„Niejednorodność polskich samorządów, a wzmacnianie ich potencjału inwestycyjnego - priorytetowe obszary wsparcia inwestycji strategicznych” – to temat panelu dyskusyjnego, który odbył się w poniedziałek w sesji plenarnej Samorządowego Kongresu Finansowego Local Trends w Sopocie. Udział w dyskusji wzięli prezydentka Sopotu Magdalena Czarzyńska-Jachim i wiceprezes Banku Gospodarstwa Krajowego Tomasz Robaczyński.

„Nie chcemy się zadłużać na wydatki bieżące”

Prezydentka przekonywała, że polskie samorządy wcale nie są takie niejednorodne, jak się wydaje. „Ja jednak myślę, że jednorodnie mamy problemy z budżetem bieżącym. Tutaj raczej bym nie różnicowała samorządów, bo jak rozmawiamy w gronie samorządowym, to wszyscy nad tym bolejemy, że nie chcemy się zadłużać na wydatki bieżące. To jest duży kłopot” – oceniła Magdalena Czarzyńska-Jachim. 

Jak mówiła, trudno się myśli o wydatkach inwestycyjnych bez stabilizacji w budżetach bieżących.  „Mamy ostatnią chyba szansę jako Polska na pozyskanie bardzo dużych środków zewnętrznych czy europejskich. Natomiast ja cały czas mam z tyłu głowy, że co z tego, że wybuduję piękny żłobek, jak nie będzie mnie stać na to, żeby zapłacić osobom, które będą w tym żłobku pracowały” - wskazała. 

Dlatego jej zdaniem dla zwiększenia potencjału inwestycyjnego samorządów konieczne jest ustabilizowanie budżetów bieżących i zabezpieczenie dochodów własnych samorządów. Rozwiązaniem wielu problemów inwestycyjnych może być też współpraca między jednostkami samorządu terytorialnego. 

„Dużym wyzwaniem dla nas, dla samorządów jest większa współpraca w pozyskiwaniu środków zewnętrznych i realizacja wspólnych projektów. Musimy zacząć myśleć o pewnej komplementarności usług na naszych terenach, a nie (działać) tak, że w każdej gminie budujemy szpital, spalarnie czy inną inwestycję. Myślmy szerzej, bo to nam pozwoli zrobić to taniej i efektywniej i łatwiej będzie spłacać kredyty” – przekonywała.

Zwróciła też uwagę, że dużym wyzwaniem będzie wykorzystanie środków zewnętrznych, m.in. z KPO, które w myśl pierwotnych założeń mają być rozliczone do 2026 roku. 

„To naprawdę jest dramatycznie krótki czas na to, żeby te projekty zrealizować. Apelujemy o to, żeby jednak przemyśleć refinansowanie tych inwestycji, które już zrobiliśmy. Wiele gmin zakupiło autobusy, tramwaje, były inwestycje związane z zieloną transformacją. Myśmy te wydatki ponieśli także na przygotowanie inwestycji i jeżeli nie będzie refinansowania, to będzie nam ciężko sięgnąć po nowe środki. Ten mechanizm moim zdaniem jest bardzo istotny i mamy o czym rozmawiać” - powiedziała. 

„Rozmawiamy o refinansowaniu, to jest kluczowe”

„Na pewno jest tak, że potrzeby samorządów są różne. Te małe cały czas tkwią gdzieś w poprzedniej epoce, czyli tam potrzebna jest twarda infrastruktura drogowa i kanalizacyjna. W samorządach dużych terytorialnie, ale z małą liczbą mieszkańców konieczne jest zapewnienie podstawowych usług publicznych rozproszonym odbiorcom. Natomiast zupełnie inne potrzeby są w większych miastach” – mówił Tomasz Robaczyński, członek zarządu Banku Gospodarstwa Krajowego. 

Według wiceprezesa kluczowe jest jednak pytanie o możliwości finansowe, które samorządy same mogą sobie zapewnić. „Mi trochę brakuje  dyskusji o tym, na ile samorządy są przygotowane, żeby chociażby samodzielnie kształtować swoją politykę podatkową, bo teraz mają ją dosyć ograniczoną” – zauważył. „Należałoby przemyśleć sprawę, czy nie dać więcej swobody samorządom w kształtowaniu ich dochodów własnych, bo wtedy mogą przeznaczać środki na to, na co uważają. Aczkolwiek to jest oczywiście bardzo trudna dyskusja” – dodał. 

Wsparcie samorządów w wykorzystaniu środków z Unii Europejskiej to jeden z kluczowych obszarów działalności BGK. Odnosząc się do kwestii refinansowania z KPO już zrealizowanych projektów, zapewnił, że rozmowy w tej sprawie trwają. 

„Pracujemy nad tym i dyskutujemy z ministerstwem a propos możliwości refinansowania tych zadań, bo to rzeczywiście - i ze względu na kamienie milowe, które mamy, i ze względu na szybkie tempo wykorzystania tych środków - na pewno jest kluczowe” - stwierdził.

Na początku kwietnia przedstawiciele BGK i Ministerstwa Funduszy i Polityki Regionalnej podpisali umowę na wdrażanie Pożyczki wspierającej zieloną transformację miast. Skorzystają z niego m.in. jednostki samorządu terytorialnego i spółki komunalne. Środki można przeznaczyć na przykład na inwestycje w tereny zielone czy termomodernizację i odnawialne źródła energii.

aba/