Na jakie wsparcie w ramach pomocy społecznej mogą liczyć cudzoziemcy w Polsce, jakie warunki muszą spełnić i jaką rolę odgrywają w tym samorządy? Ministerstwo Rodziny i Polityki Społecznej wyjaśnia to w praktycznym przewodniku, opublikowanym na stronie internetowej resortu.
Przypomniano w nim, że osobami uprawnionymi do korzystania z pomocy społecznej, prócz obywateli Polski są cudzoziemcy, posiadający miejsce zamieszkania i przebywający na terenie naszego kraju.
Podstawą jest m.in. posiadanie zezwolenia na pobyt stały w Polsce, zezwolenia na pobyt rezydenta długoterminowego Unii Europejskiej, bądź uzyskanie statusu uchodźcy lub ochrony uzupełniającej.
Daje to cudzoziemcom prawo do korzystania ze świadczeń pomocy społecznej dopiero po zakończeniu procedury legalizacji pobytu, czyli na przykład po uzyskaniu statusu uchodźcy lub ochrony uzupełniającej.
Cudzoziemcy, którzy uzyskali w Polsce status uchodźcy lub ochronę uzupełniającą mogą skorzystać z pomocy, udzielanej przez okres do 12 miesięcy w ramach tzw. indywidualnego programu integracji (IPI), którego celem jest wspieranie procesu ich integracji.
Pomoc, która jest im udzielana to świadczenia pieniężne na: pokrycie kosztów utrzymania, w szczególności wydatków na żywność, odzież, obuwie i opłaty mieszkaniowe oraz pokrycie kosztów nauki języka polskiego.
Pomoc dla cudzoziemców obejmuje także opłacanie składki ubezpieczenia zdrowotnego, pracy socjalnej, poradnictwo specjalistyczne, w tym prawne, psychologiczne i rodzinne, udzielanie informacji i wsparcia w kontakcie z innymi instytucjami, a także inne działania, które wspierają proces integracji cudzoziemca.
Ministerstwo Rodziny i Pomocy Społecznej przypomniało, że łączna wysokość świadczeń pieniężnych na pokrycie wydatków związanych z nauką języka polskiego, które przysługują cudzoziemcowi, zależna jest od liczby osób w rodzinie oraz okresu realizacji indywidualnego programu integracji.
Pomoc ta wynosi obecnie od 647 do 1376 zł miesięcznie, zaś od 1 stycznia przyszłego roku świadczenie wzrośnie do kwoty od 721 do 1450 zł.
Resort zwraca uwagę, że pomoc w ramach indywidualnego programu integracji udzielana jest na podstawie wniosku złożonego do starosty za pośrednictwem powiatowego centrum pomocy rodzinie. Można o nią występować w ciągu 60 dni od czasu uzyskania przez cudzoziemca statusu uchodźcy lub ochrony uzupełniającej.
Cudzoziemcy uprawnieni do korzystania z pomocy społecznej mogą korzystać ze świadczeń pieniężnych i niepieniężnych pomocy społecznej na takich samych zasadach, jak obywatele Polski. Warunkiem jest trudna sytuacja życiowa i spełnienie kryteriów wsparcia ze strony instytucji pomocy społecznej.
Mogą otrzymać m.in. zasiłek okresowy, który przysługuje ze względu na długotrwałą chorobę, niepełnosprawność, bezrobocie, możliwość utrzymania lub nabycia uprawnień do świadczeń z innych systemów zabezpieczenia społecznego.
Cudzoziemcy mogą również ubiegać się o zasiłek celowy, który ma charakter fakultatywny i przyznawany jest na zaspokojenie niezbędnej potrzeby bytowej, którą może być w szczególności pokrycie części lub całości kosztów zakupu np. żywności, leków i leczenia, opału, odzieży, niezbędnych przedmiotów użytku domowego, drobnych remontów i napraw w mieszkaniu, a także kosztów pogrzebu.
Wysokość zasiłku celowego jest ustalana indywidualnie przez ośrodek pomocy społecznej z uwzględnieniem m.in. sytuacji majątkowej i rodzinnej osoby ubiegającej się oraz możliwości finansowych gminy.
Uprawnieni cudzoziemcy mogą także korzystać z form niepieniężnej pomocy społecznej, w tym z pracy socjalnej, poradnictwa specjalistycznego, interwencji kryzysowej, schronienia, posiłku, usług opiekuńczych świadczonych w miejscu zamieszkania lub ośrodkach wparcia, mieszkania chronionego, pobytu i usług w domu pomocy społecznej.
Tak, jak obywatele polscy, cudzoziemcy mogą również otrzymać pomoc żywnościową, która może być udzielona w ramach programu „Posiłek w szkole i w domu”. Może być to posiłek, świadczenie pieniężne na zakup posiłku lub żywności, bądź też świadczenie w postaci produktów żywnościowych. Osoby w trudnej sytuacji życiowej mają też prawo do ubiegania się o wsparcie w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Żywnościowa 2014-2020.
Ministerstwo Rodziny i Polityki Społecznej przekazało jednocześnie, że w perspektywie długofalowej cudzoziemcy w Polsce będą mogli skorzystać z oferty, która wykracza poza świadczenia pomocy społecznej w ramach Centrów Integracji Cudzoziemców.
„Ministerstwo Rodziny i Polityki Społecznej realizuje projekt „Budowanie struktur dla integracji cudzoziemców w Polsce – etap II – pilotaż Centrów Integracji Cudzoziemców” – projekt w ramach Funduszu Azylu, Migracji i Integracji (FAMI). Celem jest pilotażowe utworzenie dwóch Centrów Integracji Cudzoziemców w partnerstwie z samorządami województw” – czytamy w komunikacie.
Działania integracyjne prowadzone w Centrach skierowane będą do obywateli państw trzecich w zakresie integracji ze społeczeństwem polskim poprzez: porady z zakresu rynku pracy, naukę języka polskiego, asystę kulturową (np. pomoc w zapisaniu dzieci do szkoły) oraz porady specjalistyczne, w tym psychologiczne i prawne.
jjk