Zasady ustalania ważności głosu w referendum i uprawnienia obserwatorów społecznych - to najważniejsze zmiany, które wprowadziła Państwowa Komisja Wyborcza w wytycznych dla obwodowych komisji wyborczych w wyborach parlamentarnych i referendum 15 października 2023 r.
[Uwaga! 12 października Państwowa Komisja Wyborcza ponownie znowelizowała wytyczne dla obwodowych komisji wyborczych i opublikowała tekst ujednolicony TUTAJ]
Istotną zmianą są nowe wytyczne, jak obwodowa komisja powinna wypełnić protokół głosowania w referendum.
Zniknął fragment mówiący, że "wszelkie znaki graficzne naniesione w obrębie kratki, w tym w szczególności zamazanie kratki, przekreślenie znaku w kratce itp. powodują nieważność głosu w zakresie danego pytania". Zniknęła też przestroga PKW, iż "należy zwrócić szczególną uwagę, że kwestia znaków graficznych naniesionych w obrębie kratki, w tym w szczególności zamazanie kratki, przekreślenie znaku w kratce itp. została odmiennie uregulowana w referendum i w wyborach".
Nowe wytyczne (pkt. 143 uchwały PKW ppkt 3) w tym zakresie mówią jedynie, że : "dopisanie na karcie do głosowania dodatkowych pytań lub wariantów rozwiązania albo poczynienie innych dopisków poza kratką nie wpływa na ważność głosu".
Znowelizowane wytyczne dotyczące referendum mówią też, że (pkt.144): "Głosy nieważne, oddane na poszczególne pytania, są to głosy na kartach, na których: 1) postawiono znak „x” w obu kratkach przy danym pytaniu; 2) nie postawiono znaku „x” w żadnej z kratek przy danym pytaniu; 3) w jednej lub obu kratkach przy danym pytaniu umieszczono znak lub znaki niebędące znakami „x”, tj. co najmniej dwoma przecinającymi się liniami.”;
Stara wersja uchwały mówiła natomiast, że głosy nieważne to te gdzie na kartach: "1) postawiono znak „x” w obu kratkach przy danym pytaniu; 2) nie postawiono znaku „x” w żadnej z kratek przy danym pytaniu; 3) w jednej lub obu kratkach przy danym pytaniu umieszczono znak lub znaki niebędące znakami „x” (także przekreślenia, zamazania itp.).".
Oznaczałoby to, że podobnie jak w przypadku głosowania w wyborach wszelkie inne znaki niż znak „x”, tj. niebędące co najmniej dwiema liniami, które przecinają się w obrębie kratki, naniesione w obrębie kratki, nie wpływałyby na ważność głosu.
Znowelizowane wytyczne PKW (pkt.151.) mówią ponadto, że: „Karty ważne z głosami nieważnymi, tj. karty ważne, na których chociażby na jedno (lub więcej) pytanie oddano głos nieważny, oraz z głosami ważnymi, tj. kartami ważnymi, na których na wszystkie cztery pytania oddano głosy ważne, należy zapakować w odrębne pakiety, opieczętować je i opisać odpowiednio: 1) „Głosy nieważne z kart ważnych w referendum ogólnokrajowym zarządzonym na dzień 15 października 2023 r. – .........................”; (liczba) 2) „Głosy ważne z kart ważnych w referendum ogólnokrajowym zarządzonym na dzień 15 października 2023 r. – .........................”. (liczba) Taką interpretację kart ważnych z głosami nieważnymi i kart ważnych z głosami ważnymi należy przyjąć wyłącznie podczas pakowania kart ważnych w odrębne pakiety, o czym mowa powyżej.”.
Stare wytyczne głosiły zaś: "Karty ważne z głosami nieważnymi oraz z głosami ważnymi należy zapakować w odrębne pakiety opieczętować je i opisać odpowiednio: 1) „Głosy nieważne z kart ważnych w referendum ogólnokrajowym zarządzonym na dzień 15 października 2023 r. – .........................”; (liczba) 2) „Głosy ważne z kart ważnych w referendum ogólnokrajowym zarządzonym na dzień 15 października 2023 r. – .........................”; (liczba)".
PKW zmieniła też brzmienie wytycznych dotyczących wydawania kart do głosowania. Aktualne wytyczne dla komisji mówią, że (pkt. 52 uchwały PKW): "W przypadku gdy wyborca potwierdził odbiór kart do głosowania, odebrał karty i oddalił się od komisji, a następnie wrócił do komisji w celu zwrócenia jednej lub więcej kart, komisja bezwzględnie odmawia ich przyjęcia".
"Gdyby wyborca mimo wszystko pozostawił kartę lub karty w lokalu wyborczym, komisja nie jest uprawniona do wrzucenia jej do urny wyborczej. W takim przypadku oddanej karty do głosowania nie uwzględnia się w obliczeniach. Oddaną kartę należy zapakować w odrębny pakiet, opieczętować go i opisać. Informację o oddaniu karty do głosowania należy odnotować we właściwym protokole głosowania (patrz pkt 102).” - głosi znowelizowana uchwała PKW.
Wcześniej mówiła ona, że: "W przypadku gdy wyborca potwierdził odbiór kart do głosowania, odebrał wszystkie karty i oddalił się od komisji, a następnie wrócił do komisji w celu zwrócenia jednej lub więcej kart, komisja bezwzględnie odmawia ich przyjęcia. Gdyby wyborca mimo wszystko pozostawił kartę lub karty w lokalu wyborczym, komisja nie jest uprawniona do wrzucenia jej do urny wyborczej. W takim przypadku oddanej karty do głosowania nie uwzględnia się w obliczeniach. Oddaną kartę należy zapakować w odrębny pakiet, opieczętować go i opisać. Informację o oddaniu karty do głosowania należy odnotować we właściwym protokole głosowania (patrz pkt 102)".
PKW zmieniła też wytyczne dotyczące uprawnień obserwatorów społecznych.
Teraz mówią one, że (pkt.20): "Obserwatorzy społeczni mają takie same uprawnienia, jakie przysługują mężom zaufania, nie mogą jednak wnosić uwag do protokołów głosowania ani być obecni przy ich przewożeniu i przekazywaniu"
Wcześniej była też mowa o tym, że obserwatorzy społeczni nie mogą "rejestrować prac komisji".
Zmiana wytycznych odbyła się poprzez dwie nowelizacje uchwały PKW w sprawie wytycznych dla obwodowych komisji wyborczych dotyczących zadań i trybu przygotowania oraz przeprowadzenia głosowania w obwodach głosowania utworzonych w kraju w wyborach do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej i do Senatu Rzeczypospolitej Polskiej oraz w referendum ogólnokrajowym zarządzonych na dzień 15 października 2023 r.
Nowelizacje uchwał publikujemy w załącznikach pod artykułem.
js/