Związek Gmin Wiejskich Rzeczypospolitej Polskiej (ZGWRP) przygotował stanowisko dotyczące projektu ustawy o zmianie ustawy – Prawo geologiczne i górnicze oraz niektórych innych ustaw (druk sejmowy nr 3238).

Jednym z najważniejszych rozwiązań projektu, który pod koniec kwietnia przyjął rząd, jest wprowadzenie definicji "złoża strategicznego", które ze względu na swoje znaczenie dla gospodarki lub bezpieczeństwa kraju podlegać będzie szczególnej ochronie prawnej. "Pozwoli to uniknąć wątpliwości interpretacyjnych oraz usankcjonuje szczególne miejsce, jakie zajmą złoża strategiczne w hierarchii krajowych złóż kopalin" – napisano w uzasadnieniu.

Nowe przepisy uregulują proces uznawania złoża za strategiczne - na podstawie decyzji ministra klimatu i środowiska. Minister będzie jednocześnie prowadził w BIP wykaz złóż strategicznych. Projekt wprowadza też instrumenty mające zapewnić większą skuteczność, jeśli chodzi o ujawnianie złóż kopalin w dokumentach planistycznych.

Zdaniem przedstawicieli gmin wiejskich proponowane regulacje znacząco ingerują we władztwo planistyczne gmin na obszarze występowania złóż kopalin, a także wprowadzają wprost zakaz zabudowy nad złożami, które na podstawie decyzji administracyjnej zostaną uznane za strategiczne. A wszystko to bez kompensacji strat w formie odszkodowania.

„Biorąc pod uwagę proponowane przez Rząd zmiany w ww. ustawie, uważamy, że godzą one w istotę samorządu terytorialnego, interes społeczności lokalnych, prawa właścicieli nieruchomości oraz naczelne zasady ochrony środowiska będącego dobrem wspólnym wszystkich obywateli Rzeczypospolitej Polskiej, w tym ustrojową zasadę zrównoważonego rozwoju” – czytamy w opinii ZGWRP.

Samorządowcy wskazują m.in. na wątpliwości co do zgodności projektu z Konstytucją RP. W ocenie Związku regulacja ingeruje w prawo gmin do samodzielnego kształtowania gospodarki przestrzennej tj. władztwo planistyczne gminy. Tymczasem, jak zauważają przedstawiciele gmin wiejskich, projekt przewiduje, że przy przeprowadzeniu procedury wyznaczania złoża organ geologiczny nie tylko nie będzie musiał uwzględnić jakichkolwiek innych czynników środowiskowych na obszarze występowania np. złoża węgla brunatnego, ale gmina w żaden sposób na etapie postępowania administracyjnego nie będzie mogła zakwestionować ustaleń organu oraz zaskarżyć jego decyzji. 

„Niewiążąca opinia wójta (burmistrza, prezydenta) nie jest wystarczającym rozwiązaniem” – podkreślił ZGWRP w swojej opinii. 

Zdaniem samorządowców projekt godzi też w konstytucyjną zasadę zrównoważonego rozwoju, gdyż przyznaje prymat interesowi gospodarczemu przedsiębiorców zajmujących się wydobyciem węgla kamiennego i brunatnego, ponad interesem samorządu terytorialnego, społeczności lokalnych i właścicieli nieruchomości. 

W ocenie ZGWRP definicja złoża strategicznego skonstruowana jest w sposób, który pozwala uznaniowo, centralnym organom geologicznym, objąć każde złoże w Polsce takim charakterem, bez możliwości weryfikacji.

mp/