Zdaniem Izby każdy tego typu przypadek powinien być przeanalizowany w świetle § 9 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 14 września 2004 r. w sprawie sposobu i trybu przeprowadzania przetargów oraz rokowań na zbycie nieruchomości, a także innych przepisów ustawowych o charakterze antykorpucyjnym. Według Izby podobnej analizie należy poddać sytuację udziału w przetargach gminnych członków rodziny organu wykonawczego gminy.
 
Z pytaniem do RIO w Bydgoszczy zwrócił się wójt gminy, który chciał wziąć udział w przetargu na nabycie lokalu użytkowego stanowiącego własność gminy Chełmno. Wójt poprosił Izbę o wyjaśnienie, czy może on jako osoba fizyczna nabyć ten lokal (wziąć udział w przetargu) będąc jednocześnie zbywcą i nabywcą. Wójt rozważał przy tym, że ewentualnie w przetargu mogłaby wziąć udział jego córka.

W odpowiedzi RIO przywołała obowiązujący od 31 sierpnia 2023 r. art. 24fa ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz.. U. z 2023 r. poz. 40 ze zm.). Zgodnie z nim wójtowie, zastępcy wójtów, radni, małżonkowie wójtów, zastępców wójtów, radnych, a także osoby pozostające we wspólnym pożyciu z wójtami, zastępcami wójtów, radnymi, nie mogą m.in. zawierać umów najmu lokali mieszkalnych stanowiących mieszkaniowy zasób gminy, w której wójt lub zastępca wójta pełni funkcję ani nabywać własności lokali mieszkalnych stanowiących mieszkaniowy zasób gminy, w której wójt lub zastępca wójta pełni funkcję lub radny uzyskał mandat. 

RIO zwróciła jednak uwagę, że powyższy przepis nie dotyczy lokali użytkowych, a w obowiązujących przepisach brak jest jednoznacznego zakazu udziału osoby pełniącej funkcję wójta gminy w przetargu na nabycie lokalu użytkowego, sprzedawanego przez tę gminę.

Dlatego, w ocenie Izby, należałoby zbadać, czy w danej sytuacji będzie miał zastosowanie § 9 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 14 września 2004 r. w sprawie sposobu i trybu przeprowadzania przetargów oraz rokowań na zbycie nieruchomości (Dz. U. z 2021 r. poz. 2213), który stanowi, że w przetargu nie mogą uczestniczyć osoby wchodzące w skład komisji przetargowej oraz osoby bliskie tym osobom, a także osoby, które pozostają z członkami komisji przetargowej w takim stosunku prawnym lub faktycznym, że może budzić to uzasadnione wątpliwości co do bezstronności komisji przetargowej. 

RIO zauważyła też, że nabycie lokalu nie wiąże się co prawda z automatycznym podjęciem działalności gospodarczej, „jednakże należy pamiętać, że zgodnie z art. 4 pkt 6 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o ograniczeniu prowadzenia działalności gospodarczej przez osoby pełniące funkcje publiczne (Dz. U. z 2023 r. poz. 1090), m.in. wójtowie gmin nie mogą prowadzić działalności gospodarczej na własny rachunek lub wspólnie z innymi osobami, a także zarządzać taką działalnością lub być przedstawicielem czy pełnomocnikiem w prowadzeniu takiej działalności, a naruszenie tego zakazu powoduje wygaśnięcie mandatu”. 

mp/