizowania zgromadzeń na obszarze lub w bezpośrednim otoczeniu Miejsc Pamięci Narodowej ustawa wprowadza kilka rozwiązań szczególnych w stosunku do ustawy Prawo o zgromadzeniach. Projekt m.in. skraca termin ostatniego dnia na powiadomienie o zgromadzeniu z trzech dni przed zgromadzeniem na 14 dni oraz 30 dni w przypadku imprezy masowej.

Wojewoda otrzymuje kompetencję wydania zakazu prowadzenia działalności gospodarczej na obszarze lub w bezpośrednim otoczeniu Miejsc Pamięci Narodowej jeśli prowadzenie tej działalności mogłoby powodować rażące naruszenie, lub faktycznie zagraża w sposób rażący powadze lub charakterowi miejsca.

Projekt ustawy przewiduje również utworzenie Wojewódzkich Rad Ochrony Pamięci Narodowej, organu opiniodawczo – doradczego wojewody, jak również, fakultatywnie, na podstawie uchwały Rady Gminy, gminnych Rad Ochrony Pamięci Narodowej.

Jak twierdzą wnioskodawcy, ustawa po wejściu w życie spowoduje trudne na obecnym etapie do oszacowania koszty zarówno dla budżetu państwa, jak i jednostek samorządu terytorialnego.

„Koszty związane z utrzymaniem i ochroną miejsc pamięci są już obecnie ponoszone przez organy samorządy terytorialnego. Zwiększyć się mogą natomiast koszty etatowe dotyczące prowadzenia postępowań przez Urzędy Wojewódzkie i Gminy w sprawie ustanowienia miejsc pamięci” – czytamy w uzasadnieniu.

Przeciwny projektowi jest rząd. Zdaniem ministra kultury, propozycja poselska zawiera wiele błędów o charakterze merytorycznym, legislacyjnymi redakcyjnym. Ponadto, w resorcie prowadzone są obecnie prace nad nową propozycją przepisów w tej sprawie.

Uwagi do projektu zgłosiły również urzędy marszałkowskie.

/dp/