Osoby zagrożone wykluczeniem społecznym mogą liczyć na większe wsparcie przy zakładaniu spółdzielni socjalnych. Gmina także będzie mogła powołać spółdzielnie socjalną, a działania na jej rzecz np. doradcze nie będą stanowić pomocy publicznej, a wkład własny.

Zmiany wprowadzi nowelizacja ustawy o spółdzielniach socjalnych, którą w czwartek, 2 kwietnia przyjął Sejm.

Założycielami i członkami spółdzielni są przede wszystkim osoby zagrożone wykluczeniem społecznym, m.in. długotrwale bezrobotni, bezdomni, osoby uzależnione od alkoholu i narkotyków po zakończeniu leczenia, niepełnosprawni, a także zwolnieni z zakładów karnych, uchodźcy i chorzy psychicznie. Członkostwo w spółdzielniach to dla nich szansa na pracę i na zdobycie doświadczenia, które później może się przydać na otwartym rynku pracy.

Do tej pory gminne osoby prawne mogły przystępować do spółdzielni socjalnych jako członkowie, ale dopiero po jej zarejestrowaniu i tylko w przypadku, gdy status nie stanowił inaczej. Teraz możliwe będzie powołanie spółdzielni socjalnej także przez gminy i organizacje pozarządowe.

- Często bowiem osoby zagrożone wykluczeniem społecznym nie są w stanie samodzielnie zainicjować powołanie spółdzielni socjalnej. Impulsem może być inicjatywa osób prawnych – podkreślono w uzasadnieniu do projektu.

Gminy mają być założycielami spółdzielni jedynie w pierwszym okresie jej funkcjonowania, później osoby zagrożone wykluczeniem społecznym zatrudnione w spółdzielni co najmniej 12 miesięcy będą mogły ją przejąć.

Nowelizacja niesie liczne ułatwienia dla założycieli i członków spółdzielni socjalnych.

Zwiększono poziom dotacji dla bezrobotnego na założenie spółdzielni socjalnej z Funduszu Pracy z dotychczasowych 8 tys. zł do prawie 19 tys. zł. Nowelizacja przewiduje wydłużenie z 12 do 36 miesięcy okresu refundacji składek na ubezpieczenie społeczne. W kolejnych 12 miesiącach (do 48 miesiąca) składka miałaby wynosić 50 proc.

Dzięki nowelizacji osoby bezrobotne, które będą chciały założyć spółdzielnie socjalną mogą też liczyć na sfinansowanie kosztów pomocy prawnej, konsultacji i doradztwa z Funduszu Pracy.

Ponadto, w nowo tworzonych spółdzielniach proporcje między osobami zagrożonymi wykluczeniem a pozostałymi członkami spółdzielni mają wynosić 50:50. Dotychczas było to 80:20.  Na przykład we Włoszech, proporcje te są jeszcze bardzie liberalne i wynoszą 30 proc. osób zagrożonych wykluczeniem w stosunku do stanu zatrudnienia.

Po wejściu w życie nowych przepisów, zatrudnienie członków spółdzielni będzie możliwe nie tylko na podstawie umowy o pracę.

Nowelizacja wprowadza możliwość stosowania uproszczonej rachunkowości, o którą apelowali spółdzielcy. Będą mogły ją stosować spółdzielnie socjalne, których przychody netto ze sprzedaży za poprzedni rok wyniosły co najmniej 800 tys. euro w walucie polskiej.

Projekt doprecyzowuje także możliwość wspierania spółdzielni w formie dotacji, pożyczek i kredytów, poręczeń, usług i doradztwa. Działania usługowe i doradcze realizowane przez członka spółdzielni – jednostkę samorządu terytorialnego – nie będą stanowić pomocy publicznej, ale wkład członka spółdzielni.

Na początku 2008 r. w Krajowym Rejestrze Sądowym zarejestrowanych było 139 spółdzielni socjalnych. Najwięcej - w województwie śląskim (24), wielkopolskim (20), warmińsko-mazurskim (14). Najmniej spółdzielni funkcjonowało w województwach: świętokrzyskim (1) i podlaskim (2).

Najczęściej spółdzielnie rejestrują się jako wielobranżowe. Szczególnie często podejmują działania w branży remontowo-budowlanej.

W ostatnim okresie wiele spółdzielni socjalnych powstało i rozwijało się dzięki projektom z Inicjatywy Wspólnotowej EQUAL. Partnerstwo „Tu jest praca” wypracowało model doradztwa i wsparcia finansowego dla spółdzielni. W ramach partnerstwa „Ekonomia społeczna w praktyce” utworzono nowatorskie formy Centrów Ekonomii Społecznej. W wielu gminach zainicjowano partnerstwa lokalne na rzecz rozwoju ekonomii społecznej, np. „Program Wspierania Ekonomii Społecznej w Gminie Żmigród”, „Miejsko-Gminny Program Wspierania Ekonomii Społecznej w Powiecie Wałbrzyskim i Mieście Świdnica”.

Projekt nowelizacji ustawy o spółdzielniach socjalnych publikujemy poniżej.

/amk/