Reformę polityki rozwoju podzielono na dwa etapy; drugi ma wprowadzany stopniowo, w kolejnych latach. Wprowadzane w pierwszym etapie zmiany mają na celu integrację wymiaru społeczno-gospodarczego i przestrzennego w dokumentach strategicznych, przygotowywanych na poziomie krajowym, regionalnym i lokalnym. Na poziomie lokalnym nowelizacja ujęła w ramy prawne strategie: rozwoju gminy oraz rozwoju ponadlokalnego, jako dokumenty nieobligatoryjne.

W ramach nowelizacji w ustawie o samorządzie gminnym znalazły się szczegółowe regulacje dotyczące sporządzania strategii rozwoju gminy. Chodzi o stworzenie możliwości sporządzania przez gminę dokumentu określającego strategię działania w perspektywie średniookresowej, włączenie w prace społeczności lokalnej (konsultacje społeczne) oraz stworzenie podstaw do sprawdzania postępów w realizacji założonych celów. Wprawdzie już obecnie znaczna część gmin, mimo braku formalnej możliwości, przygotowuje strategie rozwoju, ale sporządza je głównie na potrzeby pozyskiwania funduszy europejskich. Nowelizacja nie zmusza samorządów lokalnych do opracowywania strategii, ale te, które się na to zdecydują, będą musiały spełnić szereg ustawowych warunków.

Rozwój na bazie strategii, czy na żywioł?

Po pierwsze jeśli gmina ma już strategię, to musi ona być spójna ze strategią rozwoju województwa lub strategią rozwoju ponadlokalnego. Nowela wprowadziła wymóg uzyskania opinii dotyczącej jej spójności (wydawanej przez zarząd województwa) z ustaleniami i rekomendacjami określonymi w strategii rozwoju województwa. Chodzi o systemową spójność dokumentów oraz umożliwienie komplementarności działań podejmowanych na różnych poziomach zarządzania.

Po drugie strategia ma zawierać wnioski z przeprowadzonej diagnozy społecznej, gospodarczej i przestrzennej gminy, strategiczne cele rozwoju oraz kierunki działań, podejmowanych dla ich osiągnięcia, rezultaty planowanych działań w ujęciu wskaźnikowym, ramy i źródła finansowania. W dokumencie muszą się ponadto znaleźć ustalenia i rekomendacje w zakresie kształtowania i prowadzenia polityki przestrzennej w gminie - jako punkt wyjścia dla miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego. Chodzi tu o zintegrowanie planowania społecznego i gospodarczego z przestrzennym.

Zgodnie z nowelą rada gminy uchwałą określa procedurę sporządzenia strategii lokalnej i ma dowolność w zakresie ustalenia zasad, trybu i harmonogramu jej tworzenia. Także uchwałą rady gminy strategia jest następnie przyjmowana.

Projekt strategii opracowuje wójt, burmistrz bądź prezydent miasta. Projekt musi być następnie skierowany do konsultacji z mieszkańcami, sąsiednimi gminami, lokalnymi partnerami społecznymi, czy regionalnym zarządem gospodarki wodnej. Jest też kierowany do zarządu województwa w celu wydania opinii dotyczącej sposobu uwzględnienia ustaleń i rekomendacji w zakresie kształtowania i prowadzenia polityki przestrzennej w województwie. Na wydanie opinii zarząd województwa ma 30 dni, a w przypadku braku opinii uznaje się, że strategia rozwoju gminy jest spójna ze strategią rozwoju województwa.

Strategia rozwoju ponadlokalnego jest opracowywana z udziałem powiatu, jeżeli w pracach uczestniczą wszystkie gminy z terytorium tego powiatu. W przypadku gdy przynajmniej jedna gmina znajduje się na terytorium danego powiatu, starostwo może, ale nie musi, uczestniczyć w opracowywaniu dokumentu. Chodzi tu o pogodzenie potrzeb i interesów gmin różnych kategorii - miejskich na prawach powiatu, miejskich, miejsko-wiejskich i wiejskich - które różnią się katalogiem zadań własnych. W konsekwencji w strategii ponadlokalnej powinny obowiązkowo znaleźć się plany inwestycji, których zasięg wykracza poza terytorium jednej gminy, czy planowane usługi publiczne typu transport publiczny i opieka przedszkolna.

Zgodnie z nowelizacją w celu przygotowania i realizacji strategii rozwoju ponadlokalnego gminy mogą tworzyć związki międzygminne, stowarzyszenia lub zawierać porozumienia międzygminne.

woj/