Celem projektu, trzeciej już, nowelizacji ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, do której dotarła PAP, jest wsparcie budżetów jednostek samorządu terytorialnego, które „walczą z pandemią SARS-CoV-2 w Polsce ramię w ramię z administracją rządową, przedstawicielami tzw. trzeciego sektora, przedsiębiorcami i obywatelami”. 

W ocenie rządu efekty tej walki będą widoczne w budżetach samorządów zarówno po stronie kosztowej, wynikającej ze zwiększonych wydatków na opiekę zdrowotną, opiekę nad osobami starszymi i samotnymi, pomoc dla przedsiębiorców czy dezynfekcję, jak i po stronie przychodowej z uwagi na spadek dochodów własnych, wpływów z PIT, CIT, sprzedaży biletów, czynszów, podatku od nieruchomości. 

W uzasadnieniu projektu wskazano, że lokalne władze obawiają się, że ubytek dochodów własnych JST może wynieść aż 10 proc., co oznaczałoby skurczenie się budżetów aż o 13,5 mld zł w skali kraju. 

„W związku z tym należy podjąć działania mające na celu wsparcie budżetów jednostek samorządu w wielu aspektach - od stworzenia narzędzi umożliwiających bezpośrednie wsparcie finansowe z budżetu centralnego, przez rozluźnienie rygorów fiskalnych, po pozyskanie dodatkowych dochodów lub wygenerowanie oszczędności” – napisano w uzasadnieniu projektowanej nowelizacji.

Projekt dopuszcza m.in. wystąpienie w 2020 r. nierównowagi strony bieżącej budżetu jednostki samorządu terytorialnego (JST) dodatkowo o wartość planowanego ubytku w dochodach będącego skutkiem wystąpienia COVID-19. Oznacza to, że w tym roku samorząd planując zmianę budżetu będzie mógł przekroczyć relację, o której mowa w art. 242 ustawy o finansach publicznych, o kwotę planowanego ubytku w dochodach będącego skutkiem wystąpienia epidemii COVID-19. 

Rząd wstrzyma administracyjne postępowania egzekucyjne

Ponadto w projekcie zaproponowano złagodzenie reguły fiskalnej JST ograniczającej wysokość spłaty długu. Polega ono na wyłączeniu z tzw. indywidualnego wskaźnika zadłużenia określonego w art. 243 ust. 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych, kwot wykupów papierów wartościowych, spłaty rat kredytów i pożyczek  wraz z należnymi odsetkami i dyskontem, odpowiednio emitowanych lub zaciągniętych w 2020 r. do kwoty faktycznego ubytku w dochodach jednostki wynikającym z wystąpienia epidemii COVID-19. 

Wyżej wymienione zobowiązania zaciągane w związku z ubytkiem dochodów będą jednak podlegać opinii RIO. 

Projekt umożliwia też szybsze przekazywanie samorządom rat części oświatowej, wyrównawczej, równoważącej i regionalnej subwencji ogólnej. W 2020 r. poszczególne raty subwencji będą mogły być  przekazywane bez zachowania terminów określonych w tej ustawie, z uwzględnieniem możliwości budżetu państwa, w celu umożliwienia reagowania bieżącego przeciwdziałaniu COVID.

Projekt wprowadza także możliwość przesunięcia na kolejne miesiące wpłat do budżetu państwa dokonywanych przez samorządy o ponadprzeciętnych dochodach podatkowych. Raty wpłat przypadające w maju i czerwcu 2020 r. będą mogły zapłacić w drugim półroczu 2020 r.

Rząd proponuje też uelastycznienie wydatkowania środków z tzw. „funduszu korkowego”. Do końca 2020 r. opłaty za koncesje na alkohol wójt (burmistrz, prezydent miasta) będzie mógł przeznaczyć na walkę z epidemią COVID-19 oraz wywołane nimi sytuacje kryzysowe. 

Ponadto projekt zakłada zwiększenie dochodów powiatów z tytułu gospodarowania nieruchomościami Skarbu Państwa z 25 proc. do 50 proc. wpływów w okresie od 1 kwietnia do 31 grudnia 2020 r. Szacuje się, że spowoduje to zwiększenie wpływów do samorządów powiatowych o ok. 380 mln zł.

Zgodnie z projektem w okresie epidemii wójt (burmistrz, prezydent miasta) będzie mógł przenieść tymczasowo urzędnika do pracy w innej jednostce organizacyjnej.  Projektowany przepis nie przewiduje przy tym ani zgody pracownika na takie przeniesienie, ani porozumienia między pracodawcami. Zgoda pracownika będzie wymagana jedynie w przypadku kobiet w ciąży i osób będących jedynym opiekunem dziecka w wieku do lat piętnastu. 

Korzystne dla samorządów zmiany w wydawaniu decyzji o warunkach zabudowy

Regulacja przewiduje także podwyższenie ze 107 do 598 zł opłaty skarbowej za wydanie decyzji o warunkach zabudowy. Zapłacą ją jednak tylko wnioskodawcy nie będący właścicielami lub użytkownikami wieczystymi  bez względu na to, czy planują wybudowanie budynku mieszkalnego. Rozwiązanie ma zwiększyć wpływy gmin o ok. 51 mln zł rocznie. 

Wśród proponowanych rozwiązań jest też umożliwienie kontynuowania przygotowania inwestycji infrastrukturalnych, w tym budowlanych poprzez cyfryzację procedur planistycznych oraz „odwieszenie” niektórych terminów w postępowaniach środowiskowych, wodnoprawnych, a także związanych przygotowaniem i realizacją inwestycji w zakresie linii kolejowych dróg publicznych, gospodarki wodnej, budowli przeciwpowodziowych i lotnisk publicznych.
 

mp/