Pięć kryteriów decyduje o przyznaniu gminie lub miejscowości statusu miasta. Głównym jest liczba mieszkańców.

 - Rocznie wpływa do MSWiA kilka wniosków gmin lub miejscowości o przyznanie praw miejskich – mówi Adam Misiuwianiec, który nadzoruje procedurę w Departamencie Administracji Publicznej. Podkreśla, że wiele gmin wcześniej dzwoni do ministerstwa konsultując warunki formalne i kryteria, którymi kieruje się resort przy przygotowywaniu rozporządzenia dla Rady Ministrów.

 - Podstawowym i czytelnym warunkiem jest liczba ludności. Od wielu lat stosujemy zasadę, że miasto nie może mieć mniej niż 2 tysiące mieszkańców – tłumaczy.

Do tego przynajmniej 60% mieszkańców miejscowości lub gminy musi utrzymywać się z działalności pozarolniczej, powinno być wyodrębnione centrum, brak zabudowy zagrodowej w części miejskiej oraz powinna istnieć niezbędna infrastruktura techniczna (wodociągi, kanalizacja).

Dodatkowym argumentem jest posiadanie praw miejskich w przeszłości.

Jak podkreśla Adam Misiuwianiec, ministerstwo odmawia przyznania praw miejskich wsiom, które występują o ten status dla całego obrębu geodezyjnego. – Co to za miasto, którego większość obszaru stanowią pola uprawne albo łąki – zauważa.

Zgodnie z przepisami wójt po uzyskaniu przez gminę lub miejscowość praw miejskich automatycznie staje się burmistrzem. – Zgodnie z ustawą o samorządzie gminnym, jeżeli siedziba rady gminy mieści się na terenie miejscowości, która ma status miasta, organem stanowiącym jest rada miasta, a organem wykonawczym burmistrz – tłumaczy.

Prawo przewiduje także możliwość rezygnacji z praw miejskich. Taki przypadek miał miejsce  w ubiegłym roku, kiedy Szczawnica z gminy miejskiej stała się gminą miejsko-wiejską.

 - W takich sytuacjach decydują zazwyczaj finanse. Są środki europejskie np. na agroturystykę, które przysługują tylko terenom wiejskim – wyjaśnia Adam Misiuwianiec.

Jego zdaniem, zmiana statusu gminy na miejską obecnie wynika głównie ze względów prestiżowych. – Jest to główny powód składania tego typu wniosków, bo o „prawach miejskich”, takich jak prawo targu, można było mówić w przeszłości, teraz raczej należy używać pojęcia „status miasta”.

Zgodnie z ustawą o samorządzie gminnym, uzyskanie praw miejskich może nastąpić m.in. na podstawie wniosku rady gminy uzupełnionego o uzasadnienie, opis konsultacji społecznych, mapy oraz opinię wojewody.

Aby zmiana statusu mogła nastąpić od początku kolejnego roku wniosek musi zostać złożony do 31 marca. Rada Ministrów odpowiednie rozporządzenie musi wydać do końca lipca.

/dp/