Rzecznik, Marcin Wiącek podnosił, że taka praktyka budzi "zaniepokojenie nauczycieli i dyrektorów szkół, zwłaszcza że rzecznicy dyscyplinarni są związani poleceniami organu, który ich powołał". "Istnienie wątpliwości co do legalności powołania rzeczników dyscyplinarnych i członków komisji to stan wysoce niepożądany" – uważa Rzecznik Praw Obywatelskich. W ocenie RPO, "nie daje bowiem gwarancji rzetelnego i obiektywnego zbadania sprawy oraz może prowadzić do zarzutów braku niezależności i bezstronności".

Rzecznik wskazywał, że istotna część wniosków kierowanych do biura RPO przez nauczycieli i dyrektorów szkół dotyczy sposobu prowadzenia postępowań wyjaśniających i dyscyplinarnych. Przy ich rozpatrywaniu wyłoniło się właśnie pytanie, "czy art. 20 ustawy o wojewodzie i administracji rządowej w województwie może być podstawą do powierzenia kuratorowi oświaty zadań organu, przy którym działa komisja dyscyplinarna dla nauczycieli, wskazanych w rozdziale 10 Karty Nauczyciela i rozporządzeniu MEN z 25 maja 2016 r. w sprawie szczegółowego trybu prowadzenia postępowania wyjaśniającego i dyscyplinarnego wobec nauczycieli oraz wznawiania postępowania dyscyplinarnego".

Minister edukacji odpowiada, że w sytuacji gdy wojewoda zawarł z kuratorem oświaty porozumienie, którego przedmiotem jest powierzenie spraw związanych z powoływaniem rzecznika dyscyplinarnego i jego zastępców oraz komisji dyscyplinarnej pierwszej instancji, wówczas rzecznika i jego zastępców spośród pracowników kuratorium oświaty a także członków tej komisji powołuje i odwołuje właściwy kurator oświaty.

"Uprzejmie wyjaśniam, że Porozumienia tego rodzaju mogą bowiem być zawierane na podstawie art. 20 ustawy z dnia 23 stycznia 2009 r. o wojewodzie i administracji rządowej w województwie (Dz. U. z 2023 r. poz. 190); stanowią one porozumienie dwóch organów administracji publicznej, z których jeden (wojewoda) przekazuje do wykonania przypisane mu ustawowo zadania drugiemu organowi (kuratorowi oświaty), który z kolei przyjmuje je do wykonania zgodnie z treścią zawartego porozumienia" - pisze szef MEiN.

Minister Czarnek podkreśla, że decyzja o skorzystaniu z takiej formy delegowania wykonywania zadań publicznych pozostaje w wyłącznych kompetencjach wojewody, a z danych MEiN wynika, że praktyka w tym zakresie nie jest jednolita i z powyższej możliwości skorzystała tylko część wojewodów.

"Trzeba podkreślić, że kurator oświaty jest organem zespolonej administracji rządowej w województwie, który wykonuje na obszarze województwa zadania i kompetencje w zakresie oświaty w imieniu wojewody (art. 51 ust. 1 ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. – Prawo oświatowe, Dz. U. z 2023 r. poz. 900). Zadania powierzane w drodze wspomnianego wyżej porozumienia są zatem merytorycznie spójne z jego ustawowymi zadaniami" - wskazuje szef resortu edukacji.

Ponadto - jak dodaje - w obowiązującym stanie prawnym rzecznik dyscyplinarny oraz jego zastępcy nie są samodzielnymi organami i nie podejmują autonomicznych decyzji w danej sprawie. 

MEiN: Karta Nauczyciela precyzyjnie wskazuje czas rozpatrzenia "dyscyplinarek"

"Działają oni bowiem w imieniu organu, który ich do tej funkcji powołał i są związani jego poleceniami, o czym stanowi art. 83 ust. 3 ustawy – Karta Nauczyciela. Dlatego też wiele czynności rzecznika dyscyplinarnego wymaga zatwierdzenia przez ten organ. Natomiast komisje dyscyplinarne pierwszej instancji, jak i odwoławcze komisje dyscyplinarne, na mocy art. 85a ust. 1 ustawy – Karta Nauczyciela są niezawisłe w zakresie orzekania. Niezawisłość komisji dyscyplinarnych oznacza, że ich członkowie przy orzekaniu podlegają wyłącznie obowiązującym przepisom prawa i własnemu wewnętrznemu przekonaniu oraz są wolni od jakichkolwiek wpływów i nacisków zmierzających do załatwienia rozpatrywanej sprawy w określony sposób" - głosi stanowisko MEiN.

"Jednocześnie pragnę podkreślić, że niezależnie od tego czy wojewoda czy też na mocy porozumienia, o którym mowa powyżej, kurator oświaty powołuje komisję dyscyplinarną pierwszej instancji oraz rzecznika dyscyplinarnego i jego zastępców, w ramach prowadzonego postępowania wyjaśniającego oraz postępowania dyscyplinarnego odpowiednio nauczyciel, którego dotyczy postępowanie wyjaśniające, oraz obwiniony powinni mieć zapewnione prawo do poznania dokładnego określenia zarzucanego czynu uchybiającego godności zawodu nauczyciela lub obowiązkom określonym w art. 6 ustawy – Karta Nauczyciela, złożenia wyjaśnień, zapoznania się z aktami sprawy oraz wypowiadania się co do każdego zeznania świadka, opinii biegłego lub innego dowodu, a także zgłaszania wniosków o dopuszczenie nowych dowodów, czy też rozstrzygania wątpliwości na korzyść obwinionego" - podkreśla minister.

js/