Od zeszłego tygodnia polscy przedsiębiorcy mogą korzystać z kolejnej, szóstej już Tarczy  Antykryzysowej. W ramach pomocy wsparcie zapewniono konkretnym branżom, np. hotelarstwu czy gastronomii.  Niemniej jednak kolejne odsłony tego pakietu nie są jedynym środkiem zaradczym na ekonomiczne kłopoty związane z COVID-19. W pomoc przedsiębiorcom włączyły się też bowiem wyspecjalizowane finansowe instytucje samorządowe, czyli Regionalne Fundusze Rozwoju. Warto przyjrzeć im się bliżej, ponieważ  dysponują interesującymi i dedykowanymi produktami finansowymi na korzystnych warunkach, a formuła ich działania wybiega  poza ofertę pożyczkową.

Czym są Regionalne Fundusze Rozwoju? To instytucje powstałe m.in. dzięki akumulacji środków zwracanych z programów unijnych (np. takich jak JEREMIE i JESSICA, jak i innych realizowanych w formie zwrotnej w ramach Regionalnych Programów Operacyjnych). Obecnie fundusze te działają już w 11 województwach (wielkopolskie, dolnośląskie, kujawsko-pomorskie, pomorskie, zachodniopomorskie, śląskie, małopolskie, podkarpackie, podlaskie, łódzkie i opolskie). Ich główną rolą jest wspieranie mikro-, małych i średnich przedsiębiorstw poprzez oferowanie zwrotnych instrumentów finansowych, m.in. pożyczek, gwarancji i poręczeń oraz inwestycji kapitałowych, w tym instrumentów dedykowanych (np. pożyczek „płynnościowych”) dla firm w trudnej sytuacji spowodowanej pandemią koronawirusa.

Na poziomie krajowym instytucjami wykorzystującymi instrumenty zwrotne w polityce rozwojowej są m.in. Bank Gospodarstwa Krajowego i Polski Fundusz Rozwoju, których właścicielem jest Skarb Państwa. Polskie ustawodawstwo, również na poziomie regionalnym, dało możliwość tworzenia przez samorządy województw nowych instytucji finansowania regionalnego, powoływanych dla inicjowania rozwoju gospodarczego, kreowania rynku pracy, wspierania rozwoju nauki i współpracy między nauką i gospodarką, popierania postępu technologicznego oraz innowacji, czy wreszcie w celu pozyskiwania i łączenia środków finansowych publicznych i prywatnych. Samorządy województw w coraz większym stopniu stawiają na rozwój regionalny za pomocą finasowania zwrotnego, ponieważ ten typ wsparcia pozwala akumulować kapitał w regionach, a zainwestowane i powracające środki są wielokrotnie wykorzystywane.   

- Jednym z kluczowych zadań funduszy regionalnych jest likwidowanie barier w dostępie do kapitału poprzez oferowanie poręczeń, pożyczek oraz innych instrumentów finansowych, a także ułatwianie mikro-, małym i średnim przedsiębiorstwom podejmowania decyzji inwestycyjnych dotyczących obrotu gospodarczego. Ważne jest również umożliwianie realizacji przedsięwzięć gospodarczych, które służą wzrostowi konkurencyjności regionalnych przedsiębiorców – mówi Kamila Radziecka, prezes Kujawsko-Pomorskiego Funduszu Rozwoju i jednocześnie członek zarządu OSRFR - Ogólnopolskiego Stowarzyszenia Regionalnych Funduszy Rozwoju ( www.osrfr.org ).

Podobnego zdania jest wiceprezes Pomorskiego Funduszu Rozwoju, a także członek zarządu OSRFR Jarosław Kała: - Ważnym obszarem jest dla nas wsparcie MŚP, rozwój obszarów miejskich czy projekty z zakresu efektywności energetycznej. Ponadto naszym celem jest zbudowanie trwałego regionalnego systemu finansowania inwestycji w obszarze ww. kierunków. Podejmujemy również działania w zakresie promocji naszego regionu jako atrakcyjnego dla inwestorów i sprzyjającego aktywności gospodarczej – dodaje Jarosław Kała.

Oprócz działań na poziomie regionalnym poszczególne fundusze zaczęły samoorganizować swoją działalność w formie wymiany doświadczeń za pośrednictwem samorządu gospodarczego w ramach wspomnianego Ogólnopolskiego Stowarzyszenia Regionalnych Funduszy Rozwoju. Regionalne Fundusze Rozwoju, na których rzecz działa Stowarzyszenie, zarządzają środkami przekraczającymi 3,6 mld zł, a w najbliższych latach wartość ta ma zostać zwiększona trzykrotnie. 

- Stowarzyszenie jest organizacją, której zadaniem jest wspieranie realizacji strategii regionów w zakresie rozwoju oraz koordynowanie działań z tym związanych. Działalność Stowarzyszenia skupia się przede wszystkim na propagowaniu szczególnej roli Regionalnych Funduszy Rozwoju, jak również na współtworzeniu rozwiązań legislacyjnych i merytorycznych w celu rozwoju finansowania zwrotnego w Polsce, dedykowanego możliwie szerokiemu gronu odbiorców, w tym sektorowi mikro-, małych i średnich przedsiębiorstw – mówi Marek Ignor, prezes Dolnośląskiego Funduszu Rozwoju, a jednocześnie prezes OSRFR. Równie istotną kwestią jest tu udrożnienie przepływu wymiany informacji między poszczególnymi funduszami, wymiana doświadczeń i dobrych praktyk dotyczących finansowania rozwoju z wykorzystaniem instrumentów zwrotnych na poziomie regionalnym – dodaje Marek Ignor.

Swoje cele OSRFR realizuje również m.in. przez inicjowanie i wspieranie działań na rzecz zrównoważonego rozwoju, wpływanie na kształtowanie polityki gospodarczej wspierającej rozwój regionów, przedsiębiorczości, przygotowywanie opinii na temat finansowania rozwoju regionów, współpracę z instytucjami publicznymi, pozarządowymi i finansowymi. 

Istotnym elementem rozwoju gospodarczego w Polsce jest prowadzenie polityki zrównoważonego rozwoju, której elementem powinna być współpraca międzyregionalna koordynowana przez Stowarzyszenie. Bezspornym jest fakt, że poziom rozwoju gospodarczego sektora MŚP w poszczególnych regionach jest zróżnicowany. Jak wynika z wielu badań, biorąc pod uwagę najprostszy wskaźnik, jakim jest liczba osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą na 1 tys. mieszkańców, Polska Wschodnia na tle całego kraju wypada znacznie gorzej. Można zatem powiedzieć, że skłonność do zakładania własnej działalności gospodarczej znacznie różnicuje poszczególne regiony. Dlatego, przykładowo, województwo podkarpackie, charakteryzujące się w tym zakresie najmniejszym wskaźnikiem w Polsce, wymaga szczególnej uwagi i determinuje wyzwania nie tylko finansowe, ale i organizacyjne, edukacyjne, a także popularyzujące rozwój przedsiębiorczości m.in. w oparciu o finansowanie zwrotne – mówi Krzysztof Staszewski, prezes Podkarpackiego Funduszu Rozwoju. 

Istota funkcjonowania funduszy regionalnych wychodzi więc daleko poza czysto finansowe wsparcie. Równie istotne jest tu np. wsparcie doradcze dla MŚP oraz działania integrujące regionalne ekosystemy wsparcia przedsiębiorczości, poprzez współpracę z uczelniami, przedsiębiorcami i Instytucjami Otoczenia Biznesu – podkreśla Marek Ignor. 

Regionalne Fundusze Rozwoju wspierają nie tylko standardowe biznesy czy inwestycje, ale także przedsięwzięcia nowatorskie, o dużym potencjale wzrostu. Dlatego niektóre z nich, jak działający na Dolnym Śląsku DFR Inwestycyjny czy Śląski Fundusz Rozwoju, pełnią rolę profesjonalnych funduszy inwestujących kapitałowo, które mogą obejmować udziały lub kupować akcje, a także udzielać finansowania mieszanego, w tym m.in. dostarczać kapitał poprzez zakup obligacji czy udzielenie pożyczki. - Nie bez znaczenia jest realizowana przez nas formuła smart money – mówi Krzysztof Górka, prezes DFR Inwestycyjny. 

Jak podkreśla Marcin Wilk, prezes Śląskiego Funduszu Rozwoju, inwestowanie w start-upy wymaga profesjonalnej wiedzy i wielowymiarowego doświadczenia inwestycyjnego, ale także umiejętności współpracy, chociażby poprzez prowadzenie koinwestycji polegających na łączeniu środków publicznych i prywatnych, które przynoszą korzyści wszystkim stronom. Inwestorzy rozkładają pomiędzy siebie ryzyko związane z finansowaniem projektu, a sama firma zyskuje dodatkową wiarygodność w oczach klientów, dla których udział funduszy publicznych jest czynnikiem wzbudzającym ich zaufanie – podkreśla Marcin Wilk. 

Jako fundusze publiczne chcemy wypełniać lukę finansową i kapitałową, dlatego stawiamy na ciągły rozwój, zarówno w zakresie pełnej gamy instrumentów finansowych, jak i elastycznych i dostosowanych do potrzeb rozwiązań, co jest szczególnie istotne w aktualnej sytuacji związanej z pandemią – wskazuje Sławomir Koprowski, prezes Pomorskiego Funduszu Rozwoju.

Efekt dźwigni, jaki można osiągnąć poprzez łączenie środków publicznych i prywatnych, jest nie do przecenienia – mówi Wojciech Marcinkiewicz, prezes Wielkopolskiego Funduszu Rozwoju, i dodaje: - Ukierunkowane na osiągnięcie efektu synergii z projektami realizowanymi przez różnych uczestników rynku jest zdecydowanie tym, co wyróżnia Regionalne Fundusze Rozwoju, które stają się kluczowym instrumentem stymulowania rozwoju gospodarczego regionów i katalizatorem zmian strukturalnych. Sprawność działania w połączeniu z pozostawaniem blisko tych, którym oferowane wsparcie ma służyć, stało się kluczowe w czasie pandemii. Wielkopolski Fundusz Rozwoju, podobnie jak kilka innych funduszy regionalnych, w bardzo krótkim czasie uruchomił wsparcie interwencyjne dla przedsiębiorców zarówno w formie dłużnej – Pożyczka Płynnościowa, jak i gwarancyjnej – Reporęczenie Interwencyjne.

Umiejętność elastycznego działania i, co istotne, szybkiego reagowania jest obecnie niezbędna dla gospodarek krajów, które chcą nadążyć za dynamicznie następującymi zmianami – konstatuje Marcinkiewicz. 

Już w samej nazwie funduszy zaszyta jest ich misja – rozwój. Nie jest to jednak rozwój za wszelką cenę. Idea zrównoważonego rozwoju, czyli integrowania trzech sfer: środowiska, społeczeństwa i ekonomii nie pozostaje dla Regionalnych Funduszy Rozwoju pustym sloganem. Fundusze wspierają przedsięwzięcia z obszaru B+R czy też działania nakierowane na zmniejszenie negatywnego oddziaływania na środowisko w takich obszarach jak poprawa efektywności energetycznej czy produkcja energii z OZE. O unikatowości działań Regionalnych Funduszy Rozwoju świadczy również ich występowanie w roli inicjatora działań o charakterze biznesowym, edukacyjnym i badawczym. 

Przykładowo, na Dolnym Śląsku w grudniu br. zorganizowana została kolejna edycja „Bitwy o Start-up”, czyli konkurs na najciekawsze pomysły na nowy biznes prezentowane przez studentów i pracowników lokalnych uczelni. Finaliści mogą liczyć na wsparcie i pomoc Dolnośląskiego Funduszu Rozwoju – zarówno finansową, ale również dotyczącą oceny ryzyka i rekomendacji związanych z przekuciem pomysłu na sprawnie działający biznes. Laureaci poprzedniej edycji konkursu z takiej szansy skorzystali i dziś, już jako spółka Refeel, dostarczają klientom wysokiej jakości chemię gospodarczą i kosmetyki w szklanych opakowaniach zwrotnych.

Kolejnym przykładem aktywności jest zapoczątkowana w 2018 roku inicjatywa pod nazwą „Doing Business in…” Wielkopolskiego Funduszu Rozwoju, która stała się już znakiem rozpoznawczym oraz swoistą marką WFR. To cykl spotkań biznesowych adresowanych do przedsiębiorców z Wielkopolski przybliżających specyfikę danego rynku zagranicznego, uwzględniając najbardziej aktualne dane makro-ekonomiczne, jak również informacje dotyczące etykiety w biznesie w odmiennych kulturowo gospodarkach. Stały element tych spotkań to „success stories”, czyli historie wielkopolskich przedsiębiorców, którzy z powodzeniem realizują strategię ekspansji na danym rynku, niejednokrotnie dzięki środkom dystrybuowanym przez Wielkopolski Fundusz Rozwoju w ramach Pożyczki Ekspansja. Dotychczas Spółka zorganizowała 18 takich spotkań, podczas których przybliżyła specyfikę 30 krajów. 

Warto też wspomnieć o inicjatywie Pomorskiego Funduszu Rozwoju, który we współpracy z agencją badawczą PBS przeprowadził badanie mające na celu ocenę wpływu pandemii wirusa SARS-CoV-2 na sytuację pomorskich MŚP. Wyniki pierwszego etapu badania (sierpień 2020 r.) posłużyły m.in. do wprowadzenia zmian w ofercie produktowej, tak aby dostosować ją do potrzeb pomorskiego rynku. Drugi etap badania zostanie przeprowadzony w I kwartale 2021 r. 
– Stowarzyszenie podejmuje także szereg działań służących wypracowaniu wielowymiarowej współpracy, jak chociażby z Europejskim Bankiem Inwestycyjnym, Związkiem Banków Polskich, Polskim Funduszem Rozwoju oraz organizacjami branżowymi zrzeszającymi fundusze pożyczkowe i poręczeniowe – wymienia Jarosław Kała.

Jakie cele stawiają sobie przedstawiciele Regionalnych Funduszy Rozwoju? To przede wszystkim koordynacja działań w zakresie informacji o działalności instytucji tego typu w Polsce oraz wymiana doświadczeń. Członkowie Stowarzyszenia podkreślają, że zależy im na tym, aby zwiększyć rozpoznawalność instytucji finansujących rozwój regionalny w naszym kraju. Kapitałem  OSRFR są bowiem konkretne kompetencje i narzędzia, które mogą zostać zaoferowane lokalnym przedsiębiorcom. Podstawą rozwoju społeczno-gospodarczego jest bowiem powstanie efektywnego systemu upowszechniania wiedzy na temat wspierania małych i średnich przedsiębiorstw.

– Chcemy pełnić rolę think tanku w zakresie rozwoju i wdrażania dobrych praktyk wszędzie tam, gdzie mamy do czynienia z zastosowaniem instrumentów finansowych. Tych obszarów naszego wsparcia widzę zresztą więcej. Zaliczyłbym do nich również kluczowe programy i działania rozwojowe o charakterze regionalnym, jak i ich komplementarność z programami krajowymi. Dzięki temu możemy mówić o rozwoju społeczeństwa i innowacyjnej gospodarki  – dodaje Marek Ignor.