Sejm uchwalił w poniedziałek wieczorem ustawę o "szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych".

Ustawa zakłada, że w przypadku masowego wystąpieniem zakażeń jednostki samorządu terytorialnego będą mogły otrzymywać dotacje celowe z budżetu państwa.

Nowe przepisy mają "przygotować administrację państwową na ewentualną konieczność zmierzenia się z epidemią nowej choroby zakaźnej". W tym celu przewidziano m.in. specjalne mechanizmy koordynacji działań rządu oraz administracji rządowej i samorządowej, w tym:

- możliwość nałożenia przez premiera, na wniosek ministra zdrowia, obowiązków na spółki lecznicze i samorządy;

- umożliwienie wojewodom wydawania poleceń obowiązujących wszystkie organy administracji rządowej oraz organy samorządu terytorialnego, samorządowe osoby prawne oraz samorządowe jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej. Polecenia te mogłyby być wydawane także ustnie, telefonicznie, za pomocą środków komunikacji elektronicznej lub za pomocą innych środków łączności.

Specustawa przewiduje też zmiany w innych ustawach np. o zarządzaniu kryzysowym. W tej regulacji znalazłby się nowy obowiązek organów samorządu: na potrzeby zapewnienia ochrony lokalnej społeczności w sytuacji kryzysowej wójt, burmistrz, prezydent miasta określą szczególne formy udzielania pomocy dla lokalnej społeczności. W tym celu mieliby sporządzać wykaz szczególnych form udzielania pomocy wraz z informacją dla mieszkańców o możliwości ich uwzględnienia w tym wykazie.

Z kolei w ustawie o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych przewiduje się wprowadzenie nowych pojęć:

- strefa zero - obszar, na którym wystąpił stan epidemii, znajdujący się bezpośrednio wokół ogniska wirusa, podlegający ograniczeniom, w szczególności  zakazom, nakazom oraz środkom kontroli;

- strefa buforowa - obszar wokół strefy zero, podlegającą ograniczeniom, w szczególności zakazom lub nakazom dotyczącym przemieszczania się ludzi;

- strefa zagrożenia - obszar, na którym możliwe jest ryzyko wystąpienia stanu epidemii;

- zagrożony obszar - obszar jednej lub kilku jednostek podziału terytorialnego kraju lub obszar określony w sposób inny niż przez odniesienie do jednostek podziału terytorialnego kraju;

- miejsce kwarantanny - odrębny obiekt budowlany czasowego pobytu osób chorych lub podejrzanych o zachorowanie, w którym prowadzi się kwarantannę.

Jeżeli użycie innych sił i środków okazałoby się niemożliwe, minister obrony może przekazać do dyspozycji Głównego Inspektora Sanitarnego lub wojewody, na którego obszarze podejmowane są działania związane ze stanem zagrożenia epidemicznego, stanem epidemii albo w razie niebezpieczeństwa szerzenia się zakażenia lub choroby zakaźnej, pododdziały lub oddziały wojska.

W przypadku zaś wystąpienia stanu epidemii lub stanu zagrożenia epidemicznego o charakterze i w rozmiarach przekraczających możliwości działania właściwych organów administracji rządowej i organów jednostek samorządu terytorialnego, rząd może określić, w drodze rozporządzenia:

- zagrożony obszar wraz ze wskazaniem rodzaju strefy, na którym wystąpił stan epidemii lub stan zagrożenia epidemicznego,- rodzaj stosowanych rozwiązań, uwzględniając bieżące możliwości budżetu państwa oraz budżetów jednostek samorządu terytorialnego.

W rozporządzeniu tym można ustanowić: ograniczenia, obowiązki i nakazy; czasowe ograniczenie działalności określonych przedsiębiorców; czasową reglamentację zaopatrzenia w określonego rodzaju artykuły; obowiązek poddania się badaniom lekarskim oraz stosowaniu innych środków profilaktycznych i zabiegów przez osoby chore i podejrzane o zachorowanie; obowiązek poddania się kwarantannie; miejsce kwarantanny; zakaz opuszczania miejsca kwarantanny; czasowe ograniczenie korzystania z lokali lub terenów oraz obowiązek ich zabezpieczenia; nakaz ewakuacji w ustalonym czasie z określonych miejsc, terenów i obiektów; nakaz lub zakaz przebywania w określonych miejscach i obiektach oraz na określonych obszarach; zakaz opuszczania strefy zero przez osoby chore i podejrzane o zachorowanie; nakaz określonego sposobu przemieszczania się.

W przypadku oświaty gdy wystąpią "nadzwyczajne okoliczności zagrażające życiu lub zdrowiu dzieci i młodzieży", nowa regulacja pozwala ministrowi edukacji, by na podstawie rozporządzenia czasowo ograniczyć lub zawiesić "funkcjonowanie jednostek systemu oświaty na obszarze kraju lub jego części".

W przypadku długotrwałego ograniczenia lub zawieszenia funkcjonowania szkół powodujących, że nie będzie możliwe np. przeprowadzenie egzaminu ósmoklasisty lub maturalnego w obowiązujących terminach, minister mógłby wyłączyć stosowanie niektórych przepisów prawa oświatowego. Chodzi w szczególności o: prowadzenie rekrutacji, ocenianie, klasyfikowanie i promowanie uczniów, przeprowadzanie egzaminów, organizację roku szkolnego. Minister mógłby wprowadzić w tym zakresie odrębne unormowania, tak aby zapewnić prawidłową realizację funkcjonowania systemu oświaty.

W przypadku długotrwałego ograniczenia lub zawieszenia funkcjonowania jednostek systemu oświaty specustawa przewiduje dodatkowy zasiłek opiekuńczy dla rodziców dzieci do lat 8 na czas kwarantanny. Proponuje się, by okres pobierania tego zasiłku opiekuńczego nie był wliczany do okresu pobierania zasiłku opiekuńczego, określonego w ustawie o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia chorobowego wynoszącego 60 dni.

Ponadto na wypadek wystąpienia epidemii ustawa przewiduje m.in.

-  możliwości łatwiejszego zlecania przez pracodawcę pracy zdalnej w czasie kwarantanny lub nadzoru epidemiologicznego;

- możliwości wyłączenia stosowania prawa zamówień publicznych w odniesieniu do zamówień niezbędnych do przeciwdziałania COVID-19;

- możliwości wyłączania stosowania prawa budowlanego oraz ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami do projektowania, budowy, przebudowy, remontu, utrzymania i rozbiórki obiektów budowlanych w związku z przeciwdziałaniem COVID-19.

W trakcie prac sejmowych z rządowego projektu usunięto zapis przewidujący, że Skarb Państwa, organy jednostek samorządu terytorialnego oraz państwowe jednostki organizacyjne nie ponoszą odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną w związku z uzasadnionymi działaniami mającymi na celu przeciwdziałanie COVID-19.

Rząd przyjął projekt w niedzielę w trybie obiegowym - bez posiedzenia Rady Ministrów. W poniedziałek odbyło się w Sejmie pierwsze czytanie projektu. Wieczorem Sejm przeprowadził drugie czytanie i zdecydowano, by przejść natychmiast do głosowania. Jeszcze w tym tygodniu specustawą ma zająć się Senat.

Nowe przepisy mają wejść w życie dzień po ogłoszeniu.

js/