Procedura rozwoju zawodowego nauczycieli nie spełnia swej roli, a na kierunki nauczycielskie przyjmowanych jest coraz więcej najgorszych maturzystów – alarmuje NIK.

NIK skontrolowała warunki kształcenia kandydatów na nauczycieli w szkołach wyższych oraz w pierwszym roku pracy nauczycieli w szkole pod kątem zapewnienia kompetencji niezbędnych do wychowania dzieci i młodzieży. Badaniem objęto pięć województw: zachodniopomorskie, pomorskie, kujawsko-pomorskie, mazowieckie i dolnośląskie.

Z przeprowadzonej kontroli wynika, że coraz wyraźniejsza staje się selekcja negatywna do zawodu nauczyciela. Łącznie ponad 9 proc. ogółu osób przyjętych na kierunki ze specjalnościami nauczycielskimi to absolwenci szkół ponadgimnazjalnych, którzy na egzaminie maturalnym uzyskali najniższe wyniki.

Ponadto, proces kształcenia kandydatów na nauczycieli nie jest systematycznie usprawniany ani doskonalony. W skontrolowanych szkołach wyższych wprowadzono zmiany zaledwie w jednym programie nauczania przyszłych wychowawców.

Izba wskazuje, że wśród badanych studentów kończących studia wyższe tylko nieco ponad jedna trzecia wskazała, że czuje się przygotowana do wykonywania zawodu nauczyciela. Blisko jedna czwarta (24 proc.) stwierdziła, że jej przygotowanie do tej roli jest „znikome” i „niskie”.

Kontrola wykazała również, że model adaptacji zawodowej nowozatrudnionego nauczyciela, realizowany w ramach systemu awansu zawodowego, nie spełnia swej roli i nie jest ukierunkowany na zmiany jakościowe, czyli przyrost wiedzy. Akcentuje natomiast kwestie proceduralne związane z uzyskaniem stopnia awansu zawodowego.

„Proces rozwoju zawodowego nauczycieli sprowadzony jest w praktyce do uzyskiwania kolejnych stopni awansu. Związane z nim plany rozwoju zawodowego nauczycieli-stażystów nie były ukierunkowane na przyrost konkretnych umiejętności, nie uwzględniały również istotnych kompetencji, niezbędnych w rozwoju zawodowym” – czytamy w komunikacie.

NIK zwróciła również uwagę, że wielu nauczycielom wyznaczonym przez dyrektorów szkół na opiekunów stażu młodszych kolegów brakuje profesjonalnego przygotowania do pełnienia tej funkcji. Spośród 151 sprawdzonych opiekunów tylko 30 ukończyło formy doskonalenia z zakresu awansu zawodowego, przy czym zajęcia takie odbywały się w formie kilkugodzinnych szkoleń.

We wnioskach NIK postuluje, aby minister edukacji narodowej podjęła działania legislacyjne, dzięki którym możliwe byłoby dokonanie zmian w ustawie Karta Nauczyciela. Według Izby, powinny one polegać na wydłużeniu stażu na stopień nauczyciela kontraktowego, określeniu czasu pobierania dodatku funkcyjnego przyznawanego opiekunowi nauczyciela stażysty oraz wskazaniu jednolitej w skali kraju minimalnej procentowej stawki dodatku funkcyjnego opiekuna nauczyciela stażysty.

W ocenie NIK, warto rozważyć wprowadzenie w ustawie Karta Nauczyciela egzaminu po odbyciu stażu uprawniającego do wykonywania zawodu nauczyciela, zamiast obowiązującej wewnątrzszkolnej rozmowy kwalifikacyjnej.

W rozporządzeniu w sprawie uzyskiwania stopni awansu zawodowego należy doprecyzować wymagania na stopień nauczyciela kontraktowego, a w rozporządzeniu w sprawie standardów kształcenia przygotowującego do zawodu nauczyciela – zwiększyć wymiar godzin praktycznych na studiach pierwszego stopnia.

Izba wnioskuje również, aby dyrektorzy szkół wyznaczali na opiekuna stażu nauczycieli legitymujących się istotnymi osiągnięciami zawodowymi, ukończeniem formy doskonalenia z zakresu kierowania rozwojem zawodowym oraz reprezentujących ten sam lub pokrewny przedmiot, co stażysta.

Źródło: NIK
dap/